THE EVALUATION OF HUMANITARIAN ACTIONS CONDUCTED IN THE GEDIZ EARTHQUAKE WITHIN THE CONTEXT OF DISASTER MANAGEMENT

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 2, 121 - 150, 28.11.2022

Yusuf Güner

Öz

Throughout its history, Turkey has experienced many disasters, especially earthquakes, and significant losses have occurred. The 7.2 magnitude earthquake that took place on March 28, 1970 in Gediz district of Kutahya on the Western Anatolian Fault is one of them. In this disaster, which is known as the 'Gediz Earthquake' in the history of disasters in Turkey, 1086 people lost their lives and 1260 people were injured. The Gediz Earthquake resulted in many negative consequences in physical, economic and social terms and also had a negative effect on human health. In this earthquake, approximately 27000 buildings were damaged or destroyed, the district center was moved 7 km to the south with the decision of the government, the city structure and social structures were re-established. After the earthquake, the government called for humanitarian aid at the national and international levels. Humanitarian aid campaigns were organized throughout the country. The call for help was also answered from abroad. Many countries, especially West Germany, as it was called at that time, sent humanitarian aid to the region.
In this study, within the scope of the concept of humanitarian aid, in-kind aid, cash and all service-related aids given to people in need after disasters etc. are included. In this study, it is aimed to evaluate all humanitarian aid activities carried out in the Gediz Earthquake in the context of disaster management through the data obtained through archive research and literature review. Since there is no academic study that deals with the humanitarian aid works carried out in this earthquake in the context of disaster management, it is thought that the study will make an important contribution to the literature.

Anahtar Kelimeler

Gediz Earthquake, Disaster Management, Humanitarian Aid

GEDİZ DEPREMİNDE YÜRÜTÜLEN İNSANİ YARDIM ÇALIŞMALARININ AFET YÖNETİMİ BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Türkiye, tarihi boyunca depremler başta olmak üzere birçok afet yaşamış ve bu afetlerde kayıplar meydana gelmiştir. Batı Anadolu Fay’ı üzerindeki Kütahya’ya bağlı Gediz ilçesinde, 28 Mart 1970’te yaşanan 7.2 büyüklüğündeki deprem bunlardan birisidir. Türkiye afetler tarihine ‘Gediz Depremi’ olarak geçen bu afette 1086 kişi yaşamını kaybederken, 1260 kişi de yaralanmıştır. Gediz Depremi insan sağlığının yanında hem fiziksel ve ekonomik hem de sosyal birçok olumsuz sonucu beraberinde getirmiştir. Bu depremde yaklaşık 27000 bina hasar görmüş ya da yıkılmış, ilçe merkezi hükümet kararı ile 7 km güneye taşınarak şehir yapısı ve sosyal yapı baştan tesis edilmiştir. Deprem sonrası hükümet ulusal ve uluslararası düzeyde insani yardım çağırısında bulunmuştur. Ülke genelinde insani yardım kampanyaları düzenlenmiştir. Yardım çağrısı yurtdışından da karşılık bulmuştur. O dönemki ismi ile Batı Almanya başta olmak üzere birçok ülke bölgeye insani yardım göndermiştir.
Bu çalışmada insani yardım kavramının kapsamına afet vb. olaylar sonrası muhtaç insanlara yapılan ayni, nakdi ve hizmetsel nitelikteki tüm yardımlar dâhil edilmektedir. Bu çalışmada, Gediz Depremi’nde yürütülen tüm insani yardım faaliyetlerinin, arşiv araştırması ve literatür taraması yöntemi ile elde edilen veriler üzerinden afet yönetimi bağlamında değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu depremde yürütülen insani yardım çalışmalarını afet yönetimi bağlamında ele alan akademik bir çalışma olmadığı için, çalışmanın literatüre önemli bir katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Gediz Depremi, Afet Yönetimi, İnsani Yardım

Kaynakça

• AFAD. (2014), Açıklamalı Terimler Sözlüğü. Ankara: Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Deprem Dairesi Başkanlığı.
• Akgün, S. K. ve M. Uluğtekin (2011). Hilal-i Ahmer’den Kızılay’a II. Ankara: Türk Hava Kurumu Basımevi İşletmeciliği.
• Bilgili, A. ve G. S. Aktaş (2022). "Afet yönetimindeki paradoks: 2020 ege denizi depremi". Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 8(2), 408-420.
• D'Souza, F. (1986). "Recovery following the gediz earthquake: a study of four villages of western Turkey". Disasters,10(1), 35-52.
• EM-DAT (2022). Guidelines, https://www.emdat.be/guidelines (09.10.2022).
• Ergünay, O. (1990). Afet Planlaması Esasları ve Afet Senaryoları. Ankara: Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Afet İşleri Genel Müdürlüğü.
• Erinç, S., T. Bilgin, M. Bener, K. Sungur, S. Erer, ve K. Göçmen (1970). 28 Mart 1970 Gediz Depremi : Tatbiki Jeomorfolojik Etüd. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Erkan, N., T. Seçilmişler ve N. Boşdurmaz (2007). "35 yıl sonra Gediz Depremi: depremin, yaşayanlar ve iki yerleşme üzerindeki etkileri". TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi(6), 139-149.
• Eyidoğan, H., U. Güçlü, Z. Utku ve E. Değirmenci (1991). Türkiye Büyük Depremleri Makro-Sismik Rehberi (1900 - 1988). İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü .
• Gediz Belediye Arşivi. (2022), https://gediz.bel.tr/Gediz-Tarihi (09.10.2022).
• Gökçe, O. ve Ç. Tetik (2012). Teoride ve Pratikte Afet Sonrası İyileştirme Çalışmaları. Ankara: AFAD Yayınları
• https://www.afad.gov.tr/teskilat-semasi (09.10.2022).
• https://deprem.afad.gov.tr/tarihteBuAy?id=20 (23.08.2022)
• https://earth.google.com/web/ (23.08.2022)
• http://gazetearsivi.milliyet.com.tr (23.08.2022)
• http://kizilaytarih.org/yayinlar.html (23.08.2022)
• https://public.emdat.be/data (03.10.2022)
• https://satis.hurriyet.com.tr/AttributeSelect.aspx?pid=48&catid=2 (23.08.2022)
• https://www.cumhuriyetarsivi.com (23.08.2022)
• https://www.eskigaste.com (2022). Tercüman Gazetesi Arşivi. https://www.eskigaste.com/arsiv/tercuman-gazetesi-arsivi/ (23.08.2022)
• https://www.gunaydingazetesi.com.tr/gazete-arsivi/ (23.08.2022)
• https://www.jmo.org.tr. (2022). Afet İşleri Genel Müdürlüğü. https://www.jmo.org.tr/resimler/ekler/34841a6831464b6_ek.pdf?dergi=HABERBULTENI (23.08.2022)
• https://www.yeniasir.com.tr/arsiv (23.08.2022)
• https://www.youtube.com. (2018). Kütahya Ajansı-Kütahya Gediz Depremi'nin Görüntüleri, https://www.youtube.com/watch?v=7AeUmAUpc4I (23.08.2022)
• Karaman T.Z., (2021). Afetlerde Güvenli İnsani Yardım Yönetimi-Felsefesi Sunumu, Afetlerde İnsani Yardım Online Semineri, https://izisyom.deu.edu.tr/afetlerde-insani-yardimlar/ (23.08.2022)
• Mitchell, W. A. (1976). "Reconstruction after disaster: The Gediz Earthquake of 1970". Geographical Review, 66(3), 296-313.
• Nakajima, Ş. (2012). "Deprem ve Sonrası Psikolojisi". Okmeydanı Tıp Dergisi(28), 150-155.
• Özmen, B. ve T. Özden (2013). "Türkiye'nin afet yönetim sistemine ilişkin eleştirel bir değerlendirme". İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 0(49),1-28.
• Pınar, M. (2004). Çağlar Boyunca Gediz. Kütahya: Eskigediz Belediyesi Kültür Yayınları.
• Pınar, M. (2012). Gediz Ansiklopedisi. Kütahya: Gediz Belediyesi Kültür Yayınları.
• Şenol, D. (2003). "Gediz Depreminin Düşündürdükleri". Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,0(3), 9-20.
• TBMM (1970a). TBMM Tutanak Dergisi- 3. Dönem 4. Cilt / 64. Birleşim 1. Oturum Tutanağı, https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/MM__/d03/c004/mm__03004064.pdf (23.08.2022)
• TBMM (1970b). TBMM Tutanak Dergisi-3. Dönem 9. Cilt / 23. Birleşim 1. Oturum Tutanağı, https://www5.tbmm.gov.tr//develop/owa/td_v2.sayfa_getir?sayfa=314&v_meclis=4&v_donem=3&v_yasama_yili=&v_cilt=9&v_birlesim=023 (23.08.2022)
• Tercan, B. (2001). Deprem Sonrası Yalova İlinde Yeniden Yerleşme Süreci. Yüksek Lisans Tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• Tercan, B. (2018). "Türkiye’de afet politikaları ve kentsel dönüşüm". Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 3(5) 63-74.
• TMMOB. (2009). 1900 Sonrası Türkiye Depremleri, Türkiye’de Deprem Gerçeği ve TMMOB Makina Mühendisleri Odasının Önerileri Oda Raporu, 2-5, http://www1.mmo.org.tr/resimler/dosya_ekler/8273773702779a0_ek.pdf (03.10.2022)
• Uzsoy, Ş., ve M. Çelebi (1970). 28 Mart 1970 Gediz Depremi ve Yapılarda Meydana Getirdiği Hasarlar. Ankara: ODTÜ Yayıncılık.