AZERBAYCAN-ERMENİSTAN İHTİLAFININ ORTA ASYA GÜVENLİĞİ KAPSAMINDA İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 2, 48 - 67, 30.11.2021

Aiman Atamuratova

Öz

Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki Dağlık Karabağ ile ilgili son gerginlikler, 2020 yılının Eylül ayında büyük çatışmalara neden olmuştur. Dağlık Karabağ konusunda çatışmalar, bir ateşkes anlaşmasının aralarında savaşı sona erdirdiği 1994 yılından sonra Ermenistan ve Azerbaycan arasında yeniden yaşanmıştır. 2020 yılının Temmuz ayında Ermenistan’ın Tavuş eyaleti yakınlarında çıkan ve en az 16 kişinin ölümüne yol açan sınır çatışmalarının ardından gerilim yeniden tırmanmıştır. Ermenistan ve Azerbaycan'ın şiddeti sürdürme kararlılığı içinde Türkiye ve Rusya’nın da olduğu daha geniş bir bölgesel çatışma olasılığını ortaya çıkarmıştır. Orta Asya’da bulunan devletlerin bağımsızlıklarını kazandıkları 20 yıllık süreçte bölge ülkelerinin arasında bir entegrasyon kurma konusunda başarılı olamadıkları ortadadır. Dağlık Karabağ sorunu Orta Asya bölge devletlerinin güvenlik politikaları üzerinde etkili olan en önemli bir unsur olarak varlığını devam ettirmektedir. Bu alanda yaşanan gelişmeler sorunu çözüme kavuşturma noktasında daha hızlı yol alınmasını sağlayacak bir düzleme girmiştir. Bunun yanında, bölge devletlerinin ilişkilerinin birçok boyutunun olması aradaki yoğun dostluk ve düşmanlık ilişkisi ile bölgenin birbirlerinden bağımsız hareket etme imkânı vermeyen coğrafi yapısından dolayı çözüme kolayca ulaşılamayacağı da ortadadır.

Anahtar Kelimeler

Dağlık Karabağ, Ermenistan, Azerbaycan, Orta Asya, Güvenlik

ANALYSING OF THE AZERBAIJANI-ARMENIAN CONFLICT WITHIN THE FRAMEWORK OF CENTRAL ASIAN SECURITY

Öz

The recent tensions between Armenia and Azerbaijan over Nagorno-Karabakh caused major conflicts in September 2020. Conflicts over Nagorno-Karabakh have been occured again between Armenia and Azerbaijan after 1994, when a ceasefire agreement ended the war between them.
Tensions escalated again after border clashes broke out in July 2020 near the Tavush province of Armenia, which left at least 16 people killed.
The determination of Armenia and Azerbaijan to continue the violence has opened up the possibility of a wider regional conflict involving Turkey and Russia.
It is obvious that the states located in Central Asia have not been successful in establishing integration among the countries of the region in the 20-dec process during which they gained their independence. The Nagorno-Karabakh issue continues to exist as the most important element that has an impact on the security policies of the Central Asian regional states. The developments in this area have entered a duration that will allow a faster way to solve the problem at the point of solution. Besides, it is obvious that the solution cannot be easily reached due to the fact that there are many dimensions of the relations of the regional states, and also due to the geographical structure of the region that does not allow the region countries to act independently of each other along with the intense friendly and hostile relationship among them.

Anahtar Kelimeler

Nagorno Karabakh, Armenia, Azerbaijan, The Central Asia, Security

Kaynakça

• Akman, Ş. (2020). Şah Deniz 2’den Doğalgaz Sevkiyatı Başladı, https://www.enerjiportali.com/sah-deniz-2den-dogalgaz-sevkiyati-basladi/ (10.04.2021).
• Aslanlı, A. ve İ. Hesenov (2005). Haydar Aliyev Dönemi Azerbaycan’ın Dış Politikası (1993–2001). Ankara: Platin Yayınları.
• Aslanlı, A. (2012). “Karabağ Sorunu ve Azerbaycan-Türkiye-Ermenistan İlişkileri”. Çankırı Karatekin Üniversitesi Uluslararası Avrasya Strateji Dergisi, 1(1), 393-430.
• Aydın, A. H. (2008). Toplumsal güvenlik ve yerel siyaset, İstanbul: Okutan Yayıncılık.
• Baylis, J. N. (2008 Yaz). “Uluslararası İlişkilerde Güvenlik Kavramı”. Uluslararası İlişkiler, 5(18), 69-85.
• Buzan B., O. Wæver, J.de Wilde (1998). Security: A New Framework for Analysis. London: Lynne Rienner Publishing.
• Çaralan, İ. (2020). Azerbaycan-Ermenistan savaşında kim kazandı kim kaybetti?, https://www.evrensel.net/yazi/87524/azerbaycan-ermenistan-savasinda-kim-kazandi-kim-kaybetti, (09.02.2021).
• Çomak, H. (2008). “Avrupa Güvenlik Yapılanmasının Yeni Parametreleri ve Türkiye'nin Durumu”. Bilgesam, 14(1), 97-120.
• Dedeoğlu, B. (2016). Uluslararası Güvenlik ve Strateji. İstanbul: Yeniyüzyıl Yayınları.
• Dinçer, C. (2009). “Kolluk Kuvvetlerinin Zor Kullanma Yetkisi”. Türk İdare Dergisi, 462, 37-68.
• Doğan, G. E. (2020). “Dağlık Karabağ Meselesi: Bölgesel Güvenlik Dinamikleri Üzerine Bir Değerlendirme”. Güvenlik Çalışmaları Dergisi, 22(2), 167-181.
• Erendor, M. E. ve M. F. Öztarsu, (2019). “Iranian Relations With Azerbaijan And Armenia: A Comparative Approach in The Case Of Pragmatist Politics”. BAİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (1), 157-176.
• Eurasianet. (2017). Uzbekistan: President Cannot Get Enough of Turkmenistan, https://eurasianet.org/uzbekistan-president-cannot-get-enough-of-turkmenistan, (08.02.2021).
• Genelkurmay Başkanlığı (2003). Birinci Uluslararası Sempozyum Bildirileri: Küreselleşme ve Uluslararası Güvenlik, Ankara: Genelkurmay Askeri Tarih ve Str. Et. Başk. Yayınları.
• Gürbüz, V. (2003). “Dağlık Karabağ Sorunu ve Azerbaycan Politikaları 1988-1994”, Ermeni Araştırmaları, 10, 82-108.
• Gürel, Ş. (1992). “Karabağ Sorunu Üzerine Bir Not”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 47(1), 181-185.
• Huseynov, V. (2020). Azerbaijan, Turkey Hold Large-Scale Military Drills Amidst Escalation of Tensions with Armenia, https://jamestown.org/program/azerbaijan-turkey-hold-large-scale-military-drills-amidst-escalation-of-tensions-with-armenia/, (10.02.2021).
• Interfax. (2020). There was a shootout on the border of Kyrgyzstan and Tajikistan, and there are wounded, https://www.interfax.ru/world/707895, (10.02.2021).
• Kazımlı, E. (2018). Azerbaycan’ın Jeopolitik Konumu ve Karabağ Sorunu. Karadeniz ve Kafkaslar: Riskler ve Fırsatlar, İstanbul: TASAM.
• Kramer, A. E. (2020). Armenia and Azerbaijan: What Sparked War and Will Peace Prevail, https://www.nytimes.com/article/armenian-azerbaijan-conflict.html (09.02.2021).
• Kurt, S. (2017). “Dağlık Karabağ Sorunu’nun Güvenlikleştirme Teorisi Çerçevesinde Analizi”. Güvenlik Bilimleri Dergisi, 6(2), 1-22.
• Maslow, A. H. (2000). A Theory of Human Motivation, http://psychclassics.yorku.ca/Maslow/motivation.htm (13.02.2020).
• Moniquet, C. ve W. Racimore, (2013). The Armenia-Iran Relationship, http://www.esisc.org/upload/publications/analyses/the-armenianiranrelationship/Armenian-Iran%20relationship.pdf, (10.04.2021).
• Öke, M. K. (2001). Küresel Toplum. Ankara: Asam Yayınevi.
• Pullen, B. (2020). Armenia, Azerbaijan, and the World: How a Territory Dispute in the Caucasus Implicates International Security, https://www.americansecurityproject.org/armenia-azerbaijan-and-the-world-how-a-territory-dispute-in-the-caucasus-implicates-international-security/, (10.02.2021).
• Qafarov, V. (2011). Türkiye Rusya münasebetlerinde Azerbaycan meselesi 1917–1922. Bakü: Azerneşr.
• Semercioğlu, H. (2020). Yeni Dünya Düzeninde Türk Dış Politikası: Türkiye-Rusya İlişkileri Örneği, İstanbul: Gece Kitaplığı.
• Semercioğlu, H. (2021). “The New Balance of Power in the Southern Caucasus in the Context of the NagornoKarabakh Conflict in 2020”. R&S -Research Studies Anatolia Journal, 4(1), 49-60.
• Şen, E. ve M. V. Ervan (2020). Dağlık Karabağ Sorunu, https://nevbiad.org/yazar-kosesi-detay/daglik-karabag-sorunu (12.10.2021).
• Şıhaliyev, E. (2012). “Uluslararası İlişkiler Boyutuyla Ermenistan-Azerbaycan Çatışması”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 3(1), 139-160.
• Tharoor, I. (2020). Turkey and Russia preside over a new age of mercenary wars, https://www.washingtonpost.com/world/2020/09/30/armenians-azerbaijan-turkey-russia-clashes/, (09.02.2021).
• TİKA. (1996). Azerbaycan Ülke Raporu, Ankara.
• Tolipov, F. (2018). Uzbekistan-Tajikistan Relations: The Long Way to Strategic Partnership, https://www.cacianalyst.org/publications/analytical-articles/item/13533-uzbekistan-tajikistan-relations-the-long-way-to-strategic-partnership.html, (8.02.2021).
• Umarov, A. (2020). War in the South Caucasus: Lessons for Central Asia, https://cabar.asia/en/war-in-the-south-caucasus-lessons-for-central-asia, (09.02.2021).
• UN Digital Library. (2008). The situation in the occupied territories of Azerbaijan : resolution https://digitallibrary.un.org/record/1493339https://digitallibrary.un.org/record/1493339, (09.02.2021).
• Waal, T. (2013). Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War. New York: NYU Press.
• Yegupets, A. (2020). Evgeny Kozichev, Mikhail Malaev, Evgeny Fedunenko. Non-equilateral triangle, https://www.kommersant.ru/doc/4518525, (08.02.2021).
• Yılmaz, R. (2010). “Azerbaycan Dış Siyasetinde Bağımsızlık Sonrası Yıllar ve Karabağ Problemi”. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5(2), 69 – 93.
• Yılmaz, R. ve E. İsmayılov (2011). Etnik Çatışma Teorileri Işığında Dağlık Karabağ Sorunu. İstanbul: Bilgesam Yayınları.
• Yorulmaz, M. (2014). “Değişen Uluslararası Güvenlik Algılamaları Bağlamında Türkiye-Yunanistan İlişkilerinde ‘Değişmeyen’ Güvenlik Paradoksu”. Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, 3(1), 103 – 135.
• Yüce, A. (2016). “The Caucasus and The World”. International Scientific Journal, 2, 56-64.