ŞARKIŞLALI USTA DÜZGÜCÜ MEHMET GÖNEN’DEN DERLENEN DÜZGÜLER

Yıl 2024, Sayı: 368, 86 - 105, 22.09.2024

Yılmaz Irmak , Sait Sayar

Öz

Anonim halk şiiri türlerinden biri de düzgülerdir. Önceki çalışmalarda düzgü türünün şekil
ve muhteva özellikleriyle diğer türlerle olan ilişkisi ortaya konulmuştur. Bu çalışma düzgü
türünün de usta icracıları olduğunu ortaya koymak amacıyla hazırlandı. Dolayısıyla
çalışmada bir usta düzgü icracısı olan Şarkışlalı Mehmet Gönen ve düzgü repertuvarı
tanıtılacaktır. Bu düzgülerin bağlam ve işlevleri hakkında çeşitli bilgilere yer verilecektir.
Mehmet Gönen, âşıklık geleneğinin canlı ve güçlü olduğu bir çevrede yetişir. Bir dönem
öğretmen ve müftü olarak görev yapar. Ardından belediye başkanı olur. Bu da toplumun
her kesimiyle yakın ilişkiler kurmasını sağlar. Bu ilişkileri sırasında düzgüleri duygu ve
düşüncelerini daha iyi anlatabilmek için bir araç olarak kullanır. Onun diğer bir özelliğiyse
hafızasında bulunan düzgüleri bir deftere kaydederek bunların yazılı kültür ortamına
aktarılmasına katkı sağlamasıdır. Bu yönleriyle Gönen’in hem bir kaynak kişi hem de usta
bir düzgü icracısı olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Mehmet Gönen, düzgü, bağlam, icra

Prose Poetry Compiled by The Master Prose Poet Şarkişlali Mehmet Gönen

Öz

One of the genres of anonymous folk poetry is the "düzgü" poem. Prior studies have
revealed the structural and thematic attributes of the "düzgü" genre and its relationships
with other genres. This study aimed to reveal that there are also master performers of this
genre. Therefore, this study will introduce Mehmet Gönen from Şarkışla, a master düzgü
poet, and his düzgü repertoire. Detailed information regarding the context and purposes
of these poems will be provided. Mehmet Gönen grew up in an environment where the
practice of minstrelsy was alive andstrong. He was working as a teacher and a "mufti" for a
while then he became mayor. This enabled him to establish close relations with all
segments of society. He employed prose poetry as a method for expressing his thoughts
and emotions better in the context of these relationships. Another thing that makes him
special is that he wrote down the prose poetry he memorized in a notebook and
contributed to transferring them to the written culture. Accordingly, it can be argued that
Gönen is both a source person and skillfull performer of düzgü.

Anahtar Kelimeler

Mehmet Gönen, düzgü, context, performance

Kaynakça

• Aksan, D. (1996). Türkçenin söz varlığı. Ankara: Engin.
• Elçin, Ş. (2000). Halk edebiyatına giriş. Ankara: Akçağ.
• Kaya, D. (2014). Anonim halk şiiri. Ankara: Akçağ.
• Sayar, S. (2019). Ateşim gül açtı, Mehmet Gönen-Hayatı, sanatı, şiirleri. Ankara: Gece Kitaplığı.
• Şentürk, L ve S. Yazıcı (2016). İslam ilmihali. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Tan, N. (1986). Folklorumuzda ölçülü sözler. İstanbul: Halk Kültürü.