İncinebilir Gruplar ve Halk Sağlığı Hemşiresinin Rolü

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 2, 140 - 148, 01.10.2025

Cansu Nirgiz

https://doi.org/10.70479/thdd.1645119

Öz

İncinebilir gruplar, fiziksel, psikolojik ya da sosyal yönden sağlık riski taşıyan bireylerin ihmal ve istismara uğrama olasılığı diğer bireylere kıyasla daha yüksek olan kişileri kapsamaktadır. İncinebilir gruptaki bireyler sağlık durumları kötü, mortalite oranı toplumun diğer gruplarından daha yüksek, yaşam kaliteleri düşük, sağlık hizmetlerine erişimleri daha kısıtlı olan, mevcut sağlıklarını iyileştirmek ve sürdürmek için yeterli kaynak ve imkana sahip olmayan insanlardır. Engelli bireylerde sağlık hizmetlerine erişim engelleri, fiziksel çevre yetersizlikleri, iletişimde yaşanan engeller; evsiz bireylerde bulaşıcı hastalıklar, ruh sağlığı sorunları ve kronik hastalıkların görülme sıklığı ile önemli halk sağlığı riskleri doğmaktadır. Göçmen bireylerin sağlık hizmetlerine erişimin dil engeli, kültürel farklılıklar, yasal statüye ilişkin belirsizlikler ve sağlık sistemine yönelik güvensizlik gibi çok boyutlu bariyerlerle sınırlanmaktadır. Bu noktada halk sağlığı hemşireleri; yalnızca bakım veren değil, aynı zamanda savunuculuk, danışmanlık ve eğiticilik rollerini üstlenerek sağlıklarının korunması ve sürdürülmesinde büyük bir rol üstlenmektedir. Toplum temelli hemşirelik uygulamalarının, incinebilir grupların çok yönlü gereksinimlerine yanıt vermede etkili olduğu görülmekle birlikte, birçok ülkede bu rollerin etkin biçimde sürdürülebilmesi için politika ve hizmet içi eğitim alanlarında yapısal iyileştirmelere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu bağlamda son 10 yıla ait literatür taraması yapılarak hazırlanan bu derlemede incinebilir gruplarda engellilere, evsizlere ve göçmenlere karşı halk sağlığı hemşiresinin rolleri incelesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

incinebilir grup , halk sağlığı , hemşirelik

Vulnerable Groups and the Role of the Public Health Nurse

Öz

Vulnerable groups include individuals who are at higher risk of experiencing neglect and abuse due to physical, psychological, or social disadvantages. These individuals typically have poorer health status, higher mortality rates compared to the general population, lower quality of life, and more limited access to healthcare services. Moreover, they often lack the necessary resources and opportunities to maintain or improve their health. For individuals with disabilities, barriers to accessing healthcare commonly stem from inadequate physical environments and communication difficulties. Among homeless populations, the high prevalence of infectious diseases, mental health disorders, and chronic conditions poses significant public health risks. In the case of migrants, access to healthcare is often hindered by language barriers, cultural differences, uncertainties regarding legal status, and a general distrust of the healthcare system. At this point, public health nurses play a crucial role not only in providing care but also in advocating for, educating, and guiding individuals within these groups to protect and maintain their health. While community-based nursing practices have been found effective in addressing the multifaceted needs of vulnerable populations, structural improvements in policy and in-service training are required in many countries to ensure the sustainability and efficacy of these roles. In this context, this review, based on a literature search conducted over the last ten years, aims to examine the roles of public health nurses in relation to individuals with disabilities, the homeless, and migrants within vulnerable groups.

Anahtar Kelimeler

vulnerable groups , public health , nursing

Kaynakça

• 1. Terzi H, Ayaz Alkaya S. Hassas gruplarda halk sağlığı hemşiresinin rol ve sorumlulukları. Turkiye Klinikleri J Public Health Nurs-Special Topics. 2017;3(3):117–24.
• 2. Elmas A. 1923-2016 yılları arası hükümet programlarında dezavantajlı gruplar. Soc Sci Stud J. 2018;15(4):945–53.
• 3. Salem BE, Nyamathi A, Phillips LR, Mentes J, Sarkisian C, Brecht L. Identifying frailty among vulnerable populations. Adv Nurs Sci. 2014;37(1):70–81.
• 4. Neçipoğlu D, Bebi̇ş H, Seviğ EÜ. Dezavantajlı gruplar (göçmen, mülteci, sığınmacı, gey, lezbiyen, mahkumlar…) ve kültürel yaklaşım. Turkiye Klinikleri J Public Health Nurs-Special Topics. 2019;5(3):68–75.
• 5. Sheikh MA. Childhood disadvantage, education, and psychological distress in adulthood: a three-wave population-based study. J Affect Disord. 2018;229:206–12.
• 6. Healthy People 2010. Final Review: National Center for Health Statistics. Hyattsville, MD: Washington; 2012.
• 7. Healthy People, National Center for Health Statistics. 2020 [cited 2025 Feb 15]. Available from: https://www.cdc.gov/nchs/healthy_people/hp2020.htm
• 8. Allender JA, Rector C, Warner KD. Promoting and protecting the health of vulnerable populations: community health nursing. 7th ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2010.
• 9. International Council of Nurses. The ICN Code of Ethics for Nurses. 2012 [cited 2025 Feb 15]. Available from: http://ethics.iit.edu/ecodes/node/5695
• 10. International Council of Nurses. International Nurses Day. 2018 [cited 2025 Feb 15]. Available from: https://www.icn.ch/what-we-do/campaigns/international-nurses-day
• 11. Girgin AB, Balcı B. Fiziksel engelli çocuk ve ailesinin evde bakım gereksinimi. Gümüşhane Univ J Health Sci. 2015;4(2):305–17.
• 12. World Health Organization. Disability. 2023 [cited 2025 Feb 10]. Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/disability-and-health
• 13. Stanhope M, Lancaster J. Public health nursing: population-centered health care in the community. 9th ed. St. Louis: Elsevier; 2016.
• 14. Subay N, Demircioğlu A, Karakaya Ş, Güler A, Bayram N, İntepe SS, et al. Bir devlet üniversitesinde okuyan hemşirelik öğrencilerinin engelli bireylere karşı tutum ve davranışları. J Health Sci Manag. 2022;2(3):53–9.
• 15. Karatana Ö, Gür K. Engelli bireylerin sağlık hizmetlerine erişimi ve engelleri. J Public Health Nurs. 2019;1(1):43–53.
• 16. Özdemir U. Evsizlik ve evsizlere genel bir bakış. Toplum ve Sosyal Hizmet. 2011;21(2):77–89.
• 17. Fitzpatrick S, Pawson H, Bramley G, Wilcox S, Watts B. The Homelessness Monitor: Crisis Annual Homelessness Report. London: Crisis; 2016.
• 18. Kılıç TY, Yeşilaras M, Atilla ÖD, Toker İ, Temizyürek Z. Homeless patients in the emergency department. Wound Care. 2015;14(2):70–4.
• 19. Soner G, Aydın Avcı İ. Savunmasız gruplar, risk yönetimi ve halk sağlığı hemşiresinin rolü. Samsun Sağlık Bilim Derg. 2019;4(1):14–22.
• 20. Çıtak T, Erbil N, Güler E. Göçün kadın sağlığına etkileri ve hemşirenin rolü. Sağlık Bilim Ü Hemşirelik Derg. 2023;5(2):157–62.
• 21. Baggett TP, Liauw SS, Hwang SW. Cardiovascular disease and homelessness. J Am Coll Cardiol. 2018;71(22):2585–97.
• 22. Fazel S, Geddes JR, Kushel M. The health of homeless people in high-income countries: descriptive epidemiology, health consequences, and clinical and policy recommendations. Lancet. 2014;384(9953):1529–40.
• 23. Centers for Disease Control and Prevention. Viral hepatitis among people experiencing homelessness. CDC; 2023 [cited 2025 Feb 15]. Available from: https://www.cdc.gov/hepatitis/hcp/populations-settings/peh.html
• 24. Beşer A, Kerman KT. Göç eden bireylerin öncelikli sağlık sorunları ve sağlık hizmetine ulaşımdaki engeller. Turkiye Klinikleri J Public Health Nurs-Special Topics. 2017;3(3):143–8.
• 25. Öztuna Ş, Kıssal A. Halk sağlığı bakışıyla göçün ruh sağlığına etkileri. TOGÜ Sağlık Bilim Derg. 2023;3(2):228–45.
• 26. Bahadır H, Uçku R, Varol ZS, Çiçeklioğlu M, Usturalı Mut AN. Kamp dışında yaşayan sığınmacılar: çalışma, gelir, eğitim, barınma, su, banyo ve beslenme koşulları. In: Savaş, göç ve sağlık. Ankara: Türk Tabipler Birliği Yayınları; 2016.
• 27. Assi R, Özger-İlhan S, İlhan MN. Health needs and access to health care: the case of Syrian refugees in Turkey. Public Health. 2019;172:146–52.
• 28. Hacıhasanoğlu Aşılar R, Yıldırım A. Göçün sosyal ve ruhsal etkileri ve hemşirelik.
• 29. Delara M. Social determinants of immigrant women’s mental health. Adv Public Health. 2016;2016:1–11.
• 30. Aydın D, Şahin N, Akay B. Göç olayının çocuk sağlığı üzerine etkileri. İzmir Dr Behçet Uz Çocuk Hast Derg. 2017;7(1):8–14.
• 31. Çappar Y, Dönmez A. Göçmenlerde oluşabilecek riskler ve buna yönelik toplum ruh sağlığı hemşiresinin görevleri. Ege Univ Hemş Fak Derg. 2024;40(1):147–53.