AMPUTASYONDAN SONRA NORMAL YAŞAMA YENİDEN KATILIM SÜRECİNİN YAŞAM KALİTESİ VE FONKSİYONEL DÜZEY İLE İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2014, Cilt: 25 Sayı: 3, 0 - 0, 27.05.2016

Senem Demirdel Kezban Bayramlar

Öz

Amaç: Çalışma amputasyondan sonra normal yaşama yeniden katılımın yaşam kalitesi ve fonksiyonel düzey ile ilişkisinin incelenmesi ve normal yaşama yeniden katılım sürecini etkileyen faktörlerin belirlenmesi amacıyla yapıldı. Yöntemler: Çalışmaya yaşları 18-50 arasında değişen, unilateral ekstremite amputasyonu olan 120 birey dahil edildi. Katılımı değerlendirmek için Normal Yaşama Yeniden Katılım İndeksi’nin (Reintegration to Normal Living Index, RNLI) Türkçe versiyonu uygulandı. Amputelerde protez kullanımına ilişkin faktörleri ve proteze uyum düzeyini belirlemek, fonksiyonel düzeyi değerlendirmek amacıyla Trinity Amputasyon ve Protez Deneyim Ölçeği (Trinity Amputation and Prosthesis Experience Scale, TAPES) kullanıldı. Yaşam kalitesi, Kısa Form 36 (Short Form, SF 36) ile değerlendirildi. Demografik bilgileri, amputasyon ve proteze ait bilgileri, mesleki ve işe yönelik bilgileri sorgulayan tanımlayıcı genel ampute değerlendirme anketi tarafımızca oluşturulup olgulara uygulandı. Sonuçlar: RNLI alt bölümleri ve toplam skorları ile SF-36’nın alt bölümleri ve özet skalaları arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki bulundu (p<0.05). RNLI alt bölümleri ile TAPES 1. Kısım psikososyal uyum, aktivite kısıtlaması, protez ile memnuniyet bölümleri arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki olduğu saptandı (p<0.05). Eğitim düzeyi, rehabilitasyon alma durumu, güdük ağrısı ve fantom ağrısı, genel sağlık durumu ve genel fiziksel kapasite algısı gibi değişkenlerin normal yaşama yeniden katılımı etkilediği gözlendi (p<0.05). Tartışma: Bu çalışma, amputasyondan sonra normal yaşama katılımın yaşam kalitesi ve fonksiyonel düzey ile ilişkili olduğunu göstermektedir. Anahtar kelimeler: Amputasyon; normal yaşama yeniden katılım; rehabilitasyon.

Kaynakça

• Penn-Barwell JG. Outcomes in lower limb amputation following
• trauma: A systematic review and meta-analysis. Injury,
• ;42(12):1474-9.
• Amputasyondan Sonra Normal Yaşama Yeniden Katılım Sürecinin Yaşam Kalitesi Ve Fonksiyonel Düzey İle İlişkisinin İncelenmesi
• TURKISH JOURNAL OF PHYSIOTHERAPY AND REHABILITATION 2014; 25(3) 99
• Ziegler-Graham K, MacKenzie EJ, Ephraim PL, Travison TG
• and Brookmeyer R. Estimating the prevalence of limb loss
• in the United States: 2005 to 2050. Arch Phys Med Rehabil
• ;89(3):422-9.
• Esquenazi A. Amputation rehabilitation and prosthetic restoration.
• From surgery to community reintegration. Disabil Rehabil.
• ;26:831-6.
• Mackenzie EJ, Bosse MJ, Castillo RC, Smith DG, Webb LX, Kellam
• JF, ve ark. Fuctional outcomes following trauma- related lower
• extremity amputation. J Bone Joint Surg Am. 2004;86:1636-45.
• Sinha R, Heuvel WJA. A systematic literature review of quality of
• life in lower limb amputees. Disabil Rehabil. 2011;33(11):883-
• Sinha R, Heuvel WJA, Arokiasamy P. Factors affecting quality of
• life in lower limb amputees. Prosthet Orthot Int. 2011;35:90-6.
• Dajpratham P, Tantiniramai S, Lukkapichonchut P, Kaewnaree
• S. Factors Associated with Vocational Reintegration Among the
• Thai Lower Limb Amputees. J Med Assoc Thai. 2008;91(2):234-
• Schoppen T, Boonstra A, Groothoff JW, van Sonderen E, Goeken
• LN, Eisma WH. Factors related to successful job reintegration
• of people with a lower limb amputation. Arch Phys Med Rehabil.
• ;82:1425-31.
• Kohler F, Cieza A, Stucki G, Geertzen J, Burger H, Dillon MP,
• Schıappacasse C, Esquenazi A, Kistenberg RS, Kostanjsek N.
• Developing Core Sets for persons following amputation based
• on the International Classification of Functioning, Disability
• and Health as a way to specify functioning. Prosthet Orthot Int.
• ;33(2):117-29.
• Miller WC, Deathe AB, Speechley M, Koval J. The influence of falling,
• fear of fallig, and balance confidence on prosthetic mobility
• and social activity among individuals with a lower extremity amputation.
• Arch Phys Med Rehabil. 2001;82(9):1238-44.
• Deans SA, Mcfadyen AK, Rowe PJ. Physical Activity and quality
• of life: A study of a lower-limb amputee population. Prosthet
• Orthot Int. 2008;32(2):186-200.
• Algun C. Ortez ve Protez Kullanan Hastalarda Rehabilitasyon.
• Öztek Matbaası; 1988
• Lusardi MM, Nielsen CC. Orthotics and Prosthetics in Rehabilitation.
• Saunders Yayınları; 2007.
• Fernández A, Isusi I, Gómez M. Factors conditioning the return to
• work of upper limb amputees in Asturias, Spain. Prosthet Orthot
• Int. 2000;24:143-7.
• Demirdel S, Bayramlar K. “Amputelerde Normal Yaşama Yeniden
• Katılım İndeksinin (RNLI) Türkçe Versiyonunun Güvenirliği ve
• Geçerliği”, Uluslararası Katılımlı 8. Ulusal Protez-Ortez Kongresi,
• Eylül 26-29; Manavgat-Antalya: Kongre Kitapçığı, Ankara
• Üniversitesi Basımevi, Ankara 2012.p. 31-33.
• Nissen SJ, Newman WP. Factors influencing reintegration
• to normal living after amputation. Arch Phys Med Rehabil.
• ;73:548-51.
• Davis AM, Devlin M, Griffin AM, Wunder JS, Bell RS. Functional
• outcome in amputation versus limb sparing of patients with lower
• extremity sarcoma: a matched case control study. Arch Phys
• Med Rehabil. 1999;80:615-8.
• Koçyiğit H, Aydemir Ö, Fişek G, Ölmez N, Memiş A. Kısa Form-36
• (KF-36)’nın Türkçe versiyonunun güvenilirliği ve geçerliliği. İlaç
• ve Tedavi Derg. 1999;12:102-6.
• Başaran S, Güzel R, Sarpel T. Yaşam kalitesi ve sağlık sonuçlarını
• değerlendirme ölçütleri. Romatizma. 2005;20(1):55-61.
• Pehlivan S, Ovayolu Ö, Ovayolu N, Pehlivan Y, Onat AM. Romatolojik
• sorunu olan hastalarda yaşam kalitesi ve bazı semptomlarla
• ilişkisi. Gaziantep Tıp Derg. 2010;16(1):10-4.
• Topuz S, Ülger Ö, Yakut Y, Şener FG. Reliability and construct
• validity of the Turkish version of the Trinity Amputation and
• Prosthetic Experience Scales (TAPES) in lower limb amputees.
• Prosthet Orthot Int. 2011;35:201-6.
• Gallagher P, MacLachlan M. The development and psychometric
• evaluation of the Trinity Amputation and Prosthesis Experience
• Scales (TAPES). Rehabil Psychol. 2000;45:130-55.
• Şimşek İE, Şener G, Yakut Y. Unilateral alt ekstremite amputelerinde
• Protez Memnuniyeti Anketi’nin Türkçe güvenirliği ve
• geçerliği: pilot çalışma. Fizyoter Rehabil. 2010;21(2):81-6.
• Ege R. Ayak ve ayak bileği sorunları. Ankara: Türkiye Rehabilitasyon Vakfı; 1997; p. 1057-69.
• Aygan İ, Tuncay İ, Tosun N, Vural S. Amputasyonlar: Nedenleri ve
• seviyeleri. Artroplasti Artroskopik Cerrahi. 1999;10(2):179-183.
• Horgan O, Machlachlan M. Psychosocial adjustment to lower-limb
• amputation: A review. Disabil Rehabil. 2004;26:837-50.
• Bayramlar K, Halis S. Fantom ağrısı olan ve olmayan diz altı amputelerde eklem pozisyon hissinin karşılaştırılması: Pilot çalışma. Fizyoter Rehabil. 2008;19(2):85-91.
• Mosaku KS, Akinyoola AL, Fatoye FO, Adegbehingbe OO. Psychological reactions to amputation in a sample of Nigerian amputees. Gen Hosp Psychiatry. 2009;31:20-4.