Tarım çalışanlarının bitki koruma ürünleri konusunda bilgi ve davranışları

Yıl 2015, Cilt: 72 Sayı: 3, 241 - 254, 01.09.2015

Ersin Uskun

Öz

Bitki koruma ürünleri doğru kullanılmadıklarında halk sağlığı ve çevre üzerine olumsuz etkilere neden olabilirler. Bu çalışmada tarım çalışanlarının bitki koruma ürünleriyle ilgili bilgi ve davranışları dünyadaki ve Türkiye’deki çalışmalarda bildirilen bulguların ışığında derlenmiştir. Yapılan çalışmalarda standart bir form kullanılmadığından değerlendirmelerin farklı başlıklarla ya da sorularla yapıldığı görülmektedir. Bu çalışmaların birçoğunda tarım çalışanlarının bitki koruma ürünlerini kullanma, zamanlama, ilaç seçimi ve doz belirlemede karar verirken kimden bilgi ya da öneri aldıkları, ürünü uygun dozda kullanıp kullanmadıkları, tarım ürünlerinde bitki koruma ürünü ile ilgili kalıntı kaygısı yaşayıp yaşamadıkları ve bu kaygı için neler yaptıkları, ürünleri hangi koşullarda sakladıkları, ürün üzerindeki kullanım talimatlarını okuma ve uygulama durumları, uygulama sırasında kişisel koruyucu donanım maske, eldiven, özel giysi kullanıp kullanmadıkları, ilaçlama sırasında ya da sonrasında sağlık sorunu yaşayıp yaşamadıkları ve yaşıyorlarsa ne tür şikayetlerinin olduğu, kullanılmış boş ürün ambalajlarını nasıl bertaraf ettikleri sorgulanmıştır. Bu araştırmalardan elde edilen sonuçlara göre; tarım çalışanlarının büyük çoğunluğu ürün uygulama zamanına kendisi karar vermekte , kullanacağı ürünü ve dozunu kendisi belirlemekte %45 , ürünün önerilen dozuna uymamakta ve yüksek dozda ürün uygulamaktadırlar . Bir kısmı tarım ürünleri üzerindeki kalıntı sorununu önemsememekte ve uygulama yaparken bu durumu dikkate almamakta , ürünün uygulama sonrası bekleme sürelerine uymamaktadırlar %468 . Tarım çalışanları bitki koruma ürünleri ile ilgili korunma ve hijyen kurallarına yeterince uymamaktadır . Kişisel koruyucu donanım kullanımı düşüktür. Ürünlerin kullanımı sırasında veya sonrasında, akut etkilenim belirtileri yaygın olarak görülmektedir. Boş ürün ambalajları uygun şekilde bertaraf edilmemekte, çevreye rasgele bırakılmakta , bazen de yeniden kullanılmaktadır . Uygulama sırasında bir kısım tarım çalışanlarının çevreyi ve çevredeki evcil hayvanları dikkate almaması da endişe vericidir. Tarım alanında çalışan bireylerin bitki koruma ürünlerinin kullanımıyla ilgili doğru bilgi, tutum ve davranış geliştirmelerini sağlamak amacıyla, daha çok eğitime, davranış değişikliği sağlayacak programlara ve denetime gereksinim vardır

Anahtar Kelimeler

Tarım, çalışanlar, çalışan sağlığı, bitki koruma ürünleri, pestisit, bilgi, tutum, davranış.

Knowledge and behavior of agricultural workers about the plant protection products

Öz

When the plant protection products are not used properly, they may have adverse effects on public health and environment. In this study, the knowledge and behavior of agricultural workers about the plant protection products in the light of findings that have been reported in the studies performed in Turkey and the world were reviewed. Since there was no standard form used in these studies, assessments were seen to be made through different titles or questions. In most of the studies from whom did the agricultural workers receive knowledge or recommendation for making decision about use of the plant protection products, timing, pesticide selection and dosage definition; whether the product is used at proper dose; or not whether they were concerned about residue of pesticides on the products and what did they do about this concern; in which circumstances were they storing the products, whether they read and implement the instruction on the products; whether they were using personal protective equipment mask, glove, special wear during the spraying, whether they experienced health problems during or after the agricultural spraying and, if yes what kind of complaints they had and how were they disposing the used empty products packages. According to the results of these studies; majority of the agricultural workers 30-80% decide kendisi belirlemekte %45 , ürünün önerilen dozuna uymamakta ve yüksek dozda ürün uygulamaktadırlar . Bir kısmı tarım ürünleri üzerindeki kalıntı sorununu önemsememekte ve uygulama yaparken bu durumu dikkate almamakta , ürünün uygulama sonrası bekleme sürelerine uymamaktadırlar %468 . Tarım çalışanları bitki koruma ürünleri ile ilgili korunma ve hijyen kurallarına yeterince uymamaktadır . Kişisel koruyucu donanım kullanımı düşüktür. Ürünlerin kullanımı sırasında veya sonrasında, akut etkilenim belirtileri yaygın olarak görülmektedir. Boş ürün ambalajları uygun şekilde bertaraf edilmemekte, çevreye rasgele bırakılmakta , bazen de yeniden kullanılmaktadır . Uygulama sırasında bir kısım tarım çalışanlarının çevreyi ve çevredeki evcil hayvanları dikkate almaması da endişe vericidir. Tarım alanında çalışan bireylerin bitki koruma ürünlerinin kullanımıyla ilgili doğru bilgi, tutum ve davranış geliştirmelerini sağlamak amacıyla, daha çok eğitime, davranış değişikliği sağlayacak programlara ve denetime gereksinim vardır.the timing of product application by themselves; defined the pesticide and dosage themselves 45% ; they did not comply to the recommended dosage and they used high doses of pesticides 18-30% . Some of them ignored the issue of residuel pesticides on the products and neglect this during the application 9-32% and; mostly 4-68% did not comply to the waiting period following the application. Agricultural workers did not sufficiently follow the protection and hygiene rules washing hands after application: 60100% and taking a shower after application: 33-91% regarding plant protection products. Rate of personal protection equipment usage was low. Symptoms of acute exposure was commonly 20-70% seen during or after product usage. Empty product packages were not properly disposed, randomly left to environment 3-80% and sometimes used again 2-11% . It was also of concern that some of them 85-90% did not take into account environment and surrounding animals. Further training, programs and supervisions are needed in order to workers in the agriculture field correct knowledge, attitudes and behavior development regarding the use of pesticides

Anahtar Kelimeler

Agriculture, employees, employee health, plant protection products, pesticides, knowledge, attitude, behaviour.

Kaynakça

• 1. Miller GT. Living in the Environment. 12th ed. Belmont: Wadsworth/Thomson Learning, 2002.
• 2. Çağlarırmak N. Gıda güvenliğinin çevre kirliliği yönünden irdelenmesi. 7. Ulusal Çevre Mühendisliği Kongresi, 24-27 Ekim, İzmir, 2007.
• 3. Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). International Code of Conduct on the Distribution and Use of Pesticides. Food and Agriculture Organization of the United Nations, 2002.
• 4. Tekbaş ÖF. Biyosidal Ürünlerin Çevre ve Halk Sağlığı Üzerine Etkileri, http://www.turkiyesel. com/uvkb.org/ilaclar-ve-etken-maddeler/358- biyosidal-urunlerin-cevre-ve-halk-sagligi-uzerineetkileri.html [Erişim tarihi: 11/01/2014].
• 5. Resmi Gazete. Bitki Koruma Ürünlerinin Uygulama Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik. 20.03.2011 Tarih ve 27880 Sayı.
• 6. Crop Protection Association (CPA). Crop Protection Association Handbook. Peterborough: Crop Protection Association, 2000.
• 7. Kızılaslan N, Yaşa Ö. Türkiye’deki tarımsal mücadele üretim tüketim ve dış ticaretinin Avrupa Birliği uyum sürecinde gelişim seyri. GOÜ Ziraat Fak Derg, 2011; 28(2): 103-16.
• 8. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı (TKB). Türk Tarım Sektörünün Avrupa Birliği Üyeliği Sürecinde Değerlendirilmesi, Bitki Sağlığı, Gıda Güvenilirliği ve Veterinerlik Faslı. Ankara: T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Dış İlişkiler ve Avrupa Birliği Koordinasyon Dairesi Başkanlığı, 2009.
• 9. Kantarcı M. Global BKÜ Pazarı ve AR-GE. Tarım İlaçları Kongre ve Sergisi, 25–26 Ekim, Ankara, 2007.
• 10. Durmuşoğlu E, Tiryaki O, Canhilal R. Türkiye’de pestisit kullanımı, kalıntı ve dayanıklılık sorunları. Türkiye Ziraat Mühendisliği 7. Teknik Kongresi, 11-15 Ocak, Ankara, 2010.
• 11. Öncüer C. Tarımsal Zararlılarla Savaş Yöntemleri ve İlaçları. Bornova-İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi, 1995,
• 12. Yazgan MS. Türkiye′de pestisit kirliliği. Türkiye′de Çevre Kirlenmesi Öncelikleri Sempozyumu II, 22- 23 Mayıs, Gebze, İstanbul, 1997.
• 13. World Health Organization (WHO)/ United Nations Environment Programme (UNEP). Toxic Hazard. http://www.who.int/heli/risks/ toxics/chemicals/en/index.html [Erişim tarihi: 14/01/2014].
• 14. United Nations Environment Programme (UNEP). The state of the environment: freshwater. GEO2000: global environment outlook. Nairobi: United Nations Environment Programme, 1999.
• 15. World Health Organization (WHO). The world health report 2003 – shaping the future. Geneva: World Health Organization, 2003.
• 16. Piyal B. (çev ed.) Tarımda Güvenlik ve Sağlık (Uluslararası Çalışma Örgütü Düzenlemeleri). Ankara: T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi (ÇASGEM), Ankara, 2013.
• 17. World Bank. Toxics and poverty: the impact of toxic substances on the poor in developing countries. Washington DC: World Bank, 2002.
• 18. United Nations Environment Programme (UNEP). Childhood pesticide poisoning: information for advocacy and action. Geneva: Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO)/United Nations Environment Programme (UNEP)/World Health Organization (WHO), 2004.
• 19. World Health Organization (WHO). Public health impact of pesticides used in agriculture. Geneva: World Health Organization, 1990.
• 20. Yalap Tuna R. Çiftçilerin pestisitleri saklama koşulları ve güvenli kullanımı konusunda bilgi tutum ve davranışları. Halk Sağlığı Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kayseri, 2011.
• 21. Türkiye İstatistik Kurumu. Hane halkı işgücü sonuçları. Temel istatistikler, TUİK, 2014. http:// www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist [Ulaşım tarihi: 17/01/2014].
• 22. Özey R. Türkiye tarım ülkesi midir? Ekodialog http://www.ekodialog.com/Makaleler/ t u r k i y e - t a r i m - u l k e s i - m i - m a k a l e . h t m l [Erişim tarihi: 17/01/2014].
• 23. Ngowi AVF, Mbise TJ, Ijani ASM, London L, Ajayi OC. Pesticides use by smallholder farmers in vegetable production in Northern Tanzania. Crop Prot 2007; 26 (11): 1617-24.
• 24. Chen R, Huang J, Qiao F. Farmers' knowledge on pest management and pesticide use in Bt cotton production in China. China Econ Rev, 2013; 27: 15-24.
• 25. Jors E, Morant RC, Aguilar GC, Huici O, Lander F, Baelum J, et al. Occupational pesticide intoxications among farmers in Bolivia: a crosssectional study. Environ Health, 2006; 5: 10.
• 26. Mohanty MK, Behera BK, Jena SK, Srikanth S, Mogane C. Knowledge attitude and practice of pesticide use among agricultural workers in Puducherry, South India. J Forensic Leg Med, 2013; 20 (8): 1028-31.
• 27. Abang AF, Kouame CM, Abang M, Hannah R, Fotso AK. Vegetable growers perception of pesticide use practices, cost and health effects in the tropical region of Cameroon. Intl J Agron Plant Prod, 2013; 4 (5): 873-3.
• 28. Atreya K. Pesticide use knowledge and practices: a gender differences in Nepal. Environ Res, 2007; 104 (2): 305-11.
• 29. Ribeiro MG, Colasso CG, Monteiro PP, Pedreira Filho WR, Yonamine M. Occupational safety and health practices among flower greenhouses workers from Alto Tietê region (Brazil). Sci Total Environ, 2012; 416: 121-6.
• 30. Salameh PR, Balhi I, Brochard P, Abi Saleh B. Pesticides in Lebanon: a knowledge, attitude and practice study. Environ Res, 2004; 94 (1): 1-6.
• 31. Waichman AV, Eve E, da Silva Nina NC. Do farmers understand the information displayed on pesticide product labels? A key question to reduce pesticides exposure and risk of poisoning in the Brazilian Amazon. Crop Prot, 2007; 26 (4): 576-83.
• 32. Macharia I, Mithöfer D, Waibel H. Pesticide handling practices by vegetable farmer in Kenya. Environ Dev Sustain, 2012; 15 (4): 887-902.
• 33. Zyoud SH, Sawalha AF, Sweileh WM, Awang R, Al-Khalil S, Al-Jabi SW, et al. Knowledge and practices of pesticide use among farm workers in the West Bank, Palestine: safety implications. Environ Health Prev Med, 2010; 15 (4): 252-61.
• 34. Ergonen AT, Salacin S, Ozdemir MH. Pesticide use among greenhouse workers in Turkey. J Clin Forensic Med, 2005; 12 (4): 205-8.
• 35. Isın S, Yildirim I. Fruit-growers’ perceptions on the harmful effects of pesticides and their reflection on practices: the case of Kemalpasa, Turkey. Crop Prot, 2007; 26 (7): 917-22.
• 36. Şahin G, Uskun E, Ay R, Öğüt S. Elma Yetiştiriciliği Alanında Çalışanların Tarım İlaçları Konusunda Bilgi, Tutum ve Davranışları. TAF Prev Med Bull, 2010: 9 (6): 633-44.
• 37. Ntow W, Gijzen HJ, Kelderman P, Drechsel P. Farmer perceptions and pesticide use practices in vegetable production in Ghana. Pest Manag Sci, 2006; 62 (4): 356-65.
• 38. Esechie JO, Ibitayo OO. Pesticide use and related health problems among greenhouse workers in Batinah Coastal Region of Oman. J Forensic Leg Med, 2011; 18 (5): 198-203.
• 39. Polidoro BA, Dahlquist RM, Castillo LE, Morra MJ, Somarriba E, Bosque-Perez NA. Pesticide application practices, pest knowledge and cost-benefits of plantain production in the Bribri-Cabe´car Indigenous Territories, Costa Rica. Environ Res, 2008; 108 (1): 98-106.
• 40. Mathews G, Wiles T, Baleguel P. A survey of pesticide application in Cameroon. Crop Prot, 2003; 22 (5): 707–14.
• 41. Palis FG, Flor RJ, Warburton H, Hossain M. Our farmers at risk: behaviour and belief system in pesticide safety. J Public Health (Oxf), 2006; 28 (1): 43-8.
• 42. Tanrıvermiş H. Orta Sakarya Havzası'nda domates üretiminde tarımsal ilaç kullanımının ekonomik analizi. Ankara: T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü Yayınları, No: 42, 2000.
• 43. Kadıoğlu İ. Tokat İlinde üreticilerin zirai mücadele etkinlikleri üzerine bir araştırma. GOÜ Ziraat Fak Derg, 2003; 20 (1): 7-15.
• 44. Zeren O, Kumbur H. İçel İlinde tarımsal ilaç pazarlama, kullanım tekniği ve etkinliği üzerine araştırmalar. Türk- Koop Ekin, 1998; 2 (5): 62-8.
• 45. Üremiş İ, Karaat Ş, Gönen O, Canıhoş E, Kütük H, Ekmekçi U, ve ark. 1996. Çukurova Bölgesi’nde zirai ilaç kullanımının genel değerlendirmesi. II. Ulusal Zirai Mücadele İlaçları Sempozyumu, 18-20 Kasım, Ankara, 1996.
• 46. Yücel A, Çıkman E, Yücel M. Güneydoğu Anadolu Bölgesi (GAP) uygulamaya konulmadan önce Harran Ovasında çiftçinin tarımsal mücadeleye bakışı. GAP Bölgesi Bitki Koruma Sorunları ve Çözüm Önerileri Sempozyumu, 27- 29 Nisan 1995, Şanlıurfa.
• 47. İnan H, Boyraz N. Konya İlindeki zirai ilaç bayilerinin bazı yönlerden değerlendirilmesi. SÜ Ziraat Fak Derg, 2003; 17 (32): 86-96.
• 48. Boyraz N, Kaymak S, Yiğit F. Eğirdir İlçesi elma üreticilerinin kimyasal savaşım uygulamalarının genel değerlendirilmesi. SÜ Ziraat Fak Derg, 2005; 19 (36): 37-51.
• 49. Demircan V, Aktaş AR. Isparta İli kiraz üretiminde tarımsal ilaç kullanım düzeyi ve üretici eğilimlerinin belirlenmesi. Tarım Ekon Derg, 2004; 9: 51-65.
• 50. Karabat S. Manisa İli bağ alanlarında kullanılan tarımsal ilaçların gıda güvenliğine etkisinin koşullu değerlendirme yöntemiyle analizi ve üretici duyarlılığının belirlenmesi üzerine bir araştırma. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2007.
• 51. Mekonnen Y, Agonafir T. Pesticide sprayers’ knowledge, attitude and practice of pesticide use on agricultural farms of Ethiopia. Occup Med (Lond), 2002; 52 (6): 311-5.
• 52. Branson DH, Sweeney M. Pesticide personal protective clothing. Rev Environ Contam Toxicol, 1991; 122: 81-109.
• 53. Feola G, Binder CR. Why don’t pesticide applicators protect themselves? Exploring the use of personal protective equipment among Colombian smallholders. Int J Occup Environ Health, 2010; 16 (1): 11-23.
• 54. Hwang SA, Gomez MI, Stark AD, St John TL, Pantea CI, Hallman EM, et al. Safety awareness among New York Farmers. Am J Ind Med, 2000; 38 (1): 71-81.
• 55. Çömelekoglu Ü, Arpacı A, Mazmancı B. Pestisidlerle kronik olarak karşılasan tarım işçilerinin pestisitlerden korunma konusundaki tutumları. 3. İşçi Sağlığı Kongresi, 20- 23 Nisan, Ankara. 1998.
• 56. Budak F, Bostan Budak D. Farm level analysis of pesticide use in cotton production in East Mediterranean region of Turkey. J Environ Biol, 2006; 27 (2): 299-303.
• 57. Damalas CA, Telidis GK, Thanos SD. Assessing farmers' practices on disposal of pesticide waste after use. Sci Total Environ, 2008; 390 (2-3): 341-5.
• 58. Demircan V, Yılmaz H. Isparta İli elma üretiminde tarımsal ilaç kullanımının çevresel duyarlılık ve ekonomik açıdan analizi. Ekoloji, 2005; 14 (57): 15-25.