Majalla and Its Influence on the Codes of the Middle Eastern Muslim Countries: the Example of Iraq

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 8 - 18, 30.07.2017

Abdulazim İbrahim

https://doi.org/10.32711/tiad.327196

Öz

Majalla is a civil code comprising mostly the principles
pertaining to jurisdiction, law of obligations and property law.This code had
been in force in all Ottoman courts except those in Egypt and the Arabian
Peninsula from 1877 to the fall of the Ottoman State.  On the contrary to Anatolia where Turkey
founded after the Ottoman State, the code had yet been in force in the former
Ottoman territories for a while. By means of examination of the codification
process of the civil laws in Arab countries, Iraq in particular how much their
laws have been influenced by Majalla will be clearly noticed. Iraqi
jurists have deemed Majalla the main reference in order to develop a
civil law and made use of it substantially. This study deals with the dimensions
of the influence, particulary Iraq from Majalla through an examination
of various codes. In the end of the paper, the positive and negative points of Majalla
are spoken of.  

Anahtar Kelimeler

Majalla, Middle East, Ottoman Law, Iraq, Civil Law

Mecelle’nin Orta Doğu Devletlerine Tesiri

Öz

Kısaca Mecelle olarak bilinen Mecelle-i Ahkâm-ı
Adliye, Osmanlı Devletinin son dönemlerinde Ahmet Cevdet Paşa başkanlığındaki
ilmî bir heyet tarafından İslam hukuku esas alınarak hazırlanmış daha çok
borçlar, eşya ve yargılama hukuku esaslarını ihtiva eden bir kanunnamedir. Bu
kanun, Mısır ve Arap yarımadası hariç bütün Osmanlı mahkemelerinde uygulamaya
konulduğu 1877 tarihinden devletin fiilen ortadan kalktığı tarihe kadar
yürürlükte kalmıştır. Mecelle, bugünkü Suriye, Ürdün, Irak, Lübnan, İsrail ve
Filistin’de uygulanmış, Osmanlı Devleti’nin sona ermesinden sonra da
Anadolu’nun aksine bu ülkelerde bir süre daha yürürlükte kalmıştır. Özelde Irak
Devletinin genelde ise Arap devletlerinin 20.yüzyıldaki medeni kanununun
yasalaşma süreçleri incelendiğinde bu kanunların Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyeden ne
derece etkilendiği görülecektir. Iraklı fıkıhçılar, medeni kanunları
geliştirmek için Mecelle’yi temel kaynak kabul etmişler ondan büyük
oranda istifade etmişlerdir. Bu çalışmamızda Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye’den
istifade eden ülkelerin, özel olarak Irak’ın çeşitli yasalar itibariyle
etkilenme boyutları ele alınmıştır. Çalışmamızın sonunda Mecelle’nin
olumlu ve olumsuz yanlarına değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mecelle, Orta Doğu, Osmanlı Hukuku, Irak, Medenî Hukuk

The Influence of Majalla on the Middle Eastern Countries

Öz

Majalla is a civil code comprising mostly the principles
pertaining to jurisdiction, law of obligations and property law.This code had
been in force in all Ottoman courts except those in Egypt and the Arabian Peninsula
from 1877 to the fall of the Ottoman State.  On the contrary to Anatolia where Turkey
founded after the Ottoman State, the code had yet been in force in the former
Ottoman territories for a while. By means of examination of the codification
process of the civil laws in Arab countries, how much their laws have been
influenced by Majalla will be clearly noticed. For instance, Iraqi
jurists have deemed Majalla the main reference in order to develop a
civil law and made use of it substantially. This study deals with the dimensions
of the influence from Majalla through an examination of various codes.

Anahtar Kelimeler

Majalla, Middle East, Ottoman Law, Civil Law

Kaynakça

• Abdulcevad, Muhammed, Suudi Arabistan’da Yasamanın Gelişimi Mısır: Kahire Üniversitesi Matbaası, 1977.
• Bedran, Ebu’l-ayneyn, , İslam Şeriatı, Ürdün: Üniversite Gençliği Müessesesi Yay, 1997.
• El-Attar, Abdunnasır, , Kanun Araştırmalarına Giriş, Kahire: Saade Matbaası, 1979.
• El-Hekim, Abdülmecid, el-Kâfî fî Şerhi'l-Kanuni’l-Medeni, 1. Baskı, Amman: eş-Şirketü’l-Cedide, 1993.
• El-Kubbec, Samir Mahir, Mecellenin Kaynakları ve Ortadoğu Müslüman Devletlerine Etkisi, 1. Baskı, Ürdün: Darül- Feth Eğitim ve Yayıncılık, 2008.
• En-Nebhan, Mahmesani, İslam Yasamasına Giriş, Mısır: Vekaletü’l-Matbuat, 1977.
• En-Nebhan, Muammed Faruk, “İslam Fıkhı Kanununun Geleceği”, Körfez ve Arap Yarımadası Dergisi, Sy. 4., 1977, ss. 18. 7-43.
• Es-Safsafi, Ahmed el-Mursi, “Osmanlı Devleti ve Arap Vilayetleri”, ed-Darre, Sy. 4. Nisan, 1983, s.69-96
• es-Senhuri, Abdurrezzak Ahmed, el-Vesit fi Şerhi’l-Kanuni’l-Medeniyyi’l-Cedid, Nazariyyetü’l-İltizam bi-Vechin Amm, Beyrut: Daru İhya-i Turasi’l-arabi Yayınları.
• Es-Senhûrî, Abdurrezzak, “Ahkam-ı Adliyye Mecellesinden Irak Medeni Kanununa ve Modern Çağda Medeni Kanun Hareketi”, Yargı Dergisi, c.2, Sy. 1-2, 1936, s. 40-73 Eş-Şavi, Münzir, Kanun Bilimlerine Giriş, Bağdad: Darül- Maarif, 1988.
• Eş-Şavi. Halid, , Irak Ticaret Kanunu Şerhi, , 1. Baskı, Irak: Şuayb Matbaası, 1968.
• Ez-Zerkâ, Musafa Ahmed, “Ahkam-ı Adliyye Mecellesi ve İslam Fıkhında Kanun Yapma Hareketi”, Yargı ve Kanun Dergisi, c. 1, Sy. 1, 1970, s. 18-57.
• Ez-Zerkâ, Mustafa Ahmet, Genel Fıkha Giriş, , 9. Baskı, Şam: Elifba el-Edib Matbaası, 1967.
• Hava, Hasan Habib, Ürdün'de Şirketler Kanunu, Kahire: Arap Araştırmaları Enstitüsü Yay., 1972.
• İbn-i Nüceym, Zeyneddin bin İbrahim bin Muhammed el-Mısri, , El-Bahru’r-Râik, Beyrut: Darül-Kütüp Elü İlmiye,.1997.
• İhsanoğlu, Ekmeleddin, Osmanlı Devleti Tarih ve Medeniyet, Ter., Salih es-Sadavi, İstanbul, Yıldız Matbaacılık, 1999.
• Mahmasani, Subhi, İslam’da Yasamanın Pozisyonu, 2. Baskı, Beyrut: Daru’l-İlmi li’l-Melayin, 1975.
• Mazin, Samir, Ahkâm-ı Adliye Mecellesi, Kaynakları ve Ortadoğu Kanunları Üzerindeki Etkiler, 1. Baskı, Ürdün: Daru’l-Feth Araştırmaları, 2007.
• Muhammed, Ferid, Osmanlı Devleti Tarihi, 1. Baskı, Beyrüt: Darül-Nefais Yayınevleri, 1981. Mehmesani, Subhi, İslam’da Yasama Felsefesi, , 2. Baskı, Beyrut: Daru’l-İlmi li’l-Melâyin, 1975.
• Öztuna, Yılmaz, Osmanlı Devleti Tarihi-II, Tercüme, Adnan Mahmud Selman, Tahk., Mahmud el-Ensari, İstanbul:1990.
• Süvar, Vahid Rıza, Ürdün Medeni Kanununda Genel Yönelimler, 2. Baskı, Ürdün: Kütübi’l-Vataniyye Yayınevi, 1973.
• Şehhata, Şefik, Arap Kanunlarında Yasama Yönelimleri, Şam: Düvelü’l-Arabiyye Üniversitesi Yayınları, 1960.