Akharım Beldesinde musluk suyu kaynaklı gastroenterit salgını, Afyonkarahisar İli, Türkiye, Mayıs 2014

Yıl 2016, Cilt: 73 Sayı: 3, 221 - 232, 01.09.2016

Pınar Duman Yasemin Demirbilek Fatma Çelik Mehmet Şenol Ramazan Özçelik Murat Koçkar Serap Çetin Çoban Fehminaz Temel Mustafa Bahadır Sucaklı Gülay Korukluoğlu

Öz

Amaç: 8 Mayıs 2014 tarihinde, Afyonkarahisar Halk Sağlığı Müdürlüğü tarafından; Sandıklı ilçesi Akharım beldesinde, gastroenterit vakalarında artış olduğu ve 395 kişinin sağlık kuruluşlarına başvurduğu bildirilmiştir. Çalışma, salgının nedenini saptamak, bulaş yolunu belirlemek, koruma ve kontrol önlemlerini almak amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Vakaları bulmak için hastane kayıtları incelenmiştir. Akharım beldesinden 05-12 Mayıs 2014 tarihleri arasında sağlık kuruluşlarına başvuran ve akut gastroenteritle ilişkili ICD-10 tanı kodlarıyla A09, R11 veya K52 kaydı yapılanlar şüpheli vakalar olarak tanımlanmıştır. Bu şüpheli vakalar arasından “ishal veya kusması olanlar” olası vaka olarak tanımlanmıştır. Salgının nedeninin kanalizasyon ve yağmur suyu sızıntılarıyla kirlenmiş şebeke suyu olduğu hipotezini test etmek amacıyla vaka-kontrol çalışması yapılmıştır. Veriler; sosyodemografik özellikler, semptomlar, hastane başvurusu, semptom başlama zamanı, içme-kullanma suyu tüketimi, hijyen alışkanlıkları bilgileriyle ilgili toplam 24 sorudan oluşan anket formuyla yüzyüze toplanmıştır. Etken tespiti için gaita ve su örnekleri alınmıştır. Ayrıca, vaka sayısındaki değişim ile ilçenin yağış değerlerindeki değişim karşılaştırılmıştır.Bulgular: Araştırmada 292 vaka ve kontrolüne ulaşılmıştır. Atak hızı kadınlarda %17,7 erkeklerden %10,9 daha yüksektir. Şüpheli vakaların yaş ortancası 19’dur En küçük-En büyük: 11 ay-87 yıl . Vakalar tüm yaş gruplarında görülmüş, en yüksek atak hızı 10-14 yaş grubunda %32,6 saptanmıştır. Olası vakalarda en sık görülen semptomlar; karın ağrısı %89,8 , ishal %89,8 , bulantı %80,9 , kusma %70,3 ve ateştir %67,5 . Vakalarda kontrollere göre; musluk suyu içme tahmini rölatif riski 113,5 %95 GA: 32,9-694,0 ; mahalle çeşmesi suyu içme tahmini rölatif riski 0,10 %95 GA: 0,04-0,3 ; kaynak suyu içme tahmini rölatif riski 0,10 %95 GA: 0,02-0,30 ve damacana suyu içme tahmini rölatif riski 0,03 %95 GA: 0,004-0,093 bulunmuştur. Damacana suyu içmek referans olarak kabul edildiğinde; vakalarda kontrollere göre musluk suyu içme durumu 91 kat daha fazladır ORadj=91,1, %95GA: 12,4-666,4 . İncelenen 9 adet gaita örneğinden ikisinde Norovirüs GI ve GII tespit edilmiştir. Bölgede içme-kullanma suyu olarak yüzeysel kaynakların kullanıldığı öğrenilmiştir. Şebeke suyu hattında da sızıntılar olduğu görülmüştür. Alınan 16 su örneğinin 11’inde total koliform sayısı yüksek bulunmuştur. Bütün su örneklerinde serbest klor miktarı 0 ppm olarak saptanmıştır. Sonuç: Salgının, şebeke suyu kaynaklı olduğu düşünülmüştür. Şebeke suyu sisteminin gözden geçirilmesi, onarılması ve su kaynağı olarak yer altı sularının kullanılması ve suyun düzenli klorlanarak halkın kullanımına sunulması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

gastroenterit, içme suyu, su kaynaklı salgın, vaka-kontrol çalışması

A gastroenteritis outbreak caused by contaminated tap water, Akharim town, Afyonkarahisar Province, Turkey, May 2014.

Öz

Objective: On 8 May 2014, it has been reported that 395 persons who have suffered from abdominal pain, nausea, vomiting, diarrhoea apply to health care institutions during the outbreak increase in gastroenteritis cases was reported from Akharım town, in Afyon province. We investigated the outbreak to determine its scope, source and mode of transmission and to provide prevention and control measures. Method: In order to find the cases the hospital records was investigated. It was identified as a suspected cases that was admitted to a hospital related to ICD-10 A09, R11, or K52 diagnosis codes of acute gastroenteritis. This cases have applied to health care instituttions between the dates of 05-12 May 2014 from Akharım town. A probable case was a suspected case having diarrhoea or vomiting. To test our hypothesis that “the source of the outbreak is the tap water contaminated with sewage and rain water”, we conducted a case-control study. Data including sociodemographic characteristics, symptoms, hospital admissions, symptom onset time, were collected by a face-to-face questionnaire consisted of 24 questions related to drinking-water consumption information. It has been collected stool and water samples to identify the agent. It has also compared the change in rainfall districts with the change in the number of cases.Results: It has been reached 292 cases and controls in the study. The attack rate in women 17.7% is higher than men 10.9% . The median age of suspected cases was 19 years Min-Max: 11 months-87 years . The cases were seen in all age groups, the highest attack rate has been detected in the 10-14 age groups 32.6% . The most common symptoms of possible cases were abdominal pain 89.8% , diarrhoea 89.8% , nausea 80.9% , vomiting 70.3% , and fever 67.5% . It was found when comparing cases to controls; the estimated relation risks of drinking tap water, neighbourhood water, drinking spring water and bottled water were 113. 5 95% CI: 32.9-649.0 ; 0.10 95% CI: 0.04 to 0.25 ; 0.10 95% CI: 0.02 to 0.30 , and 0.03 95% CI: 0.004 to 0.093 times higher in cases respectively. When taking bottled water as a reference; drinking tap water was 91 times higher in cases than controls ORadj=91.1, 95% CI: 12.4-666.4 . Two of nine stool samples were which has been examined were tested positive for Norovirüs GI-GII. It has been detected that superficial water has been used as drinking water source in this region. Moreover leakage has been fount in the pipeline system. 85% of water samples tested positive for E. coli and coliform bacteria. It was determined that 11 out of 16 water samples were found to have a high number of total coliform bacteria. Free chlorine level was 0 zero ppm in all samples. Conclusion: It was observed that outbreak stems from drinking contaminated tap water. It has been recommended that the water supply system should be thoroughly inspected, repaired and that the water should be supplied from underground water sources. In order to ensure public access to clean wate. The water supply should be chlorinated regularly.

Anahtar Kelimeler

drinking water, water-borne, outbreaks, gastroenteritis, case-control studies

Kaynakça

• 1. Gürbüz F, Tezer H, Şaylı TR. Akut gastroenterit nedeniyle hastaneye yatan hastalarda etkenler ve klinik bulgular: Epidemiyolojik çalışma. Türkiye Çocuk Hast Derg, 2010; 4 (4): 211-18.
• 2. Yazıcı V, Gültekin B, Aydın N, Aral YZ, Aydoğdu A, Karaoğlu AÖ. Akut gastroenteritli olguların dışkı örneklerinde bazı bakteri ve virüslerin araştırılması. ANKEM Derg, 2009; 23 (2): 59-65.
• 3. Uyar Y, Çarhan A, Özkaya E, Ertek M. Türkiye’de 2008 yılında ortaya çıkan ilk Nörovirüs salgınının laboratuvar sonuçlarının değerlendirilmesi. Mikrobiyol Bul, 2008; 42: 607-15.
• 4. Thornton AC, Jennings-Conklin KS, McCormick MI. Noroviruses: Agents in outbreaks of acute gastroenteritis. Disast Manag Resp, 2004; 2 (1): 4-9.
• 5. Lopman BA, Adak GK , Reacher M, Brown DWG. A summertime peak of “winter vomiting disease”: Surveillance of noroviruses in England and Wales, 1995 to 2002. BMC Public Health, 2003; 3: 13. doi:10.1186/1471-2458-3-13.
• 6. Fankhauser RL, Monroe SS, Noel JS, Humphrey CD, Bresee JS, Parashar UD, et al. epidemiologic and molecular trends of “Norwalk-like viruses” associated with outbreaks of gastroenteritis in the United States. J Infect Dis, 2002; 186: 1-7.
• 7. Lopman BA, Reacher MH, van Duijnhoven Y, Hanon FX, Brown D, Koopmans M. Viral gastroenteritis outbreaks in Europe, 1995–2000. Emerg Infect Dis, 2003; 9: 90-6.
• 8. Albayrak N, Yağcı-Çağlayık D, Altaş AB, Korukluoğlu G, Ertek M. 2009 yılı akut viral gastroenterit verilerinin değerlendirilmesi. Turk Hij Den Biyol Derg, 2011; 68 (1): 9-15.
• 9. Wilhelmi I, Roman E, Sanchez-Fauquier A. Viruses causing gastroenteritis. Clin Microbiol Infect, 2003; 9: 247-62.
• 10. Xue C, Fu Y, Zhu W, Fei Y, Zhu L, Zhang H, et al. An outbreak of acute norovirus gastroenteritis in a boarding school in Shanghai: a retrospective cohort study. BMC Public Health, 2014; 14: 1092. doi: 10.1186/1471-2458-14-1092.
• 11. National Center for Immunization and Respiratory Diseases, Division of Viral Diseases (Page last reviewed: July 26, 2013, Page last updated: April 12, 2012). http://www.cdc.gov/ncird
• 12. Altay A, Bozdayı G, Meral M, Dallar BY, Dalgıç B, Özkan S, et al. Gastroenterit nedeniyle Ankara’ da iki farklı hastaneye başvuran 0-5 yaş arası çocuklarda norovirüs enfeksiyonu sıklığının araştırılması. Mikrobiyol Bul, 2013; 47 (1): 98-108.
• 13. Hoebe CJPA, Vennema H, Husman AMR, Van Duynhoven YTHP. Norovirus outbreak among primary schoolchildren who had played in a recreational water fountain. JID, 2004:189:699.
• 14. Prato R, Lopalco PL, Chironna M, Barbuti G, Germinario C, Quarto M. Norovirus gastroenteritis general outbreak associated with raw shellfish consumption in south Italy. BMC Infect Dis, 2004; 4: 37. doi:10.1186/1471-2334-4-37.
• 15. Nordgren J, Nitiema LW, Ouermi D, Simpore J, Svensson L. Host genetic factors affect susceptibility to norovirus infections in Burkina Faso. Kapoor A, ed. PLoS One, 2013; 8 (7): e69557. doi:10.1371.
• 16. Wu HM, Fornek M, Schwab KJ, Chapin AR, Gibson K, Schwab E, et al. A Norovirus outbreak at a long-term- care facility: the role of environmental surface contamination. Infect Control Hosp Epidemiol, 2005;26 (10): 802-10.
• 17. Kireçci E, Özer A. Norovirüsler, salgınları ve mücadele. Van Tıp Derg, 2011; 18 (1): 49-56. 18. Marks PJ, Vipond IB, Carlisle D, Deakin D, Fey RE, Caul EO. Evidence for Norwalk-like virus (NLV) in a hotel restaurant. Epidemiol Infect, 2000; 124: 481-7.
• 19. Todd EC, Greig JD, Bartleson CA, Michaels BS. Outbreaks where food workers have been implicated in the spread of foodborne disease. Part 3. Factors contributing to outbreaks and description of outbreak categories. J Food Prot, 2007; 70: 2199-217.
• 20. Çan G, Yavuzyılmaz A, Çınarka H, Dereli M. Trabzon İli Sürmene İlçesi Nörovirüs Salgını İncelemesiTemmuz 2010. Selçuk Tıp Derg, 2013; 29 (3): 127- 30.
• 21. Sözen H, Gönen İ, Beydilli H. An outbreak of norovirus gastroenteritis in a county in Turkey. JMID, 2014; 4 (1): 26-9. doi: 10.5799/ ahinjs.02.2014.01.0119.
• 22. Öztürk R. Nörovirüs Enfeksiyonları. www. ekmud. org.tr (son erişim 29.10.2014).
• 23. Barker J, Vipond IB, Bloomfield SF. Effects of cleaning and disinfection in reducing the spread of Norovirus contamination via environmental surfaces. J Hosp Infect, 2004; 58: 42-9.
• 24. Koo HL, Ajami N, Atmar RL, Dupont HL. Noroviruses: the principal cause of foodborne disease worldwide. Discov Med, 2010; 10 (50): 61- 70.
• 25. Clarke IN, Lambden PR, Caul EO. Human enteric RNA viruses: Caliciviruses and astroviruses. In: Collier L, Ballows A, Sussman M, eds. Topley and Wilsons’ Microbiology and Microbial Infections, 9th edn, London: Edward Arnold, 1998: 511-35.
• 26. Jones PW. Norovirus and sapovirus. In: Percival S, Chalmers R, Embrey M, Hunter P, Sellwood J, eds. In Microbiology of Waterborne Diseases. California; Elsevier Academic Pres, 2004: 433-41.
• 27. Parashar UD, Quiroz ES, Mounts AW, Monroe SS, Fankhauser. RL, Ando T, et al. Norwalk-like viruses: Public health consequences and outbreak management. MMWR, 2001; 50: 1-1.
• 28. Centers for Disease Control and Prevention. “Norwalk-like vıruses”: public health consequences and outbreak management. MMWR 2001; 50 (No. RR): 1-17.