AFET VE ORMAN YANGINI ARAŞTIRMALARININ BİBLİYOMETRİK ANALİZİ

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 2, 358 - 375, 15.06.2025

Ezgi Atalay

https://doi.org/10.58702/teyd.1662735

Öz

Küresel çapta orman yangınlarının sıklığında ve şiddetinde yaşanan artış insanlık, doğa ve çevre için büyük bir tehdit oluşturmaktadır. Araştırma afet ve orman yangını konulu yayınların bibliyometrik analizini yapmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bibliyometrik analiz, belirli bir araştırma alanındaki trendleri, bağlantıları ve ilerlemeleri anlamaya yönelik olarak kullanılan önemli bir araştırma yöntemidir. Araştırma verilerine Web of Science (WoS) veri tabanından 17.09.2024 tarihinde ve saat 14:25'te disaster ve forest fire anahtar kelimeleri birlikte kullanılarak çevrimiçi olarak erişilmiştir. Verilerin analizi VOSviewer 1.6.20 yazılımı kullanılarak yapılmıştır. En fazla yayının 2023 yılında yapıldığı, en çok çalışmanın ise Çin’de gerçekleştiği belirlenmiştir. 415 makalenin yayınlandığı dilin İngilizce olduğu ve en çok atıf alan makalenin 380 atıf aldığı; en çok kullanılan anahtar kelimelerin ise orman yangını, orman yangınları ve afet yönetimi olduğu görülmüştür. Sonuçlar afet yönetimi bağlamında değerlendirildiğinde, çalışmaların zaman içerisinde teknolojik gelişmelerin de etkisiyle, afet sonrası müdahaleden ziyade afet öncesi önleme ve risk azaltma stratejilerine yöneldiği görülmektedir. Orman yangınları konusunda, farklı disiplinlerin bakış açılarını bir araya getiren daha fazla bibliyografik çalışma yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Afet Yönetimi , Afet , Orman Yangını , Bibliyometrik , VOSviewer

Etik Beyan

Veriler, WoS veri tabanından açık erişimli elde edildiği için nedenle “Etik Kurul İzni” beyan edilmemiştir.

BIBLIOMETRIC ANALYSIS OF DISASTER AND FOREST FIRE RESEARCH

Öz

The increase in the frequency and severity of forest fires on a global scale poses a major threat to humanity, nature, and the environment. This study was conducted to perform a bibliometric analysis of publications related to disasters and forest fires. Bibliometric analysis is a noteworthy research method used for understanding the trends, links and progresses in a certain field of research. The study data were accessed using the keywords disaster and forest fire online on the Web of Science (WoS) database at 14:25 on 09.17.2024. The data were analyzed using the VOSviewer 1.6.20 software program. It was determined that the highest number of publications was in 2023 and the highest number of studies was in China. It was determined that 415 articles were published in English and the article with the highest number of attributions had received 380 attributions. The most frequently used keywords were forest fire, forest fires and disaster management. Evaluating the results in the context of disaster management, it is seen that the studies conducted have tended towards pre-disaster prevention and risk reduction strategies rather than post-disaster intervention in the course of time with the influence of technological developments. It is recommended that more bibliographic studies on forest fires should be carried out, bringing together the perspectives of different disciplines.

Anahtar Kelimeler

Disaster Management , Disaster , Forest Fire , Bibliometric , VOSviewer

Kaynakça

• Abram, N. J., Henley, B. J., Sen Gupta, A., Lippmann, T. J., Clarke, H., Dowdy, A. J., Sharples, J. J., Nolan, R. H., Zhang, T., Wooster, M. J., Wurtzel, J. B., Meissner, K. J., Pitman, A. J., Ukkola, A. J., Murphy, B. P., Tapper, N. J. ve Boer, M. M. (2021). Connections of climate change and variability to large and extreme forest fires in southeast Australia. Communications Earth and Environment, 2(1), 1-17. https://doi.org/10.1038/s43247-020-00065-8
• Adab, H., Kanniah, K. D. ve Solaimani, K. (2013). Modeling forest fire risk in the northeast of Iran using remote sensing and GIS techniques. Natural Hazards, 65, 1723-1743. https://doi.org/10.1007/s11069-012-0450-8
• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. (2022). Açıklamalı afet yönetimi terimleri sözlüğü. https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/e_Kutuphane/Kitaplar/2025/Afet-Yönetim-Terimleri-Sözlüğü.pdf adresinden 9 Mayıs 2025 tarihinde alınmıştır.
• Alsamhi, S. H., Ma, O., Ansari, M. S. ve Almalki, F. A. (2019). Survey on collaborative smart drones and internet of things for improving smartness of smart cities. Ieee Access, 7, 128125-128152. https://doi.org/10.1109/ACCESS.2019.2934998
• Centre for Research on the Epidemiology of Disasters. (2024). “2023 disasters in number", Brussels. https://files.emdat.be/reports/2023_EMDAT_report.pdf adresinden 20 Kasım 2024 tarihinde alınmıştır.
• Cunningham, C. X., Williamson, G. J. ve Bowman, D. M. (2024). Increasing frequency and intensity of the most extreme wildfires on Earth. Nature Ecology and Evolution, 8(8), 1420-1425. https://doi.org/10.1038/s41559-024-02452-2
• Demiröz-Yıldırım, S. ve Yılmaz, G. (2019). Yunanistan Attika Bölgesi yangınının değerlendirilmesi. Resilience, 3(2), 201-215. https://doi.org/10.32569/resilience.599810
• Dereli, A. B. (2024). Vosviewer ile bibliyometrik analiz. Communicata, (28), 1-7. https://doi.org/10.32952/communicata.1517725
• Doğanay, H. ve Doğanay, S. (2011). Türkiye’de orman yangınları ve alınması gereken önlemler. Doğu Coğrafya Dergisi, 9(11), 31-48.
• Donthu, N., Kumar, S., Mukherjee, D., Pandey, N. ve Lim, W. M. (2021). How to conduct a bibliometric analysis: An overview and guidelines. Journal of Business Research, 133, 285-296. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2021.04.070
• Eker, R., Çınar, T., Baysal, İ. ve Aydın, A. (2024). Remote sensing and GIS-based inventory and analysis of the unprecedented 2021 forest fires in Türkiye’s history. Natural Hazards, 120, 10687-10707. https://doi.org/10.1007/s11069-024-06622-0
• EM-DAT. (2024). The international disaster database. classification glossary (climatological hazards). https://doc.emdat.be/docs/data-structure-and-content/glossary/climatological-hazards/ adresinden 22 Kasım 2024 tarihinde alınmıştır.
• Erdoğan, E. ve Mengüşoğlu, E. (2015). Vaka analizi: Orman yangınlarının daha iyi yönetimi için DiCoMa (Afet Yönetimi Platformu) sisteminin kullanımı. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 17(1), 38-52.
• Ergün, O. F. (2023). Türkiye’de orman yangınları ve gönüllülük. Acil Yardım ve Afet Bilimi Dergisi, 3(1), 7-14. Folharini, S., Vieira, A., Bento-Gonçalves, A., Silva, S., Marques, T. ve Novais, J. (2023). Bibliometric analysis on wildfires and protected areas. Sustainability, 15(11), 1-17. https://doi.org/10.3390/su15118536
• Gündüz, F. ve Atalay, E. (2024). Afet yönetimine giriş. A. Gündüz, İ. Taygur ve G. Usta (Ed.), Afet Tıbbı ve Afet Yönetimi (s. 1-26). Hipokrat Yayıncılık.
• Global Forest Watch. (2024). Global annual tree cover loss from fires. https://globalforestwatch.org/dashboards/global/?category=fires adresinden 20 Kasım 2024 tarihinde alınmıştır.
• Haghani, M., Kuligowski, E., Rajabifard, A. ve Kolden, C. A. (2022). The state of wildfire and bushfire science: Temporal trends, research divisions and knowledge gaps. Safety Science, 153, 1-28. https://doi.org/10.1016/j.ssci.2022.105797
• Haque, K. S., Uddin, M., Ampah, J. D., Haque, M. K., Hossen, M. S., Rokonuzzaman, M. ve Rahman, M. Z. (2023). Wildfires in Australia: A bibliometric analysis and a glimpse on ‘Black Summer’ (2019/2020) disaster. Environmental Science and Pollution Research, 30(29), 73061-73086. https://doi.org/10.1007/s11356-023-27423-1
• Hystad, P. W. ve Keller, P. C. (2008). Towards a destination tourism disaster management framework: Long-term lessons from a forest fire disaster. Tourism Management, 29(1), 151-162. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2007.02.017
• Ilgar, R. (2024). Türkiye'de orman varlığı ve son yıllardaki Çanakkale orman yangınları. Journal of Academic Social Science Studies, 17(99), 333-350. https://doi.org/10.29228/JASSS.73820
• Işık, Ö., Aydınlıoğlu, H. M., Koç, S., Gündoğdu, O., Korkmaz, G. ve Ay, A. (2013). Disaster management and disaster-oriented health services. Okmeydanı Tıp Dergisi, 28(Ek sayı 2), 82-123. https://doi.org/10.5222/otd.supp2.2012.082 Juárez-Orozco, S. M., Siebe, C. ve Fernández y Fernández, D. (2017). Causes and effects of forest fires in tropical rainforests: A bibliometric approach. Tropical Conservation Science, 10, 1-14. https://doi.org/10.1177/1940082917737207
• Köçer, M. S. ve Aslan, R. (2023). Gönüllü arama kurtarma ekiplerinin orman yangınlarındaki tahliye deneyimleri: 2021 Akdeniz orman yangınları. Afet ve Risk Dergisi, 6(3), 829-851. https://doi.org/10.35341/afet.1236021
• Liu, Y., Goodrick, S. L. ve Stanturf, J. A. (2013). Future US wildfire potential trends projected using a dynamically downscaled climate change scenario. Forest Ecology and Management, 294, 120-135. https://doi.org/10.1016/j.foreco.2012.06.049
• Neger, C. ve Rosas-Paz, L. D. (2022). A characterization of fire-management research: A bibliometric review of global networks and themes. Fire, 5(4), 1-17. https://doi.org/10.3390/fire5040089
• Orman Genel Müdürlüğü. (2023). Ormancılık istatistikleri 2023. https://www.ogm.gov.tr/tr/e-kutuphane/resmi-istatistikler adresinden 22 Ekim 2024 tarihinde alınmıştır.
• Santos, S., Bento-Gonçalves, A. ve Vieira, A. (2021). Research on wildfires and remote sensing in the last three decades: A bibliometric analysis. Forests 12(604), 1-17. https://doi.org/10.3390/f12050604
• Sawalha, I. H. (2020). A contemporary perspective on the disaster management cycle. Foresight, 22(4), 469-482. https://doi.org/10.1108/FS-11-2019-0097
• Silva, J., Marques, J., Gonçalves, I., Brito, R., Teixeira, S., Teixeira, J. ve Alvelos, F. (2022). A systematic review and bibliometric analysis of wildland fire behavior modeling. Fluids, 7(374), 1-24. https://doi.org/10.3390/fluids7120374
• Tyukavina, A., Potapov, P., Hansen, M. C., Pickens, A. H., Stehman, S. V., Turubanova, S., Parker, D., Zalles, V., Lima, A., Kommareddy, I., Song, X., Wang, L. ve Harris, N. (2022). Global trends of forest loss due to fire from 2001 to 2019. Frontiers in Remote Sensing, 3, 1-20. https://doi.org/10.3389/frsen.2022.825190
• UN Environment Programme. (2022). The number of wildfires to rise by 50 per cent by 2100 and governments are not prepared, experts warn. https://www.unep.org/news-and-stories/press-release/number-wildfires-rise-50-cent-2100-and-governments-are-not-prepared adresinden 22 Kasım 2024 tarihinde alınmıştır.
• Usta, G. (2023a). Dünya’da meydana gelen afetlerin istatistiksel olarak analizi (1900-2022). Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 172-186.
• Usta, G. (2023b). Afet yönetimi odağında orman yangınlarının değerlendirilmesi. Afet ve Risk Dergisi, 6(1), 18-35. https://doi.org/10.35341/afet.1090658
• Usta, G. (2023c). Bibliometric analysis of climate crisis and climate change research. Biological Diversity and Conservation, 16(2), 158-171. https://doi.org/10.46309/biodicon.2023.1299667
• Van Eck, N. ve Waltman, L. (2010). Software survey: VOSviewer, a computer program for bibliometric mapping. Scientometrics, 84(2), 523-538. https://doi.org/10.1007/s11192-009-0146-3
• WoS. (2024). Web of science. https://www.webofscience.com/wos/woscc/basic-search adresinden 17 Eylül 2024 tarihinde alınmıştır.
• Zamudio, D. A. C., Guerra, B. R., Vázquez, J. L. A., Garnica, J. G. F., Avilés, L. C., Aguilar, R. T., Cantú, D. H. N., Bautista, A. A., Hernandez, J. M., Quiroz, D. C., Nava, N. T. ve Hernández, R. G. (2023). Trends in global and Mexico research in wildfires: a bibliometric perspective. Open Journal of Forestry, 13(2), 182-199. https://doi.org/10.4236/ojf.2023.132012
• Zhang, Y., Lim, H. S., Hu, C.ve Zhang, R. (2024). Spatiotemporal dynamics of forest fires in the context of climate change: a review. Environmental Science and Pollution Research, 1-15. https://doi.org/10.1007/s11356-024-33305-x
• Zong, X. ve Tian, X. (2022). Bibliometric analysis of fires on wildland-urban interfaces. Natural Hazards Research, 2(3), 147-153. https://doi.org/10.1016/j.nhres.2022.08.003