Özel tıbbi amaçlı diyet gıdaların besin öğesi içerikleri yönünden incelenmesi

Yıl 2014, Cilt: 71 Sayı: 1, 9 - 18, 01.03.2014

Pınar Kaynar Ayşe Kavaklı Yıldırım Cesaretli Hasan Irmak

Öz

Amaç: Hastaların diyetlerini düzenlemek amacıyla kullanılan özel tıbbi amaçlı diyet gıdaların fiziksel ve organoleptik muayeneleri ile etiketlerinde yer alan bazı besin öğelerinin miktarlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Toplam 13 adet özel tıbbi amaçlı diyet gıda numunesi renk, görünüş ve koku yönünden fiziksel ve organoleptik incelenmiştir. İnceleme sonrasında numunelerin bazı besin öğeleri yönünden protein kjeldahl , invert şeker titrimetrik , yağ asidobütirometrik , vitamin A, E, B2 , B6 , C – HPLC/yüksek basınçlı sıvı kromatografisi ve elementlerin kalsiyum - Ca; krom - Cr; bakır - Cu, demir - Fe, sodyum - Na, potasyum - K, fosfor - P, manganez - Mn, molibden - Mo, magnezyum - Mg, çinko - Zn; ICP - OES/indüktif eşleşmiş plazma-optik emisyon spektrometresi miktarlarının belirlenmesi için farklı yöntemler kullanılmıştır. Bulgular: Özel tıbbi amaçlı diyet gıda numunelerinin 100 g veya 100 mL’ sinde protein, 2,31 - 43,7 g; invert şeker, 0,5 - 15,3 g ve yağ 0 - 121,69 g arasında bulunmuştur. Bu numunelerin 100 g veya 100 mL’ sinde vitamin C, 7,54 - 1195,8 mg; vitamin B2 , 0,16 - 0,99 mg; vitamin B6 , 0,12 - 0,78 mg; vitamin E, 1,22 - 397,37 mg ve vitamin A, 41,56 - 450,69 µg RE retinol eşdeğeri arasında belirlenmiştir. Ayrıca numunelerin 100 g veya 100 mL’sinde element değerleri ise sırasıyla Na, 12,2 - 600 mg; K, 18,8 - 926 mg;P, 12,1 - 464 mg; Ca, 4,81 - 455 mg; Mg, 0,15 - 128 mg; Mn, 0,14 - 312 mg; Fe, 0,92 - 7,80 mg; Cu, 0,09 - 0,64 mg; Cr, 0,003 - 0,020 mg; Mo, 0,003 - 0,036 mg ve Zn, 1,03 - 17,20 mg arasında tespit edilmiştir. Sonuç: Özel tıbbi amaçlı diyet gıda numunelerinde analiz edilen besin öğesi içeriklerinin etiketlerinde beyan edilen değerlere uygun olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Özel tıbbi amaçlı diyet gıda, besin değeri, analiz,

Evaluation of the nutritional values of dietary foods for special medical purposes

Öz

Objective: The aim of this study is to determine the physical/organoleptic properties and quantitative of nutritional values in the dietary foods for special medical purposes used with the aim of satisfying the dietary management of patients. Method: A total of 13 samples were examined physical and organoleptic properties as colour, appearance, odour. After the examination, the many methods were used for quantitative determinations of protein kjeldahl , invert sugar titrimetric , fat acidobutirometric , vitamins A, E, B2 , B6 , C – HPLC/high pressure liquid chromatographic and elements calcium – Ca, chromium - Cr, copper - Cu, iron - Fe, sodium - Na, potassium - K, phosphorus - P, manganese - Mn, molybdenum - Mo, magnesium - Mg, zinc - Zn - ICP - OES/inductively coupled plasma optical emission spectroscopy in these products. Results: It was found that the values of protein in 100 g or 100 mL of these samples was 2.31 - 43.7 g. It was determined that invert sugar and fat were ranged from 0.5 - 15.3 g and 0 - 121.69 g, respectively. The values of vitamins C, 7.54 - 1195.8 mg; B2 , 0.16 - 0.99 mg; B6 , 0.12 - 0.78 mg; E, 1.22 - 397.37 mg; A, 41.56 - 450.69 µg RE - retinol equivalent were established. Also, the values of minerals Na, 12.2 - 600 mg; K, 18.8 - 926 mg; P, 12.1 - 464 mg; Ca, 4.81 - 455 mg; Mg, 0.15 - 128 mg;Mn, 0.14 - 312 mg; Fe, 0.92 - 7.80 mg; Cu, 0.09 - 0.64 mg; Cr, 0.003 - 0.020 mg; Mo, 0.003 - 0.036 mg ve Zn, 1.03 - 17.20 mg were obtained. Conclusion: It was observed that the values determined for dietary foods for special medical purposes were similar to the values declared on the labels of the products.

Anahtar Kelimeler

Dietary food for special medical purposes, nutritional value, analysis

Kaynakça

• Anonmyous. 13.06.2010 tarih ve 27610 sayılı T.C. Başbakanlık Resmi Gazete’de yayımlanan 5996 No’lu Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu.
• Demirezen E, Coşansu G. Adölesan çağı öğrencilerde beslenme STED, 2005; 14 (8): 174-8. değerlendirilmesi.
• Samur G. Vitaminler, mineraller ve sağlığımız. Sağlık Bakanlığı Yayınları No 727, Ankara: Klosmat Matbaacılık, 2008; 1-22.
• Kaynar P, Kavaklı A, Sarı H, Orhan G, Cesaretli Y, Irmak H. Probiyotik ve FOS içerikli tıbbi amaçlı beslenme ürünlerinin bazı kimyasal ve mikrobiyolojik özellikleri ile aflatoksin varlığının araştırılması. 1. Ulusal Probiyotik, Prebiyotik ve Fonksiyonel Gıdalar Kongresi, Antalya, 2013; pp. 35.
• Barnes KW, Debrah E. Determination of nutrition labeling education act minerals in foods by inductively coupled plasma-optical emission spectroscopy. At Spectrosc, 1997; 18 (2): 41-54.
• McKinstry PJ, Indyk HE, Kim ND. The determination of major and minor elements in milk and infant formula by slurry nebulisation and inductively coupled plasma - optical emission spectrometry (ICP-OES). Food Chem, 1999; 65 (2): 245-52.
• Duman M, Şen D. Gökkuşağı alabalığı (Oncorhynchus mykiss W.)’nın kimyasal bileşimi ve et verimindeki değişimlerin mevsimsel olarak incelenmesi. FÜ Fen Müh Derg, 2003; 15 (4): 635-44.
• Ekinci R, Kadakal Ç. Determination of seven water-soluble vitamins in tarhana, a traditional Turkish cereal food, by high-performance liquid chromatography. ACTA Chrom, 2005; 15: 289-97.
• Canbolat M, Orhan G, Morgil Koç G, Aykut O, Cesaretli Y, Irmak H. Özel tıbbi amaçlı beslenme ürünlerindeki vitamin E ve selenyum miktarının belirlenmesi. Türkiye 11. Gıda Kongresi, Hatay, 2012, pp. 760.
• Anonmyous. Determination of specific nutrients in various foods. http://www.ncsu.edu/labwrite/ res/labreport/food%20sample%20lab%20.pdf, 11.12.2013.
• Anonmyous. Nişasta ve türevleri. Azot tayini-Kjeldahl metodu TS EN 4895 EN 150 3188, 1998.
• Lane JH, Eynon L. Determination of reducing sugars by means of Fehling's solution with methylene blue as internal indicator. J Soc Chem Ind Trans, 1923; 32-6.
• Beljkaš B, Matić J, Milovanović I, Jovanov P, Mišan A, Šarić L. Rapid method for determination of protein content in cereals and oilseeds: validation, measurement uncertainty and comparison with the Kjeldahl method. Accred Qual Assur, 2010, 15; 555-61.
• Lee TW, Bobik E, Malone W. Determination of fat in infant formula by robotic automated method. JAOCS, 1989; 66 (10): 1480-3.
• Oveisi MR, Sadeghi N, Hajimahmoodi M, Jannar B, Behfar A, Sobhani H. Quantitative determination of fatty acids in infant formula by gas chromatography without derivazition. Acta Medica Iranica, 2006; 44 (4): 225-9.
• Kaynar P, Canbolat M, Kavaklı A, Özeroğlu EJ, Subaşı SA. Enteral beslenme ürünlerindeki toplam vitamin C miktarının HPLC yöntemi ile belirlenmesi. Turk Hij Den Biyol Derg, 2012; 69 (3): 143-8.
• Kaynar P, Canbolat M, Bingöl M, Polat A. Enteral beslenme ürünlerindeki toplam vitamin B2 miktarının HPLC ile belirlenmesi. Turk Hij Den Biyol Derg, 2007; 64 (3): 5-9.
• Kaynar P, Canbolat M, Bingöl M, Özeroğlu EJ, Subaşı SA. Determination of vitamin B6 (pyridoxine) in liquid enteral nutrition products by microbiological assay method. 3rd International Congress on Food and Nutrition, Antalya, 2009, pp. 103.
• Kaynar P. Quantitative determination of vitamin B6 in dietary foods for special medical purposes by microbiological assay method. Afr J Microbiol Res, 2013; 7 (27): 3489-93.
• Canbolat M, Kaynar P, Kavaklı A, Özeroğlu EJ, Subaşı SA. Özel tıbbi amaçlı beslenme ürünlerindeki E vitamini HPLC yöntemi ile belirlenmesi. 2. Gıda Güvenliği Kongresi, 2010, pp. 10. 21.Yazdi AS, Yazdinezhad SR. Simultaneous determination of vitamin A and E in infant milk formulas using semi-micro liquid-liquid extraction followed by HPLC-UV. J Liq Chrom Relat Tech, 2014; 37 (3): 391-403.
• Okkalı ÖT, Elmacı E, Kaynar P, Subaşı SA. Özel tıbbi amaçlı diyet gıdalardaki sodyum, potasyum, kalsiyum, magnezyum ve fosfor miktarlarının ICP- OES ile belirlenmesi. Uluslararası Tarım, Gıda ve Gastronomi Kongresi, Antalya, 2012, pp. 57.
• Özüdoğru N, Başpınar S, Saka A, Cesaretli Y, Irmak H. Özel tıbbi amaçlı diyet gıdaların mineral madde miktarı açısından değerlendirilmesi. 4.Gıda Güvenliği Kongresi, 14-15 Mayıs 2013; pp. 48.
• Saraçoğlu S, Saygi KO, Uluozlu OD, Tuzen M, Soylak M. Determination of trace element contents of baby foods from Turkey. Food Chem, 2007; 105 (1): 280-5.