Hayvan ve İnsan Isırıkları: Proflaksi ve Tedavi Yaklaşımı

Yıl 2010, Cilt: 67 Sayı: 3, 153 - 160, 01.09.2010

Ahmet Karakaş Handan İlhan Vedat Turhan

Öz

İnsan ve hayvan kaynaklı ısırıklar hafif yaralanmalardan ciddi enfeksiyonlara kadar değişik komplikasyonlara neden olabilir. Enfeksiyonlar; ısıranın ağız veya ısırılanın cilt florasındaki patojenlerden kaynaklanabilir. Hayvan ısırıkları ile karşılaştırıldığında, insan ısırıklarında enfeksiyon gelişim riski daha yüksektir. Gelişen yara enfeksiyonlarının çoğu polimikrobiktir. Pasteurella türleri, streptokoklar, stafilokoklar, Moraxella, Corynebacterium ve Neisseria spp., Bergeyella zoohelcum ve Capnocytophaga türleri en sık izole edilen patojenlerdir. Tüm ısırık yaralanmalarının çoğundan köpek , kedi , insan ve kemirgenler sorumludur. Köpek ısırıklarına bağlı yaralanmalar daha çok ekstremitelerde ve 20 yaşından büyük erkeklerde görülür. Kedi ısırıklarına bağlı yaralanmaların % 66’sı üst ekstremitede ve tipik olarak ellerde görülür. İnsan kaynaklı ısırıklar daha çok 20-30 yaş arasındaki erkeklerde ve özellikle el parmakları, kol ve baş-boyun bölgesinde görülür. Kemirgen kaynaklı ısırıkların çoğu fare kaynaklıdır. Isırıkların çoğu, özellikle kötü hijyenik şarlar altında yaşayan beş yaşın altındaki çocuklarda geceleri, yüz veya ellerde meydana gelir. Köpek ısırıklarına bağlı yaralanmalar daha çok ezilme tarzında olup bu yaralanmaların % 4-25’inde yaklaşık 24 saat sonra enfeksiyon gelişir. Kediler sivri dişleri nedeni ile delici tarzda yaralanmalara neden olurlar. Bu tür yaralanmaların yaklaşık %30-50’sinde, yaralanmadan ortalama 12 saat sonra enfeksiyon gelişmektedir. El, yüz ve genital bölge yaralanmaları, özel anatomik yapıları nedeniyle ciddi enfeksiyonların gelişimi açısından yüksek riskli bölgelerdir. Diabetes mellitus, böbrek yetmezliği, uzun süre steroid kullanımı, uç yaşlar çocuk ve yaşlılar , aspleni, sistemik lupus eritematosus SLE , prostetik eklem ve kalp kapakçığının varlığı durumunda enfeksiyon derin dokulara kolayca yayılabilir. Yaranın sütüre edilmesi tartışmalıdır. Enfekte olmuş ve üzerinden 24 saat geçmiş yaralar açık bırakılabilir. Ancak kozmetik açıdan sorun oluşturması muhtemel yaralar yüz bölgesi sütüre edilebilir. Ampirik antibiyotik tedavisinde en çok tercih edilen ajan amoksisilin klavulanik asittir. Sonuç olarak; hayvan ve insan ısırıkları önemli bir halk sağlığı sorunu olmaya devam etmektedir. Bu ısırıklar ciddi enfeksiyon ve komplikasyonlara neden olabilmektedir. Ayrıntılı değerlendirme, yaranın zamanında usulüne uygun temizlenmesi ve riskli hastalara uygulanacak proflaktik yaklaşımlarla ciddi seyirli komplikasyonlar önlenebilir

Anahtar Kelimeler

İnsan ısırıkları, hayvan ısırıkları, proflaksi, tedavi

Animal and Human Bites: Approach of Prophlaxy and Treatment

Öz

Human and animal bites can cause complications ranging from slight injuries to serious infections. Infections can originate from the biter’s oral cavity and victims’s skin flora. Compared with animal bites, human bites have a higher risk of infection development. Most of the wound infections due to bites are caused by polymicrobials. Pasteurella species, streptococci, staphylococci, Moraxella, Corynebacterium, and Neisseria spp., Bergeyella zoohelcum and Capnocytophaga species are the most frequently isolated pathogens. Dogs 85-90 % , cats 5-10 % , humans 2-3 % and rodents 2-3 % are responsible for most of the bite injuries. Injuries due to dog bites occur mostly in men older than 20 years old and usually on the extremities. Cat bites and related injuries are found in 66 % on the upper extremities, typically on the hands. Bites of human origin are mostly occur in males between the ages of 20-30, and especially seen on the arms, fingers and head-neck regions. Most of the bites from rodents have a rat origin. Those bites often happen at night , especially on the face or hand of children under five years old who live in poor hygienic conditions. The dog bites are mostly due to the crush-style injuries and in 4-25 % of those injuries an infection develops in about 24 hours. Because of their sharp teeth, cats cause puncture-type wounds. Approximately 30-50 % of the cat bite wounds become infected 12 hours later. Hand, face and genital region wounds have a higher risk for the occurrence of an infection, because of their special anatomical structure. In case of risk factors such as diabetes mellitus, kidney failure, long term steroid use, splenectomy, extreme ages children and elderly people and systemic lupus erythematosus SLE , infection could easily spread to the deep tissues. The suturing of bite wounds remain controversial. Infected wounds and bites older than 24 hours could be left open. Cosmetically problematic wounds like on the face could be sutured. Amoxicillin clavulanic acid is the most preferred agent for the empirical antibiotic therapy. As a result, animal and human bites remain a major public health problem. These bites can cause serious infections and complications. Serious complications can be prevented by detailed assessment, proper cleansing of the wound on time and prophylactic approaches

Anahtar Kelimeler

Human bites, animal bites, prophlaxy, tratment

Kaynakça

• Benson LS, Edwards SL, Schiff AP, Williams CS, Visotsky JL. Dog and cat bites to the hand: treatment and cost assesment. J Hand Surg Am, 2006;31 (3):468-73.
• Griego RD, Rosen T, Orengo IF, Wolf JE. Dog, cat, and human bites: a review J Am Acad Dermatol, 1995; 33(6):1019-29.
• Weiss HB, Friedman DI, Coben JH. Incidence of dog bite injuries treated in emergency departments JAMA, 1998; 279 (1): 51-3.
• Morgan M, Palmer J. Dog bites. BMJ, 2007; 334 (7590): 413-7.
• Chomel BB, Trotognon J. Epidemiologic surveys of cat bites in the Lyon area of France. Eur J Epidem, 1992; 8(4): 619-24.
• MacBean CE, Taylor MDD, Ashby Karen. Animal and human bite injuries in Victoria, 1998-2004. Med J Aust, 2007; 186 (1): 38-40.
• Goldstein EJ. Bites wounds and infection. Clin Infect Dis, 1992; 14: 633-40.
• Presutti RJ. Prevention and treatment of dog bites. Am Fam Physician, 2001;63(8):1567-1572.
• Aksoy M, Demirbaş B, Maden F ve ark. Ankara İlinde 2005-2009 yılları arasında görülen şüpheli ısırıkların ve kuduz aşılamasının değerlendirilmesi. 3. EKMUD Kongresi, Ankara. 12-16 Mayıs 2010, Kongre Özet Kitabı s:199.
• Özsoy M, Yakıştıran S, Özkan E. 2000 Yılında kuduz aşı merkezine başvuran hastaların değerlendirilmesi. Türk Hij Den Biyol Derg, 2002;59 (1):1-6.
• Smith PF, Meadowcroft AM, May DB. Treating mammalian bite wounds. J Clin Pharm Ther, 2000; 25 (2): 85-9.
• Goldstein E. Bites. Mandell, Douglas and Bennett (eds). Principles of infectious diseases. Churchill Livingstone, 2005, p:3553-6.
• Hirschhorn RB, Hodge RR. Identification of risk factors in rat bite incidents involving humans. Pediatrics, 1999; 104; e35:1-6.
• Dendle C, Looke D. Management of mammalian bites. Aust Fam Physician, 2009; 38 (11): 868-74.
• Talan DA, Citron DM, Abrahamian FM, Moran GJ, Goldstein EJ. Bacteriologic analysis of infected dog and cat bites. N Eng J Med, 1999: 340 (2): 85-92.
• Abrahamian FM. Dog bites:bacteriology, management and prevention. Curr Infect Dis Resp, 2000: 2 (5): 446-53.
• Elliott SP. Rat bite fever and Streptobacillus moniliformis. Clin Microbiol Rev, 2007; 20 (1): 13-22.
• Centers for Disease Control and Prevention. Rabies. (http://www.cdc.gov/rabies) [Erişim Tarihi: 22 Mayıs 2010].
• Stefanopoulos P, Karabouta Z, Bisbinas I, Georgiannos D, Karabouta I. Animal and human bites: Evaluation and management. Acta Orthop Belg, 2004; 70(1):1-10.
• Bartholemow CF, Jones MA. Human bites: A risk factor for HIV transmission. AIDS, 2006; 20: 631-2.
• Richman KM, Rickman LS: The potential for transmission of human immunodeficiency virus through human bites. J Acquir Immune Defic Syndr, 1993, 6: 402–6.
• Havens PL. Postexposure prophylaxis in children and adolescents for nonoccupational exposure to human immunodefi ciency virus. Pediatrics, 2003, 111(6): 1475–89.
• Mills LD, Lilley J. Assesing and managing mammal bites. Emerg Med. 2009;41(1):35.(http://www.emedmag. com/html/pre/uce/uce/041010035.asp) [Erişim Tarihi: 22 Mayıs 2010].
• Chen E, Hornig S, Shepherd SM, Hollander JE. Primary closure of mammalian bites. Acad Emerg Med, 2000; 7(2): 157-61.
• Peters V, Sottiaux M, Appelboom J, Khan A. Posttraumatic stres disorder after dog bites in children. J Pediatr, 2004; 144(1): 121-2.
• Troy W. S. Turner. Do mammalian bites require antibiotic prophylaxis? Ann Emerg Med, 2004; 44(3): 274-6.
• Taplitz RA. Managing bite wounds. Postgrad Med, 2004; 116(2): 49-59
• Tetanoz aşısı. (http://asidanisma.com/eriskinlerde_ bagisiklama_03p.asp) [Erişim Tarihi: 21 Mayıs 2010]
• Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Kuduz Korunma ve Kontrol Yönergesi. 2001; B100TSH0110002 09.05.2001/7755 sayılı genelge.
• Center for Disease Control and Prevention. Use of a Reduced (4-Dose) Vaccine Schedule for Postexposure Prophylaxis to Prevent Human Rabies. Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMVR 2010;59:RR-2.
• Brook I. Management of human and animal bite wound infection: An overview. Curr Infect Dis Rep, 2009; 11(5):389–95.