Ruam Değerlendirme Raporu

Yıl 2020, Cilt: 77 Sayı: EK-1, 1 - 24, 01.01.2020

Öz

Ruam Glanders , Burkholderia mallei B. mallei ’nin etken olduğu, bilinen en eski zoonotik hastalıklardan biridir. Hastalık, esas olarak tek tırnaklı hayvanların at, katır, eşek hastalığıdır. Enfeksiyon insanlara hasta hayvanlardan bulaşmaktadır. İnsandan insana bulaş çok nadirdir. Günümüzde hastalığın bazı ülkelerde endemik bulunması, hayvan ve insan sağlığını etkilemekte, özellikle yarış atlarını etkilemesi nedeni ile önemli ekonomik kayıplara yol açmaktadır. Ruam hastalığının hayvan sağlığı ve insan sağlığını etkilemesi, ekonomik kayıplara yol açması yanında, hastalık etkeni B. mallei’nin potansiyel olarak biyoterör/biyolojik silah ajanı olarak değerlendirilmesi bu hastalığın günümüzde de önemini artırmaktadır. Hastalık ile mücadelede en önemli husus hayvanlarda hastalığı yok etmektir. Kuzey Amerika, Avustralya ve Avrupa’da yürütülen çalışmalar ile enfekte hayvanların elimine edilmesi ve importasyona yönelik alınan önlemler sayesinde hastalık eradike edilmiştir. Ancak halen Asya, Afrika, Orta Doğu ve Güney Amerika’daki pek çok ülkeden hastalık endemik veya sporadik olarak bildirilmeye devam edilmektedir. Ülkemizde insan ve hayvan sağlığının yanı sıra ülke ekonomisine de büyük zararlar veren ruam hastalığı, Balkan Savaşı, I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı sırasında hızla yayılmış ve epidemik bir seyir göstermiştir. 1925-1969 yılları arasında toplam 112 insan ruamı bildirilmiş, bunlardan 55’nin ölümle sonuçlandığı kayıtlara geçmiştir. Hastalığın kontrolüne yönelik 1975-1985 yılları arasında ülke genelinde tek tırnaklı hayvanlarda geniş çaplı bir tarama yapılarak enfekte hayvanlar imha edilmiştir. 2000 yılında başlatılan “Ülkesel Ruam Eradikasyon Projesi” ile hastalık 2001 yılında ülkemizden eradike edilmiştir. Ancak 2017 ve 2019 yıllarında İstanbul’un Adalar ilçesinde hayvanlarda ruam hastalığı tekrar ortaya çıkmıştır. İlgili kurumlarca yapılan çalışmalar neticesinde salgın sona erdirilmiştir. Bu rapor Türkiye Zoonotik Hastalıklar Eylem Planı çerçevesinde ülkemizde olası yeni bir ruam salgınına ve herhangi bir yerde hastalık çıkma potansiyeline karşı hazırlıklı olmak amacıyla hazırlandı. Rapor, hastalığın tarihi geçmişini de göz önüne alarak güncel literatür bilgileri ışığında hastalık ile ilgili genel bilgiler, insan ve hayvandaki kliniği, tanısı, tedavisi ve önlemleri ile ilgili yaklaşımlar “Tek Sağlık” anlayışı doğrultusunda hazırlandı.

Anahtar Kelimeler

Zoonotik, Ruam, Türkiye

Glanders Evaluation Report

Öz

Glanders, caused by Burkholderia mallei B. mallei , is one of the oldest zoonotic diseases. The disease is primarily disease of equids horses, mules, donkeys . Infection is transmitted to humans from sick animals. Transmission from human to human is very rare. Being endemic in some countries currently, the disease affects animal and human health, and causes significant economic losses particularly by affecting race horses. In addition to the fact that glanders disease affects animal and human health and causes economic losses, being considered the causative agent B. mallei to be potentially as bioterrorism/biological weapon agent, increases the importance of the disease today. Main issue to control the disease is to eradicate the disease in animals. The disease had been eradicated in North America, Australia and Europe through the efforts carried out by eliminating the infected animals and by taking measures for importation. However, the disease continues to be reported either endemic or sporadically from many countries in Asia, Africa, Middle East and South America. Glanders disease, that caused great damage to the country’s economy as well as human and animal health in our country, spread rapidly and showed an epidemic course during Balkan War, World War I and Independence War. Between 1925 and 1969, a total of 112 human glanders, of which 55 of them were recorded as dead, were reported. Between 1975 and 1985, infected animals were eliminated with a large screening of equid animal country wide in order to control the disease. The disease was eradicated from our country in 2001 as a result of “National Glanders Eradication Project” launched in 2000. However, in 2017 and 2019, glanders disease reappeared in the Adalar District of Istanbul. As a result of the activities carried out by the relevant institutions, the outbreak was ended. This report was prepared within the framework Turkey Zoonotic Diseases Action Plan, in order to be prepared against to a possible new glanders epidemic and to any potential of disease emergence. Considering the history of the disease, the report was prepared in the context of current literature, covering general information about the disease, clinical signs in humans and in animals, diagnosis, treatment and the precautions to be taken in line with the “One Health” approach.

Anahtar Kelimeler

Zoonotic, Glanders, Turkey

Kaynakça

• Withlock GC, Estes DM, Torres AG. Glanders of to the races with Burkholderia mallei. FEMS. Microbiol Lett, 2007; 277: 115-22.
• Khakhum N, Tapia D, Torres AG. Burkholderia mallei and Glanders. In: Singh SK, Kuhn JH Eds. Defense Against Biological Attacks. Springer Press, Switzerland: 2019: 161-83.
• White NJ. Meiloidosis. Lancet, 2003; 361: 1715-22.
• Bossi P, Tegnell A, Baka A, Van Loock F, Hendriks J, Werner A et al. Bichat guidelines for the clinical management of glanders and meiloidosis and bioterrorism- related glanders and meiloidosis. Euro Surveil, 2004; 9: E17-8.
• Van Zandt KE, Greer MT, Galhaus HC. Glanders: an overview of infection in humans. Orphanet J Rare Dis, 2013; 8: 131.
• Coenye T, Vandamme P. Diversity and significance of Burkholderia species occupying diverse ecological niches. Environ Microbiol, 2003; 5: 719-29.
• Wheelis M. First shots fired in biological warefare. Nature, 1998; 395-213.
• Kılıç S, Babür C. Biyolojik silah olarak bakteriler ‘’kategori B ajanlar’’. Türk Hij Den Biyol Derg, 2006; 63: 47-66.
• Yıldırım N. Mekteb-i Harbiye-i Şahane Fenn-i Baytari Muallimi Kaymakam Ahmet’in Tuhfet’ül Baytariye Eseri In: Yaşar A, Yiğit A, İzmirli S Eds. II Ulusal Veteriner Hekimliği Tarihi ve Mesleki Etik Sempozyumu Kitabı, Konya 2008; 157-73.
• Unat EK. Osmanlı İmparatorluğu’nda bakteriyoloji ve viroloji. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Yayınları, 4/1568, Çeltüt Matbaacılık, 1970.
• Osmanoğlu Ş, Melikoğlu B. Türkiye’de Ruam hastalığı eradikasyon çalışmalarına tarihsel bir bakış açısı. Kafkas Univ Vet Fak Derg, 2009; 15:331-7.
• Diker S. Hayvan Sağlığı Stratejisi. Analitik Çalışma, Ruam. 2010 Türkiye Ulusal Programı. Katılım Öncesi Yardım Aracı kapsamında Veteriner Hizmetleri Strateji Belgesinin Hazırlanması İçin Teknik Yardım. Proje No: ALTUN/TAVSD/TR.2010/0740.01-1/SER/024/001, 2015.
• Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü. Hayvan Hastalıkları ile Mücadele ve Hayvan Hareketleri Kontrolü Genelgesi (2017/01).
• Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı. Ruam Hastalığına Karşı Korunma ve Mücadele Yönetmeliği. 22 Aralık 2011 tarih ve 28150 sayılı Resmi Gazete.
• Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü. Hayvan Hastalıkları ile Mücadele ve Hayvan Hareketleri Kontrolü Genelgesi (2019/01).
• Disease timelines. Animal Health Information. WAHIS Interface. World Organization for Animal Health. Erişim tarihi: 09 Şubat 2020 Erişim adresi: https://www.oie.int/wahis_2/public/wahid.php/Diseaseinformation/Diseasetimelines.
• Eren N, Hamzaoğlu O. Türkiye’de bulaşıcı hastalıklar, 1925 –1993. Ankara: Türk Tabipler Birliği, 1996.
• Onul B. İnfeksiyon Hastalıkları, Dördüncü baskı. Ankara: Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Yayını sayı 252, 1971.
• Centers for Disease Control (CDC): Laboratory – acquired human glanders. Maryland May 2000. MMWR Morb Mortal Wkly Rep, 2000; 49: 532-35.
• Hayvancılık İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). Erişim tarihi: 28 Aralık 2019 Erişim adresi:http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1002.
• Hayvancılık İstatistikleri. İllere göre eşek sayısı. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). Erişim tarihi: 28 Aralık 2019 Erişim adresi: https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?locale=tr.
• Hayvancılık İstatistikleri. İllere göre katır sayısı. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). Erişim tarihi: 28 Aralık 2019 Erişim adresi: https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=101&locale=tr