One of The Persian Examples in The Tradition of Gulshen-i Raz Annotations: Muntehab-i Sharh-i Gulshen-i Raz

Yıl 2018, , 146 - 162, 30.12.2018

İpek Şengül

https://doi.org/10.32711/tiad.463992

Öz

The first sources of Islamic mysticism are Arabic. But with some works
of the authors, who wrote some of his works in Persian such as Ebu Said Ebu’l-Hayr,
Baba Tahir-i Uryan, Hucviri, Senai, Feridüddin Attar, Mevlana Celaleddin-i
Rumi, Mahmud Shebüsteri and so much author Persian has become a mystic
language. Gulshen-i Raz is written by Mahmud Shebusteri. We often encounter
this work in the literature of sufism and this work has a great reputation.
This work has been annotated and translated many times.

The subject of this study is Müntehab-ı
Sharh-i Gulshen-i Raz, an election from Sharh-i Gulshen-i Raz, written in
Persian by unknow auther. We will examine this work, its contents and its place
in Gulshen-i Raz annotations.           

Anahtar Kelimeler

Shabusteri, Gulshen-i Raz, Husameddin Bidlisi, Sharh, Muhtehab

Gülşen-i Râz Şerhleri Geleneğinde Farsça Örneklerden Biri Müntehab-ı Şerh-i Gülşen-i Râz

Öz

Tasavvuf ilminin ilk
kaynakları Arapça kaleme alınmıştır. Ancak daha sonra Ebû Saîd-i Ebu’l-Hayr,
Baba Tâhir-i Uryan, Hucvirî, Senâî, Ferîdüddin Attâr, Mevlânâ Celâleddin-i
Rûmî, Mahmud Şebüsterî ve daha pek çok müellifin eserlerini Farsça kaleme
almaları ile Farsça da tasavvuf dili haline gelmiştir. Mahmud Şebüsterî’nin
kaleme aldığı Gülşen-i Râz tasavvuf literatüründe
sıkça karşılaştığımız ve büyük üne sahip tasavvufî bir eserdir. Bu eser pek çok
defa şerh ve tercüme edilmiştir.

Biz bu çalışma ile Hüsâmeddin Bidlîsî tarafından
yazılan Şerh-i Gülşen-i Râz adlı eserden belli kısımları intihâb edilmek
suretiyle meçhul bir müellif tarafından kaleme alınan Müntehab-ı Şerh-i Gülşen-i Râz adlı eseri ve içeriğini inceleyerek Gülşen-i Râz
şerhleri içerisindeki konumunu ortaya koymaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Şebüsteri, Gülşen-i Râz, Şerh, Müntehab, Bidlîsî

Kaynakça

• Amîd, Hasan, Ferheng-i Amîd, Tahran: Neşr-i Ferheng-i Endîşmendân, 1389 hş.
• Ayday, Mehmet Selim, “Hüsâmeddin Ali el-Bidlîsî’nin Hakîkat-i Muhammediyye ve Hakîkat-i Murtazaviyye ile İlişkilendirdiği Âyetler”, Artuklu Akademi, 2017, c. 4, sy. 1, s. 77-98.
• Ayday, Mehmet Selim, İşârî Tefsir Geleneği Açısından Hüsâmeddin Ali el-Bidlîsî ve Câmiʻu’t-Tenzîl ve’t-Te’vîl İsimli Tefsiri, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üni. SBE, İstanbul, 2016.
• Bağdatlı İsmail Paşa, Hediyyetü’l-ârifîn, Esmâ’ü’l-Müellifîn ve Âsârü’l-Musannifîn, İstanbul: MEB Basım Evi, 1951.
• Bayraktar, Mehmet, Kutlu Müderris İdrîs-i Bidlîsî, İstanbul, Biyografi Net, 2006.
• Bidlîsî, Hüsâmeddin, Câmiu’t-Tenzîl ve’t-Te’vîl, Süleymaniye Kütüphanesi, Şehid Ali Paşa, nr. 109, 110, 111, 112.
• ------------------, Etvâr-ı Sebʻa, Beyazıd Devlet Ktp., Veliyüddîn Efendi Blm., nr. 1795/3, vr. 137b-182a.
• ------------------, Kenzu’l-Hafâ fî Makâmâti’s-Sûfî: Kitabu’n-Nusûs, (thk. Asım İbrahim el Keyâlî), Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2013.
• ------------------, Şerh-i Gülşen-i Râz, Konya YEK, Akseki nr. 164-4, s. 275-473.
• Bursalı Mehmed Tâhir, Osmanlı Müellifleri, İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1333/1915.
• Bidlîsî, İdrîs, Tercüme-i Çihil Hadis, Süleymaniye Ktp., Ayasofya Bölümü, nr: 469, vr. 1b-53a.
• Çakmaklıoğlu, Mustafa, Hüsamettin Bitlisi’nin “Kitabu’n-Nusus” İsimli Eserinin Tahkik ve Tahlili, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Erciyes Üni. SBE, Kayseri, 1998.
• Çelebî, Mustafa b. Abdullah Kâtib, Keşfu’z-Zunûn ʻan Esâmi’l-Kütüb ve’l-Fünûn, tsh. M.Şerefettin Yaltkaya, Kilisli Rifat Bilge, İstanbul: 1941.
• Çetin, Esma, “Nazarî-Sufî Tefsir Alanında Bilinmeyen Bir Âlim: Hüsâmeddin Ali Bidlîsî (h. 909 / m. 1504)”, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, c. XI, sy. 5, 2016, s. 159-184.
• -----------------, Hüsamettin Ali el-Bitlisî’nin Türkiye Kütüphanelerinde Yazma Halinde Bulunan Eserlerinin Tanıtımı”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2015, c. 15, sy. 3, s. 149-177.
• Gökbilgin, M. Tayyib, XV-XVI Asırlarda Edirne ve Paşa Livası, Vakıflar-Mülkler-Mükataalar, İstanbul: İşaret Yayınları, 2007.
• Gültekin, Aladdin, “Ravzatu’l-Ukûl Adlı Eserde Geçen Mesel Örneklerine Dair Bir İnceleme”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6/5 (Aralık 2017): 3122-3139.
• Hinz, Walter, Uzun Hasan ve Şeyh Cüneyd, çev. Tevfik Bıyıklıoğlu, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1948.
• Kanar, Mehmet, Farsça Türkçe Sözlük, İstanbul: Say Yayınları, 2015.
• Kehhâle, Ömer Rıza, Muʻcemu’l-Muellifîn: Terâcimu Musannifi’l-Kütübi’l-ʻArabiyye, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1414/1993.
• Kırlangıç, Hicabi, İdrsî-i Bidlîsî Selim Şâh-Nâme, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üni. SBE, Ankara, 1995.
• Müntehab-ı Şerh-i Gülşen-i Râz, Süleymâniye Ktp. Pertev Paşa Blm., nr. 606, vr. 137b-189a.
• Nefîsî, Saîd, Târîh-i Nazm ve Nesr Der İran ve Der Zebân-ı Fârisî, Tahran: İntişârât-ı Furûğî, 1363 hş.
• Nizami, K.A., “Hüseynî Sâdât el-Gûrî”, DİA, 1999, XIX, s.24.
• Özcan, Abdulkadir, “İdrîs-i Bitlisî”, DİA, 2000, XXI, s. 485-488.
• Seccâdî, Seyyid Câfer, Ferheng Lügât ve Istılâhât ve Taʻbîrât-ı İrfânî, Tahran: Sehâmi-yi Âmm, 1362/1983.
• Serdar, Mehmet Törehan, Mevlâna Hakîmüddin İdrîs-i Bidlîsî, İstanbul: Ötüken Yayınları, 2008.
• Seyyid Tabîbiyân, Ferheng-i Ferzân Farsça-Arapça, Tahran: Neşr-i Ferzân Rûz, 1378/1999.
• Şengül, İpek, Hüsâmeddin Bidlîsî ve “Müntehab-ı Şerh-i Gülşen-i Râz” İsimli Eserin Tahkîk ve Tahlîli, (Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üni. SBE, İstanbul, 2018.
• Tavakkoli, Hasan, İdrîs-i Bidlîsî’nin “Kanun-ı Şahanşahisi”nin Tenkitli Neşri ve Türkçe’ye Tercümesi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üni. SBE, İstanbul, 1974.
• Tosun, Necdet, “Nurbahşiyye”, DİA, 2007, XXXIII, s. 248-249.
• Turgay, Nurettin, “Klasik Osmanlı Dönemi Müfessirlerinden Hüsamüddin Ali el-Bidlîsî ve Tefsirciliği”, Osmanlı Toplumunda Kur’ân Kültürü ve Tefsir Çalışmaları II, ed. Bilal Gökkır, İlim Yayma Vakfı Yayınları, 2013, s. 145-166.
• http://www.shaziliaassemia.com (erişim tarihi: 25.09.2018).