Anne Babaya Saygı Konusunda Konfüçyüs ve Hz. Muhammed’in Öğretilerinin Karşılaştırmalı Analizi

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 720 - 739, 30.06.2025

Rahim Ay

https://doi.org/10.32711/tiad.1632638

Öz

Konfüçyüs ve Hz. Muhammed, bağlılarını anne ve babaya saygı göstermeye ve aile fertleriyle iyi ilişkiler sürdürmeye teşvik etmiştir. Konfüçyüsçülükte, bireyin ebeveynlerine ve aile büyüklerine karşı duyduğu derin saygı, sevgi ve bağlılığı ifade eden xiao erdemi, toplumsal düzen ve siyasal istikrar açısından da önemlidir. Makalede bu konu, hem Konfüçyüs hem de Hz. Muhammed’in öğretilerini aktaran kaynaklara dayalı olarak ortaya konulacaktır. Hz. Muhammed’in anne ve baba saygısına verdiği önem, “Cennet annelerin ayakları altındadır.” hadisinde simgesel ifadesini bulmuştur. Konfüçyüs’ün konuyla ilgili görüş ve uygulamaları hakkında Hz. Muhammed’inkilere oranla daha az bilgi bulunmaktadır. Bu da karşılaştırmada özenli olmayı gerektirmektedir. Karşılaştırmada tarihsel dokümantasyon tekniğinden yararlanılacak ve bulgular deskriptif bir biçimde analiz edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Dinler Tarihi , Aile , Anne Babaya Saygı , Konfüçyüs , Hz. Muhammed

Comparative Analysis of the Teachings of Confucius and Prophet Muhammad on Respect for Parents

Öz

Confucius and the Prophet Muhammad encouraged their followers to respect their mothers and fathers and to maintain good relationships with family members. In Confucianism, the virtue of xiao, which expresses the deep respect, love and devotion an individual feels towards his parents and elders, is also important for social order and political stability. This article will present this issue based on sources that convey the teachings of both Confucius and the Prophet Muhammad. The importance that the Prophet Muhammad gave to respecting his mothers and fathers was symbolically expressed in the hadith, “Heaven lies under the feet of mothers.” There is less information about Confucius’ views and practices on the subject than about the Prophet Muhammad. This necessitates being meticulous in the comparison. The historical documentation technique will be used in the comparison and the findings will be analyzed descriptively.

Anahtar Kelimeler

History of Religions , Family , Respect for Parents , Confucius , Hz. Muhammad

Kaynakça

• Acar, Şeyda. Konfüçyüsçülükte İnanç ve Ahlak İlişkisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Afzalur Rahman. Siret Ansiklopedisi. çev. heyet. İstanbul: İnkılap Yayınları, 1996.
• Ahmed b. Hanbel. el-Musned. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 1421/2001.
• Ames, Roger T. – Rosemont, Henry. The Analects of Confucius: A Philosophical Translation. New York: Ballantine Books, 1998.
• Ay, Rahim. “Konfüçyüsçü Ahlâk ile İslam Ahlakının Mukayesesi”. Danisname, 2 (2021), 139-174.
• Aydın, Fuat. Klasik Çin Düşüncesine Giriş. Ankara: Eskiyeni Yayınları, 2018.
• Battal, Emine – Taşkın, Rümeysa. “Konfüçyanizm’de Aile”. Dinlerde Aile. ed. Süleyman Turan ve Asife Ünal. 313-333. İstanbul: Okur Akademi Yayınları, 2021.
• Bell, Daniel A. China’s New Confucianism: Politics and Everyday Life in a Changing Society. Princeton: Princeton University Press, 2008.
• Buharî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail. el-Câmi‘u’s-Sahîh, Sahîh-i Buhârî ve Tercemesi. ter. Mehmed Sofuoğlu. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 1989.
• el-İsfahânî, Ebû Nuaym Ahmed b. Abdillah. Hilyetu’l-evliyâ’ ve tabakâtu’l-asfiyâ’. Kâhire: b.y., 1987.
• et-Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ. Sünenü’t-Tirmizî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1413/1992.
• Haiming, Wen. Çin Felsefesi: Çin'de Metafizik, Epistemoloji, Siyaset Felsefesi ve Karşılaştırmalı Felsefe. çev. Aysun Güneysu. İstanbul: Kaynak Yayınları, 2014.
• İbn Ebî Seybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed. el-Musannef fi’l-Ehâdîs ve’l-Âsâr. nşr. Saîd Muhammed el-Lahhâm. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1994.
• İbn Mâce. “Mukaddime”. Sahihu Süneni İbn Mace, tah. Muhammed Nâsırüddin el-Elbânî. Riyad : Mektebetü't-Terbiyeti'l-Arabi li-Devli'l-Halic, 1986/1407.
• Kesgin, Yusuf Ziya. “Hz. Peygamber’de Çocuk Sevgisi”. I. Kutlu Doğum Sempozyumu. (Şanlıurfa: b.y., 2007.
• Konfüçyüs. Konuşmalar. çev. Sehergül Kutlu. Ankara: Alter Yayınları, 2017.
• Köylü, Mustafa. Dünya Dinlerinde Ahlak. İstanbul: Dem Yayınları, 2010.
• Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş - Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2009.
• Küçük, Abdurrahman vd. Dinler Tarihi. Ankara: Berikan Yayınevi, 2018.
• Legge, James. Confucian Analects, The Great Learning & The Doctrine of the Mean. New York: Dover Publications, 1960.
• Liu, Ying vd. “Filial Piety, Intergenerational Support and Psychological Well-Being in Chinese Older Adults”. Frontiers in Psychology. 10 (2019). https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.00100.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. Haccac el-Kuşeyrî. el-Câmi‘u’s-Sahîh, Sahîh-i Müslim ve Tercemesi. ter. Mehmed Sofuoğlu, İrfan Yayınevi, İstanbul 1970.
• Novak, Philip. The World's Wisdom: Sacred Texts of the World's Religions. New York: HarperCollins Publishers, 1995.
• Okay, Bülent. Konfüçyüs ve Çin Felsefesinin Temelleri. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayın, 2017.
• Özkan, Cuma. “Çin Dinleri”. Dünya Dinleri. ed. Şinasi Gündüz. 234-259. İstanbul: MilelNihal Yayınları, 2019.
• Pierre, Claude - Joseph Emmanuel. Zerdüşt, Konfüçyüs ve Muhammed. çev. Heval Bucak. İstanbul: Avesta Basın Yayın, 2016.
• Taberânî, Ebu‟l-Kâsım Süleymân b. Ahmed. el-Mu’cemu‟l-kebîr. Kahire: Mektebetu İbn Teymiyye, 1415/1994.
• Topaloğlu, Bekir. “Âmine”. TDV İslam Ansiklopedisi. 3/63-64. İstanbul: İSAM Yayınları, 1991.
• Türk Dil Kurumu Sözlükleri. Erişim 28 Haziran 2025. https://sozluk.gov.tr/
• Vâkıdî, Muhammed b. Ömer. el-Meğâzî. thk. Marsden Jones. Beyrut: 1984.
• Weiming, Tu. Confucianism and Human Rights. New York: Columbia University Press, 1996.