Hipertansiyonlu Bireylerin Bilgi Düzeyi, Kan Basıncı Farkındalık-İç görüsü ve Akdeniz Diyet Bağlılıkları Arasındaki İlişki

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 2, 93 - 103, 31.05.2025

Tülay Kars Fertelli

Öz

Amaç: Bu araştırma, hipertansiyonlu bireylerin bilgi düzeyi, kan basıncı farkındalık-iç görüsü ve akdeniz diyet bağlılıkları arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla tanımlayıcı ve korelasyonel olarak yapılmıştır.
Yöntem: Çalışma örneklemini 296 hipertansiyonlu birey oluşturdu. Verilerin toplanmasında Birey Tantım Formu, Hipertansiyon Bilgi Ölçeği, Kan Basıncı Farkındalık-İç Görüsü Ölçeği ve Akdeniz Diyet Bağlılıkları Ölçeği kullanıldı. Verilerin analizinde frekans, bağımsız örneklem t testi, F testi, ve pearson korelasyon testi kullanıldı.
Bulgular: Katılımcıların bilgi puanları (6.35 ±5.13), kan basıncı farkındalık-iç görüsü (26.93±4.28) ve akdeniz diyet bağlılıkları puanlarının (5.31±3.66) düşük olduğu bulundu. Ayrıca katılımcıların hipertansiyon bilgi düzeyi ile kan basıncı farkındalık-içgörü (r=0.527), bilgi düzeyi ile akdeniz diyete bağlılık (r=0.369) ve kan basıncı farkındalık ile akdeniz diyete bağlılık (r=0.443) arasında pozitif yönlü ve orta düzeyde anlamlı ilişki saptandı.
Sonuç: Hipertansiyonlu bireylerin bilgi, kan basıncı farkındalık-içgörü ve akdeniz diyetine bağlılıkları düşüktür. Bireylerin bilgi puanları arttıkça kan basıncı farkındalık-içgörü ve akdeniz diyetine bağlılık puanları da artmaktadır. Çalışma sonuçları, bireylerin bilgilerini geliştirmeye yönelik stratejilerin geliştirilmesinin, bireylerin farkındalık-iç görü ve akdeniz diyetine bağımlılıklarını artmasını sağlayacağını gösterdi. Hipertansiyonun başarılı yönetiminde akdeniz diyete bağlılığı artırmak için bilgi ve farkındalık-iç görüyü geliştiren eğitim programlarına yer verilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Hipertansiyon, , bilgi, , farkındalık, , akdeniz diyete bağlılık

Proje Numarası

-

Relationship Between Knowledge Level, Blood Pressure Awareness-Insight and Mediterranean Diet Adherence of Hypertensive Individuals

Öz

ABSTRACT:
Purpose: This study was conducted descriptively and correlational to determine the relationship between the knowledge level, blood pressure awareness-insight and Mediterranean diet adherence of individuals with hypertension.
Material and Methods: The study sample consisted of 296 individuals with hypertension. The Individual Identification Form, Hypertension Knowledge Scale, Blood Pressure Awareness-Insight Scale and Mediterranean Diet Adherence Scale were used to collect data. Frequency, independent sample t test, F test, and Pearson correlation test were used to analyze the data.
Results: It was found that the participants' knowledge scores (6.35 ± 5.13), blood pressure awareness-insight (26.93±4.28) and Mediterranean diet adherence scores (5.31±3.66) were low. In addition, a positive and moderately significant relationship was found between the participants' hypertension knowledge level and blood pressure awareness-insight (r=0.527), knowledge level and adherence to the Mediterranean diet (r=0.369), and blood pressure awareness and adherence to the Mediterranean diet (r=0.443).
Conclusion: Hypertensive individuals have low knowledge, blood pressure awareness-insight, and adherence to the Mediterranean diet. As individuals' knowledge scores increase, their blood pressure awareness-insight and adherence to the Mediterranean diet also increase. The study results showed that developing strategies to improve individuals' knowledge will increase individuals' blood pressure awareness-insight and adherence to the Mediterranean diet. In order to increase adherence to the Mediterranean diet in the successful management of hypertension, education programs that develop knowledge and awareness-insight should be included.
Keywords: Hypertension; knowledge; awareness-insight; adherence to the mediterranean diet

Anahtar Kelimeler

Hypertension; , knowledge level, , awareness, , mediterranean diet adherence

Etik Beyan

In order to conduct the research, approval was obtained from the university's Ethics Committee (Ethical approval number: 2023-01/31) and permission was obtained from the institution where the study was conducted. In accordance with the principles of the Declaration of Helsinki, participants were informed about the research and their written and verbal consents were obtained.

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Aggarwal, R., Chiu, N., Wadhera, R. K., Moran, A. E., Raber, I., Shen, C., ... & Kazi, D. S. (2021). Racial/ethnic disparities in hypertension prevalence, awareness, treatment, and control in the United States, 2013 to 2018. Hypertension, 78(6), 1719-1726. https://doi.org/10.1161/HYPERTENSIONAHA.121.175 70
• Akan DD, Çaydam, ÖD, Pakyüz SÇ (2020). Hipertansiyon Tanısı Olan Hastalarda Bilgi Düzeyi ve İlaç Tedavisine Uyumun Değerlendirilmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 23(2), 241-249. https://doi.org/10.17049/ataunihem.527473
• Arıkan, A., Aydın, A., Ekerbiçer, H., Karaayaç, R., Zeytinoğlu, Y., Muratdağı, G., ... & Kurban, A. (2020). Hipertansiyon tanısı olan hastaların hastalıkları hakkındaki bilgi düzeyleri ve ilişkili faktörler. Sakarya Tıp Dergisi, 10(Özel Sayı), 33-40. https://doi.org/10.31832/smj.745870
• Bacha, D., & Abera, H. (2019). Knowledge, attitude and self-care practice towards control of hypertension among hypertensive patients on follow-up at St. Paul’s hospital, Addis Ababa. Ethiopian journal of health sciences, 29(4), 421-430. https://doi.org/10.4314/ejhs.v29i4.2
• Bakaloudi, D. R., Chrysoula, L., Leonida, I., Kotzakioulafi, E., Theodoridis, X., & Chourdakis, M. (2021). Impact of the level of adherence to the Mediterranean Diet on blood pressure: A systematic review and meta-analysis of observational studies. Clinical Nutrition, 40(12), 5771- 5780. https://doi.org/10.1016/j.clnu.2021.10.002
• Baliz Erkoc, S, Isikli B, Metintas S, Kalyoncu C. Hypertension Knowledge-Level Scale (HK-LS): AStudy on Development, Validity And Reliability (2012). International Journal of Environmental Researchand Public Health 9, 1018-29. https://doi.org/10.3390/ijerph9031018
• Batman, D., & Yılmaz, S. (2023). Yetişkin bireylerde yeme davranışı ile anksiyete, uyku kalitesi ve Akdeniz diyetine bağlılık arasındaki ilişki. Istanbul Gelisim University Journal of Health Sciences, (20), 610-624. https://doi.org/10.38079/igusabder.1289889
• Bayram, F., Demir, Ö., Sabuncu, TE, Gedik, A.V., Çorapçıoğlu, D., & Kaya, A. (2021). Prevalence and Awareness of Hypertension in Seven Distinct Geographic Regions of Turkey: The SEMT HT Study. Turkish Journal of Endocrinology & Metabolism, 25(1), 1-10.
• Boateng, E.B., & Ampofo, A.G. (2023). A glimpse into the future: modelling global prevalence of hypertension. BMC Public Health, 23(1), 1906. https://doi.org/10.1186/s12889-023-16662-z
• Bosu, W. K., & Bosu, D. K. (2021). Prevalence, awareness and control of hypertension in Ghana: A systematic review and meta-analysis. PloS One, 16(3), e0248137. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0248137
• Brazeau, H., & Lewis, N. A. (2021). Within-couple health behavior trajectories: The role of spousal support and strain. Health Psychology, 40(2), 120-130. https://doi.org/10.1037/hea0001050
• Estrada, D., Sierra, C., Soriano, R. M., Jordán, A. I., Plaza, N., & Fernández, C. (2020). Grade of knowledge of hypertension in hypertensive patients. Enfermería Clínica, 30(2), 99-107. https://doi.org/10.1016/j.enfcli.2018.11.033
• Estruch, R., Ros, E., Salas-Salvadó, J., Covas, M. I., Corella, D., Arós, F., ... & Martínez-González, M. A. (2018). Primary prevention of cardiovascular disease with a Mediterranean diet supplemented with extra-virgin olive oil or nuts. New England Journal of Medicine, 378(25), e34. https://doi.org/10.1056/NEJMoa1800389
• Filippou, C.D., Thomopoulos, C. G., Kouremeti, M.M., Sotiropoulou, L.I., Nihoyannopoulos, P. I., Tousoulis, D. M., & Tsioufis, C. P. (2021). Mediterranean diet and blood pressure reduction in adults with and without hypertension: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Clinical Nutrition, 40(5), 3191-3200. https://doi.org/10.1016/j.clnu.2021.01.030
• Georgoulis, M., Damigou, E., Derdelakou, E., Kosti, R. I., Chrysohoou, C., Barkas, F., ... & Panagiotakos, D. B. (2024). Adherence to the Mediterranean diet and 20- year incidence of hypertension: the ATTICA prospective epidemiological study (2002– 2022). European Journal of Clinical Nutrition, 78(7), 630-638. https://doi.org/10.1038/s41430-024-01440-w
• Gerretsen, P., Kim, J., Shah, P., Quilty, L., Balakumar, T., Caravaggio, F., ... & Graff‐Guerrero, A. (2018). BASIS: The blood pressure awareness and insight scale. The Journal of Clinical Hypertension, 20(4), 748-756. https://doi.org/10.1111/jch.13248 Gürdoğan M, Gürdoğan E. P. (2019). Hipertansiyon hastalarında tedaviye uyum ve ilişkili faktörler. MN Kardiyoloji, 26(3), 147-153. Hien, H. A., Tam, N. M., Devroey, D., Heytens, S., Tam, V., Thang, T. B., ... & Tien, H. A. (2024). Hypertension knowledge and its associated factors among hypertensive patients in primary care settings in Central Vietnam: A cross-sectional study. Journal of Pharmacy & Pharmacognosy Research, 12(5), 943-955 https://doi.org/10.56499/jppres23.1955_12.5.943
• Iswatun, I., & Susanto, J. (2021). Relationship between knowledge and level of dietary compliance ın patients with hypertension. Journal Midpro, 13(1), 92-99.
• Kılıçkap M, Barçın C, Göksülük H, Karaaslan D, Özer N, Kayıkçıoğlu M, Şahin M. (2018). Türkiye'de hipertansiyon ve kan basıncı prevalansına ilişkin veriler: kardiyovasküler risk faktörleri üzerine epidemiyolojik çalışmaların sistematik derlemesi, meta-analizi ve meta-regresyonu. Türk Kardiyoloji Dernegi Arsivi, 46 (7), 525-545. https://doi.org/10.5543/tkda.2018.15679
• Kolak, E., Radić, J., Vučković, M., Gelemanović, A., Dogas, H., Nenadić, D., & Radić, M. (2023). Associations between adherence to the mediterranean diet and 24- hour pulse wave velocity in hypertensive patients. Journal of Hypertension, 41, e211-e212. https://doi.org/10.1097/01.hjh.0000941116.05169.1
• La Verde, M., Mulé, S., Zappalà, G., Privitera, G., Maugeri, G., Pecora, F., & Marranzano, M. (2018). Higher adherence to the Mediterranean diet is inversely associated with having hypertension: is low salt intake a mediating factor? International Journal of Food Sciences and Nutrition, 69, 235- 244. https://doi.org/10.1080/09637486.2017.135094
• Li, S. S., Zhou, F., Lu, Y. C., Lyv, P., Zhang, H. F., Yao, W. M., ... & Li, X. L. (2016). Hypertension related knowledge and behaviour associated with awareness, treatment and control of hypertension in a rural hypertensive population: a community based, cross-sectional survey. Blood Pressure, 25(5), 305-311. https://doi.org/10.3109/08037051.2016.1172866
• Magriplis, E., Panagiotakos, D., Kyrou, I., Tsioufis, C., Mitsopoulou, A. V., Karageorgou, D., ... & Zampelas, A. (2020). Presence of hypertension is reduced by Mediterranean diet adherence in all individuals with a more pronounced effect in the obese: the Hellenic National Nutrition and Health Survey (HNNHS). Nutrients, 12(3), 853-860. https://doi.org/10.3390/nu12030853.
• Mariana, M., Indriastuti, D., & Abadi, E. (2022). Hubungan pengetahuan diet hipertensi terhadap kepatuhan diet pada penderita hipertensi di puskesmas wundulako. Jurnal Gizi Ilmiah: Jurnal Gizi Ilmiah, 9(3), 26-31. https://doi.org/10.46233/jgi.v9i3.922.
• Maruf, F. A., Ojukwu, C. C., & Akindele, M. O. (2018). Perception, knowledge, and attitude toward physical activity behaviour: implications for participation among individuals with essential hypertension. High Blood Pressure & Cardiovascular Prevention, 25, 53- 60. https://doi.org/10.1007/s40292-017-0235-y
• Mohammed, A. H., Hassan, B. A. R., Suhaimi, A. M., & Ali, A.H.H.D. (2021). Hypertension knowledge, awareness, and attitude among the hypertensive population in Kuala Lumpur and rural areas in Selangor, Malaysia. Journal of Public Health, 29, 443-450. https://doi.org/10.1007/s10389-019-01160-7
• Nenadić, B., Radić, J., Kolak, E., Vučković, M., Novak, I., Selak, M., & Radić, M. (2022). Mediterranean diet adherence and nutritional status in dalmatian diabetic hypertensive patients regarding presence of chronic kidney disease—ıs there any difference?. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19. https://doi.org/10.3390/ijerph19042293.
• Öncü, E., Vayısoğlu, S. K., Güven, Y., Aktaş, G., Ceyhan, H., & Karakuş, E. (2020). Bir il örneğinde hipertansiyon hastalarının sağlık okuryazarlık düzeyi, sağlık hizmetlerinin niteliğine ilişkin değerlendirmeleri ve ilişkili faktörler. Turkish Journal of Public Health, 18(1), 10-25. https://doi.org/10.20518/tjph.555354
• Özkan, Ö. P., & Erginbaş, Ç. (2022). Koroner arter hastalarının akdeniz diyetine bağlılık durumunun değerlendirilmesi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, (16), 123-135. https://doi.org/10.38079/igusabder.1022939
• Paczkowska, A., Hoffmann, K., Kus, K., Kopciuch, D., Zaprutko, T., Ratajczak, P., ... & Bryl, W. (2021). Impact of patient knowledge on hypertension treatment adherence and efficacy: A single-centre study in Poland. International Journal of Medical Sciences, 18(3), 852. https://doi.org/10.7150/ijms.48139
• Pehlivanoğlu EFÖ, Balcıoğlu H, Ünlüoğlu H. (2020). Akdeniz diyeti bağlılık ölçeği’nin türkçe’ye uyarlanması geçerlilik ve güvenilirliği. Osmangazi Journal of Medicine 42(2):160-164. https://doi.org/10.20515/otd.504188
• Pirasath, S., & Sundaresan, T. (2021). Descriptive crosssectional study on knowledge, awareness and adherence to medication among hypertensive patients in a tertiary care center, Eastern Sri Lanka. SAGE Open Medicine, 9, 20503121211012497. https://doi.org/10.1177/20503121211012497
• Ralapanawa, U., Bopeththa, K., Wickramasurendra, N., & Tennakoon, S. (2020). Hypertension knowledge, attitude, and practice in adult hypertensive patients at a tertiary care hospital in Sri Lanka. International Journal of Hypertension, 2020, 1-6. https://doi.org/10.1155/2020/4642704
• Šarac, J., Havaš Auguštin, D., Lovrić, M., Stryeck, S., Šunić, I., Novokmet, N., & Missoni, S. (2021). A generation shift in Mediterranean diet adherence and its association with biological markers and health in Dalmatia, Croatia. Nutrients, 13(12), 4564. https://doi.org/0.3390/nu13124564
• Schröder, H., Fitó, M., Estruch, R., Martínez-González, M. A., Corella, D., Salas-Salvadó, J., ... & Covas, M. I. (2011). A short screener is valid for assessing Mediterranean diet adherence among older Spanish men and women. The Journal of nutrition, 141(6), 1140-1145. https://doi.org/10.3945/jn.110.135566
• Taş F, Büyükbeşe MA. (2013). Hipertansiyonda Farkındalık ve Hemşirenin Rolü. TAF Preventive Medicine Bulletin, 12(6), 729-734.
• Verulava, T., & Mikiashvili, G. (2021). Knowledge, awareness, attitude and medication compliance in patients with hypertension. Arterial Hypertension, 25(3), 119-126.
• Woodiwiss, A. J., Orchard, A., Mels, C. M., Uys, A. S., Nkeh- Chungag, B. N., Kolkenbeck-Ruh, A., ... & Poulter, N. R. (2025). High prevalence but lack of awareness of hypertension in South Africa, particularly among men and young adults. Journal of Human Hypertension, 39(2), 111-119. https://doi.org/10.1038/s41371-023-00873-3
• Wolde, M., Azale, T., Debalkie Demissie, G., & Addis, B. (2022). Knowledge about hypertension and associated factors among patients with hypertension in public health facilities of Gondar city, Northwest Ethiopia: Ordinal logistic regression analysis. PLoS One, 17(6), e0270030. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0270030
• Yılmaz, M, Kundakçı, GA, Uyanık, G, Pamuk, G, Koç, EM. (2020) Kan basıncı farkındalığı ve içgörü ölçeği (kfiö): geçerlik ve güvenirlik çalışması. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 31(2), 134-141. https://doi.org/10.17942/sted.747418
• Yuca, G., & Beydağ, K. (2021). Kalp hastalığı olan kadınların evlilik doyumu ve eş desteğini etkileyen faktörler. Sağlık ve Toplum, 31(1), 110-118.
• Zeenny, R. M., Haddad, C., Hajj, A., Zeidan, R. K., Salameh, P., & Ferrières, J. (2024). Adherence to the Mediterranean Diet and Cardiovascular Risk Factors among the Lebanese Population: A Nationwide Cross- Sectional Post Hoc Study. Nutrients, 16(15), 2426. https://doi.org/10.3390/nu16152426
• World Health Organization (WHO) (2025). Noncommunicable diseases: Risk factors (2025, May 5]. Available from: https://www.who.int/data/gho/data/themes/t opics/topic-details/GHO/ncd-risk-factors