Psikolojik Savaş ve İslam’ın İlk Döneminde Bazı Uygulamaları

Yıl 2022, , 447 - 467, 30.06.2022

Kadir Erbil

https://doi.org/10.32711/tiad.1096023

Öz

Soğuk savaşın bir türü olan psikolojik savaş, tarih boyunca hayatın her alanında farklı amaçlar için uygulanmıştır. Psikolojik savaşın bir yöntemi olan propaganda ise hedef kitleye karşı uygulanan bir iletişim şeklidir. Propaganda, özellikle savaş esnasında olayları çarpıtarak hedef kitleyi aldatmak için kullanılır. Psikolojik savaş ve propagandanın sosyolojik bir bakışla ele alınması, önemli bir araştırma konusudur. Bu bağlamda söylenti/dedikodu da hedef kitleyi yıpratmak için kullanılan bir taktiktir. İçeriği yanlış veya asılsız olsa bile söylenti/dedikodu toplumu etkileyerek insanları şüpheye düşüren, morallerini bozarak şevklerini kıran bir metottur.
Konu ile yakından ilgili olması nedeniyle çalışmamızda öncelikle psikolojik savaş, propaganda ve algı üzerinde durulmuştur. İslam’da psikolojik savaştan sonra Hz. Peygamber’e karşı uygulanan psikolojik savaşa değinilmiştir. Mekke müşriklerinin uyguladıkları kara propaganda ve psikolojik savaş üzerinde durularak gerekli yorumlar yapılmıştır. Çalışmanın konusu Mekke dönemi ile sınırlandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İslam Tarihi, Psikolojik Savaş, Propaganda, Hz. Muhammed, Müşrikler.

Psychological Warfare and Its Applications in the Early Period of Islam

Öz

Psychological warfare, which is a type of cold war, has been applied for different purposes in all areas of life throughout history. Propaganda, a method of psychological warfare, is a form of communication applied against the target audience. Propaganda is used to deceive the target audience, especially during the war years, by distorting the events. Addressing psychological warfare and propaganda from a sociological perspective is an important research topic. In this context, rumor/gossip is also a tactic used to destroy the target audience. Even if the content is false or unfounded, rumor/gossip influences society and deters people by making them suspicious, demoralized and discouraged.
In this article, first of all, psychological warfare and its types, propaganda and propaganda types and perception are emphasized because they are closely related to the subject. After talking about psychological warfare in Islam, Hz. The psychological war against him in the time of the Prophet is mentioned. Then, necessary comments were made by emphasizing the black propaganda and psychological warfare that the Meccan polytheists practiced against her. The subject of the study is limited to the Mecca period.

Anahtar Kelimeler

Islamic History, Psychological warfare, Propaganda, Hz. Mohammed, Polytheists.

Kaynakça

• Bahşi, A. Faruki. Haberalma-Propaganda-Yıkıcı Faaliyetler. İstanbul: Sermet Matbaası, 1977.
• Belâzürî, Ebu’l-Abbâs Ahmed b. Yahya b. Câbir. Ensābu’l-Eşrāf. thk. Muhammed Hamidullah, 13 cilt. Jarusselam: yy. 1963.
• Buhârî, Ebu Abdillâh Muhammed b. İsmâil. el-Cāmiu’s-Ṣaḥīḥ. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 2002.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî. Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrid-i Sarih. trc. Kâmil Miras, Ankara: Başbakanlık Basımevi, 1978.
• Ebü’l-Feyz M. Murtazâ ez-Zebîdî, Tācü'l-ʿarûs min cevāhiri'l-Ḳāmûs: Şerḥu'l-Ḳāmûs, 1-13, Kahire: yy.,1306-1307.
• Güneri, Münir. Psikolojik Savaşın Önemi ve Yöntemi. İstanbul: K.K.K. Askerî Basımevi, 1967.
• Hamza, Abdüllatif. el-‘İlâm ve’d-di‘âye. Kahire: Dâru’l-fikri’l ‘Arabî, 2002.
• İbn Cerîr et-Taberî, Tārīḫu’l-Ümem ve’l-Mulūk. thk. Muhammed Ebu’l-Fazl, 11 cilt. Kahire: Dāru’l-Maarif, tsz.
• İbnu’l-Esîr, Ebu’l-Hasen İzzuddin Ali b. Muhammed b. Abdilkerîm. el-Kāmil fî’t-Tārīḫ. 11 cilt. Beyrut: Dâru’s-Sadır, 1979.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik. es-Sīretü’n-Nebeviyye. thk. Ömer Abdüsselam Tedmürî, 4 cilt. Beyrut: Dāru li’l-Kitābi’l-Arabî, 1990.
• İbn İshâk, Ebû Abdillâh Muhammed. Siyer, Haz. Muhammed Hamidullah, trc. Sezai Özel, İstanbul: Akabe Yayınları, 1988.
• İbn Ḫaldūn, Abdurrahman b. Muhammed. Muḳaddime. thk. Abdullah Muhammed ed-Dervîş, 2 cilt. Dımeşk: Dâru Ya’rûb, 2004.
• İbn Kesir, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer. el-Bidāye ve’n-Nihāye. 14 cilt. Beyrut: Mektebetü’l-Maarif, 1990.
• İbn Kesîr, Büyük İslam Tarihi. ed. Ziya Kazıcı, trc. Mehmet Keskin, 16 cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1994.
• İbn Manzûr Ebü’l-Fazl Muhammed b. Mükerrem el-Ensârî. Lisānü'l-ʿArab, 1-15, Beyrut: Dâru Sâdır, tsz.
• İbn Sad, Ebû Abdillâh Muhammed. et-Tabaḳātü’l-Kübrā. 10 cilt. Kahire: Mektebetü’l-Hancı, 2001.
• İbn Seyyidinnâs. Uyûnu’l-Eser fî Fünûni’l-Megāzi ve’ş-Şemāil ve’s-Siyer. Beyrut: Dâru İbn Kesîr,1974.
• İmam, Abdülhalim. el-İ’lām ve’l-İttiṣāl bi’l-Cemāhīr. Beyrut: Mektebetü’n-Nûr, ts.
• Karaağaç, Yunus. “Sinir Savaşının Aktörleri: Psikolojik Harp, Psikolojik Harekât ve Propaganda” Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 6/2 (İstanbul: 2018), 80-97.
• Karaman, Hayrettin vd. Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2004.
• Kasapoğlu, Abdurrahman. “Kur’an’da Psikolojik Savaş”. Ekev Akademi Dergisi 11/33 (Malatya: Güz 2007), 95-106.
• Kesimli, Hulusi. “Psikolojik Harb”. 197, 198 Sayılı Ordu Dergisi Eki. İstanbul: 1961.
• Müslim, Ebu’l-Huseyn Müslim b. el-Haccac b. el-Câmiu’s- Ṣaḥīḥ. (nşr. M. Fuâd Abdulbâkî), Çağrı Yayınları-Dâru Sahnûn, II. Baskı, İstanbul: 1413/1992.
• Nasr, Salah. el-Ḥarbu’n-Nefsiyye. Kahire: Dāru’l-Kahire, 1966.
• Saydam, Ali. Algılama Yönetimi. İstanbul: Rota Yayınları, 2005.
• Severcan, Şefaettin. Hz. Muhammed ve Kurtuluş Çağrısı. Ankara: Fecr Yayınları, 2019.
• Tarablûsî, Hayseme b. Süleymân. Min Hadîsi Hayseme b. Süleymân. nşr, Ömer Abdusselam Tedmûrî, Beyrut: Dâru’l- kitâbi’l-‘Arabî,1980.
• Tarhan, Nevzat. Psikolojik Savaş. İstanbul: Timaş Yayınları, 2008.
• Özarslan, Melike Zeynep. Kitleleri Harekete Geçirme Hareketi Olarak Sosyal Algı Yönetimi. İstanbul: Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Öztürk, Yunus. Konvansiyonel Savaş Devri Geride mi Kaldı?, Milli Güvenlik ve Askerî Bilimler Akademik Dergisi 2/6 (Ankara: İlkbahar 2015), 23-40.
• Varlık, Ali Bilgin. “Savaşı Tanımlamak, Terminolojik Bir Yaklaşım”. Avrasya Terim Dergisi 1/2 (2013), 114-129.
• Yaman, Ahmet. “Savaş” , Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 36/189-194. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.