Diyaliz Hastalarının Psikolojik Durumlarının Değerlendirilmesi

Year 2021, Volume: 2 Issue: 1, 22 - 30, 29.01.2021

Kübra Gökalp , Rabia Arpacı

Abstract

Amaç: Bu çalışma diyaliz hastalarının psikolojik durumlarının değerlendirilmesi amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırmanının evrenini Türkiye’nin doğusunda bir üniversite hastanesinde ve devlet hastanesinde hemodiyaliz ve periton diyaliz tedavisi gören bütün hastalar oluşturmuştur. Örneklemine ise 1 Temmuz- 30 Aralık 2019 tarihleri arasında ilgili merkezde tedavi gören, araştırma kriterlerine uyan, gönüllü 324 diyaliz hastası alınmıştır. Veri toplama aracı olarak demografik form ve “Kısa Semptom Envanteri” kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde frekans, yüzde, ortalama, t-testi, Kuruskal-Wallis testi ve Mann Withney U testleri kullanılmıştır. Bulgular: Araştırma verilerinin değerlendirilmesi sonucunda, Diyaliz hastalarının ölçek toplam puan ortalamasının 0.73± 0.51 olduğu ve hastaların %75.3’ünde herhangi ruhsal bozukluk olmadığı bulunmuştur. Diyaliz hastalarında diğer bozukluklar ve somatizasyon bozukluğu ölçek puan ortalamasının yüksek oldukları belirlenmiştir. Hastaların Kısa Semptom Envanteri alt boyut puan ortalamaları ile çeşitli demografik değişkenleri arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmıştır (p<0.05). Sonuç: Diyaliz hastalarının yaklaşık dörtte birinin ruhsal bozukluğu olduğu ve hastalarda somatizasyon belirtisinin varlığı tespit edilmiştir. Hemodiyaliz hastalarının periton diyaliz hastalarına göre daha fazla ruhsal bozuklukları olduğu saptanmıştır.

Keywords

Psikiyatri, Kronik Hastalık, Psikoloji, Hemşire, Böbrek Yetmezliği

References

• Gülay, T,. Eler, Ç., Ökdem, Ş. et al. (2020). Hemodiyaliz hastalarında konfor düzeyinin incelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 122-129. 10.31125/hunhemsire.763155.
• Dąbrowska-Bender, M., Dykowska G., Żuk W. et al. (2018). The impact on quality of life of dialysis patients with renal insufficiency. Patient Prefer Adherence, 12:577-583. Published 2018 Apr 19. doi:10.2147/PPA.S156356
• Türkiye’de Nefroloji, Diyaliz ve Transplantasyon. Türk Nefroloji Derneği Registry; 2018
• Claxton, R.N,. Blackhall, L., Weisbord, S.D., Holley, J.L. (2010). Undertreatment of symptoms in patients on maintenance hemodialsis. Journal of Pain and Symptom Management, 2010;39(2):211-18
• Topbaş, E., Bingöl, G. (2017). Psikososyal boyutu ile diyaliz tedavisi ve uyum sürecine yönelik hemşirelik girişimleri, Nefroloji Hemşireliği Dergisi, (1) 36-42.
• Ceyhun, H.A., Kirpinar, I. (2019). Psychiatric diagnoses in patients with renal transplantation or dialysis made due to end stage renal disease/Son donem böbrek yetmezliği nedeni ile böbrek nakli yapılan veya diyaliz uygulanan hastalarda psikiyatrik tanı, Anadolu Psikiyatri Dergisi, 20(4), 426+
• Ok, E., Işıl, Ö. (2019). Kronik böbrek hastalarının ruhsal durumlarının değerlendirilmesi. J Psy Nurs, 10(3): 181-189 | DOI: 10.14744/phd.2019.35119
• Cukor, D., Ver Halen N., Asher, D.R, et al. (2014). Psychosocial intervention improves depression, quality of life, and fluid adherence in hemodialysis. J Am Soc Nephrol 25:196–206.
• Kurbun, H., Akten, İ.M., “HD Hastalarında öz-bakım gücü ve yaşam kalitesinin değerlendirilmesi”, Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi, 27(3), 277-287.
• Savaşır, I., Şahin, N.H. (1997). Bilişsel-davranışçı terapilerde değerlendirme: sık kullanılan ölçekler, Ankara, Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Aksoy, A., Oğur, S. (2015). Bitlis ilinde rutin olarak diyaliz ünitesine bağlanan diyaliz hastalarının sıkıntı durumlarının belirlenmesi. Bitlis Eren Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 4(2),0-0.DOI: 10.17798/beufen.21094
• Karaca, S., Çınar, S., Bahçebaşı, Z. (2014). Hastaların perspektifinden: Periton diyalizinin yaşama ve ruhsal belirtilere etkisi. Clinical and Experimental Health Sciences, 2(4),169-174 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/marusbed/issue/17851/187228
• Özsoy, F., Kulu, M. (2020). Hemodiyaliz hastalarında bedensel duyumları büyütme ve somatizasyon . Konuralp Medical Journal, 12(2), 276-281 . DOI: 10.18521/ktd.515659
• Özçetin A, Bicik Bahçebaşı. Z,, Bahçebaşı, T. et al. (2009). Diyaliz uygulanan hastalarda yaşam kalitesi ve psikiyatrik belirti dağılımı. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 10:142-150
• Hedayati, S.S., Minhajuddin, A.T, Toto, R.D. et al. (2009). Prevalence of major depressive episode in CKD. Am J Kidney Dis, 54:424-432.
• Balaban, Ö.D., Aydin, E., Keyvan, A. et al. (2017). Hemodiyaliz uygulanan hastalarda psikiyatrik komorbidite, Cinsel İşlev Bozukluğu ve Yaşam Kalitesi: Bir Vaka Kontrol Çalışması. Arsv Noropsychiatry, 54(2), 137.
• Lou, X., Li, Y., Shen, H., et al. (2019). Physical activity and somatic symptoms among hemodialysis patients: a multi-center study in Zhejiang, China. BMC Nephrology, 20(1), NA.
• Çinar, S,. Karaca, S., Bicik, Z. et al. (2015). Comparison of the mental symptoms in peritoneal dialysis and haemodialysis patients, 31.1027-1033.
• Ataş, D., Arikan, H., Alisir, S. et al. (2017). Hemodiyaliz ve böbrek nakli hastalarında anksiyete, depresyon ve yaşam kalitesinin karşılaştırılması. Turkish Nephrology Dialysis Transplantation. 26. 10.5262/tndt.2017.1002.07.
• Yıldırım, B. (2017). Bir tıbbi sosyal hizmet uygulaması: hemodiyaliz hastaları üzerine etkileşim grubu planlama, Sosyal Çalışma Dergisi, 1(2),64-73
• EsEn, B., Sağlam Gökmen, E., AtAy, A. E. et al. (2015). Son dönem böbrek yetmezliğinde renal replasman tedavilerine göre anksiyete ve depresyonun varlığı ve etkileyen faktörler. Turk Neph Dial Transpl, 24(3), 270-277.
• Kaya, B., Taşkapan, H., Ateş, F. et al. (2012). Hemodiyaliz ve periton diyalizi uygulanan hastalarda psikiyatrik bozukluklar, algılanan sosyal destek ve yaşam kalitesi düzeylerinin karşılaştırılması. Klinik Psikiyatri Dergisi, 15(3), 144-152.
• Aydan A. Özdemir 2016. “ Hemodiyaliz tedavisi gören kronik böbrek hastalarının tedavilerinin toplumsal cinsiyet yaklaşımı ile değerlendirilmesi”, Başkent Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Ensitüsü, Doktora Tezi.