Bağlanma Kuramı Ekseninde Evlilikte Ufak Tefek Cinayetler

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 2, 123 - 142, 29.09.2025

Göksu Oluklu , Özlem Belkıs

https://doi.org/10.62425/theatreacademy.1680517

Öz

Tiyatro sanatı gerek kapsamı gerekse de uygulama biçimi bakımından psikoloji, sosyoloji ve felsefe gibi diğer bilim ve sanat dallarıyla iç içedir. İnsanlık tarihinin en eski zamanlarından beri hem toplumsal hem de bireysel çatışma ve ihtiyaçların nedenselliğini bambaşka aktarım biçimleriyle sahne üzerinde ortaya koyan tiyatro metinlerini en iyi şekilde sahne üzerinde yansıtabilmek, diğer bilim dallarından yararlanmayı gerekli kılar. Özellikle bireylerin zihinsel ve davranışsal yapısının nedenselliğini ve çeşitliliğini açıklamaya ve anlamaya çalışan psikoloji bilimi ile tiyatronun iç içe olduğu gerçeği yadsınamaz. Bu çalışmada, çocuklukta bakım veren ile kurulan bağlanma biçimlerinin yetişkinlikteki romantik ilişkilere etkisini açıklamada önemli bir çerçeve sunan psikoloji kuramlarından Bağlanma Kuramı çerçevesinde, Éric-Emmanuel Schmitt’in Evlilikte Ufak Tefek Cinayetler (2003) adlı oyunda evli bir çift olan Lisa ve Gilles’in karmaşık romantik ilişkisi incelenmektedir. Çiftler arası çatışma ve ihtiyaçlar ile bunların nedenlerini sorgulatan oyunda, Lisa ve Gilles arasındaki ilişki dinamikleri Bağlanma Kuramı ışığında değerlendirilmiştir. Bu nedenleri yetişkinlikte romantik ilişkilerde güven, yakınlık, çatışma yöntemi, bağlılık ve sorun çözme becerileri gibi ilişki dinamiklerini şekillendirdiği düşünülen bağlanma kuramı üzerinden incelemek, rol yorumu ve sahne üzerinde kurulacak gerçekliği en iyi şekilde yansıtabilmek için gereklidir. Bu çalışmada insan davranışlarının nedenlerini açıklamaya çalışan psikoloji bilimi ile tiyatro arasında bir ilişki kurulmaktadır. John Bowlby tarafından ortaya atılan ve sonraki araştırmacılar tarafından geliştirilen Bağlanma Kuramı, oyun kişilerinin çözümlenmesinde temel alınmıştır. Dramatik yapı ve karakter analizi ile Bağlanma Kuramı arasında kurulan ilişkilerle bir çözümleme sunulmuştur. Bu çözümleme ile hem tiyatroda psikoloji biliminden yararlanmanın rol yorumuna ve sahne gerçekliğine katkısı ortaya konmuş, hem de karakterlerin davranışsal dinamikler daha derinlemesine anlaşılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Éric-Emmanuel Schmitt , Evlilikte Ufak Tefek Cinayetler , John Bowlby , Bağlanma Kuram

Partners in Crime in the Context of Attachment Theory

Öz

The art of theatre, both in its scope and application, is intertwined with other branches of science and art, such as psychology, sociology, and philosophy. Since the earliest times of human history, theatrical texts, which have presented the causality of both social and individual conflicts and needs through diverse modes of transmission, require the utilization of other disciplines to best reflect them on stage. The intertwined nature of theater and psychology, which particularly seeks to explain and understand the causality and diversity of individuals’ mental and behavioral structures, is undeniable. This study examines the complex romantic relationship between Lisa and Gilles in Éric-Emmanuel Schmitt's play, Partners in Crime (2003), within the framework of Attachment Theory, a psychological theory that provides a significant framework for explaining the impact of attachment styles with caregivers in childhood on romantic relationships in adulthood. The play, which explores the conflicts and needs between couples and their causes, examines the relationship dynamics between Lisa and Gilles in light of Attachment Theory. Examining these reasons through the lens of attachment theory, which is thought to shape relationship dynamics such as trust, intimacy, conflict management, commitment, and problem-solving skills in adult romantic relationships, is necessary to best reflect role interpretation and the reality established on stage. This study establishes a connection between psychology, which attempts to explain the causes of human behavior, and theater. Attachment Theory, introduced by John Bowlby and developed by subsequent researchers, is used as a basis for analyzing characters in plays. An analysis is presented, drawing on the relationships established between dramatic structure and character analysis and Attachment Theory. This analysis demonstrates the contribution of utilizing psychology in theater to role interpretation and stage reality and attempts to provide a deeper understanding of the characters’ behavioral dynamics.

Anahtar Kelimeler

Éric-Emmanuel Schmitt , Partners in Crime , John Bowlby , Attachment Theory

Kaynakça

• Ainsworth, M., Blehar, M., Waters, E., & Wall, S. (2015). Patterns of attachment: A psychological study of the strange situation. Psychology press.
• Akmen, Ü. (2008, Mayıs 5). Evlilikte Ufak Tefek Cinayetler – Oyun Atölyesi. Tiyatroonline: https://tiyatronline.com/evlilikte-ufak-tefek-cinayetler_-oyun-atolyesi-6879 adresinden alındı.
• Arı, F. (2021). Bilişsel şemalar ve bağlanma. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 11(4), 1823-1834.
• Bartholomew, K., & Horowitz, L. M. (1991). Attachment styles among young adults: A test of a four‐category model. Journal of Personality and Social Psychology, 61(2), 226–244. https://doi.org/10.1037/0022-3514.61.2.226
• Bowlby, J. (1973). Attachment and Loss: Vol. 2. Separation: Anxiety and Anger. Basic Books.
• Bowlby, J., & Holmes, J. (2012). A Secure Base. Routledge.
• Bozkurt, A. (2014). Evli bireylerde bağlanma stilleri, aile içi eşler arası şiddet ve evlilik uyumu arasındaki ilişkilerin incelenmesi. İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü Sosyal Bilimler Ana Bilim Dalı.
• Bradbury, T. (1990). Attributions in marriage: Review and critique. Psychological Bulletin, 1(107).
• Cohn, D., Silver, D., Cowan, C., Cowan, P., & Pearson, J. (1992). Working models of childhood attachment and couple relationships. Journal of Family Issues, 4(13), 432-449.
• Çağlayan, Y. İ., & İpek, M. (2019). Çiftlerde bağlanma stilleri, evlilik ile evlilik uyumu ilişkisinin incelenmesi. Aydın Sağlık Dergisi, 5(2), 161-180.
• Ergun, Ö. (2019, Nisan 28). Evlilikte Ufak Tefek Cinayetler. GazeteDuvar: https://www.gazeteduvar.com.tr/kultur-sanat/2019/04/28/evlilikte-ufak-tefek-cinayetler adresinden alındı
• Fidanoğlu, O. (2006). Evlilik uyumu, mizah tarzı ve kaygı düzeni arasındaki ilişki. Marmara Üniversitesi.
• Gürçam, Ç. (2017). Yetişkinlerde bağlanma stilleri ile öfke denetimi ve yaşam doyumu arasındaki ilişki. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hazan, C., & Shaver, P. (1987). Romantic love conceptualized as an attachment process. Journal of Personality and Social Psychology, 52(3), 511–524. https://doi.org/10.1037/0022-3514.52.3.511
• Kasapoğlu, A., & Karkıner, N. (2011). Aile Sosyolojisi. Anadolu Üniversitesi AÖF Yayını no. 111.
• Kaya, E. (2021). Bağlanma Kuramı çerçevesinde aldatma ve boşanma. IBAD Sosyal Bilimler dergisi, 10, 248-263.
• Levine, A., & Heller, R. (2023). Bağlanma: aşkı bulmanın ve korumanın bilimsel yolları. Aganta Kitap.
• Mikulincer, M., & Shaver, P. R. (2007). Attachment in adulthood: Structure, dynamics, and change. Guilford Press.
• Sanat, K. (2025, Mart 16). Evlilikte Ufak Tefek Cinayetler izleyiciyle buluşacak. Birgün: https://www.birgun.net/haber/evlilikte-ufak-tefek-cinayetler-izleyiciyle-bulusacak-607730#google_vignette adresinden alındı.
• Sanat, S. K. (2018, Kasım 12). Evlilikte Ufak Tefek Cinayetler. Sözcü: https://www.sozcu.com.tr/evlilikte-ufak-tefek-cinayetler-wp2734364 adresinden alındı.
• Schmitt, E. (2008). Evlilikte Ufak Tefek Cinayetler. (Ş. Aktaş, Çev.) Mitos Boyut Yay.
• Shaver, P., & Hazan, C. (1987). Being lonely, falling in love. Journal of Social Behaviour and Personality, 2(2).
• Subaşı, N., & Kazan, H. (2020). Çocukluk dönemi bağlanma stillerinin yetişkin iletişimindeki etkisi. Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 10(2), 147-162.
• Şenol-Durak, E., & Fışıloğlu, H. (2007). Film analizi yöntemi ile Virginia Satir aile terapisi yaklaşımına bakış. Türk Psikoloji Yazıları, 10(20), 43-62.
• Temel, S. (2019). Otobiyografik anlatıların bağlanma kuramı çerçevesinde değerlendirilmesi. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstisüsü Psikoloji Ana Bilim Dalı.
• Tucker, J. S., & Anders, S. (1998). Adult attachment style and nonverbal closeness in dating couples. Journal of nonverbal behavior (22), 109-124.
• Tuncay, T. (2021). Eşlerin bağlanma stillerinin evlilik uyumuna etkisi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Tüzün, O., & Sayar, K. (2006). Bağlanma kuramı ve psikopataloji. Düşünen Adam, 1(19), 24-39.
• Vasilieva, O. (2020). Philosophical promlems of the dramatical works by Éric-Emmanuel Schmitt. Accents and Paradoxes of Modern Philology, 1(5), 68-80.
• Yıldızhan, Y. (2019). Madde bağımlısı bireylerde bağlanma stilleri ve ilişki bağımlılığı. İstanbul Üniversitesi – Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Ruh Sağlığı ve Psikiyatri Hemşireliği Ana Bilim Dalı.