Musa Carullah’ın Faaliyetlerinin Aydının Sosyal Sorumluluğu Bağlamında İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 98 - 116, 30.06.2019

Sümeyye Beyza Abay Alyüz

Öz

Bireysel sosyal sorumluluk,
özellikle aydınlarla birlikte ele alındığında, toplumun sorunlarına dikkat
çeken, bu sorunların çözümüne öncülük eden, toplumu aydınlatmaya çalışan bir sorumluluk
alanı karşımıza çıkmaktadır. Aydınların sosyal sorumluluğu bir bireyin
yüklenebileceği sorumlulukların çok daha fazlasını kapsar. Çünkü aydın, Aydın
olmanın gereği bazı sorumlulukları omzunda yük hisseder. Toplumun gelişmesi,
iyiliği, refahı aydının kafasını yorduğu, hatta hayatını adadığı bireysel
sosyal sorumluluk alanıdır. Bu bakımdan çalışmada bireysel sosyal sorumluluk
çerçevesinden hareketle, aydınların sosyal sorumluluğu ele alınmış, Kazan
toplumunun iyiliği ve refahı için, Musa Carullah’ın sosyal sorumluluk anlayışı
değerlendirilmiştir. Musa Carullah’ın Rusya’daki Türklerin güçlü bir toplum
olarak ayakta kalabilmeleri adına, özellikle eğitim, kadınların sosyal hayata
kazandırılması ve Türklerin Ruslaşmamasına yönelik düşünceleri ele alınmış,
dini-fıkhî tartışmalara değinilmemiştir.  

Anahtar Kelimeler

Sosyal Sorumluluk, Bireysel Sosyal Sorumluluk, Aydın, Musa Carullah, Kazan

An Inquiry of Musa Carullah Activities in The Context of Social Responsiblity of Intellectuals

Öz

Individual social responsibility;
especially when it is handled together with intellectuals,  drawing attention to problems of society,
leading solutions for these problems, is a wide range of responsibilities that  trying to enlighten the society. The social responsibility of an intellectual covers
much more than a responsibility that an individual can take. This is because an
intellectual, by the very fact of being an intellectual, feels some
responsibilities on his/her shoulders. Social responsibility of an intellectual
covers the development of the society, its well-being and wealth. These are the
areas where an intellectual thinks over and even dedicates his/her own life to.
In this regard, in this study acting from the frame of society responsibilties;
the social responsibily of intellectuals has been discussed and Musa Carullah’s
social responsibility understanding for the well-being and wealth of the Kazan
society has been evaluated. Musa Carulah’s concerns on turks that remain a
strong society in Russia, especially education, Involvement of women in the
social life and thoughts about non-Russification of Turks has been discussed.
However, Discussion on religious matters has not been focused on.

Anahtar Kelimeler

Social Responsibility, Individual Social Responsibility, Intellectual, Musa Carullah, Kazan

Kaynakça

• Abay, Sümeyye Beyza. Corporate Social Responsibility in der Türkei, Deutschland: Akademiker Verlag, 2014.Asar, Hüseyin. Aydın Olmanın Dayanılmaz Ağırlığı. Anafilya Türkçe Edebiyat Kültür ve Sanat Sitesi,Haziran Dergisi, Sayı:108. 2011Bowen, Howard. R. Social Responsibilities of the Businessman. In:Harper&Row, New York (1.Auflage). 1953.Carullah Bigiyef, Musa. “Rusya Müslümanlarının Üçüncü Nedvesi”, Ülfet, No. 37, 38 (Gülşah İleri, Musa Carullah’ın Eserlerinde Rusya Müslümanlarının İlk Siyasi Faaliyetleri: 1905-1906 Yazıları, MÜ. TAE Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2016, s. 66-77).Carullah Bigiyef, Musa. Büyük Mevzularda Ufak Fikirler (haz: Musa Bilgiz). Ankara: Kitabiyat Yayınları. 2001.Carullah Bigiyef, Musa. Kur’an-ı Kerim Ayet-i Kerimelerinin Nurları Huzurunda Hatun (haz: Mehmet Görmez). Ankara: Kitabiyat Yayınları. 1999.Carullah Bigiyef, Musa. Uzun Günlerde Oruç (çev: Yusuf Uralgiray). Ankara: Kazan Türkleri Yardımlaşma Derneği. 1975.Davis, K.. Can Business Afford to Ignore Social Responsibilities? CaliforniaManagement Review, 2(3): 70–76. 1960.Druyen, Thomas. Vermögenskultur, Verantwortung im 21. Jahrhundert, S Verlag für Sozialwissenschaften, Wiesbaden. 2011.Eraslan Levent. Bireysel Sosyal Sorumluluk Ölçeğinin (BSS) Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Aile ve Toplum Yıl: 12 Cilt: 7 Sayı: 24 Ocak-Şubat-Mart 2011.Fırat, Ali Haydar. Türkiye’de Gazeteci ve Aydın Kimliği: Atilla İlhan. (Gazi Üniversitesi Gazetecilik Anabilim Dalı Doktora Tezi, Ankara. 2012)Friedman, M. The Social Responsibility of Business is to Increase its Profits. New York Times Magazine (September 13): 32-33, 122, 126. 1970.İşleyen, Ahmet. Ceditçi Bir Aydın Gözüyle Çağdaş Meseleler: Musa Carullah Bigiyef Örneği, Toplum Bilimleri Dergisi, Ocak- Haziran, 7 (13), S. 311-330. 2013.Kanlıdere, Ahmet. Kadimle Cedit Arasında Musa Carullah : hayatı eserleri fikirleri. İstanbul: Dergah Yayınları. 2005.Köppl, Peter - Neureiter, Martin. Gesellschaftliche Verantwortung als Business-Motor: Was ist Corporate Social Responsibility? Ein globaler Rundgang. In: Köppl, P. ve Neureiter, M (Hrsg.): Corporate Social Responsibility: Leitlinien und Konzepte im Management der gesellschaftlichen Verantwortung von Unternehmen. Wien: Linder Verlag, 13-42. 2004.Kuzu, Nurhan. Osmanlı’dan modern Türkiye’ye geçiş döneminde aydınların medeniyet-din ilişkilerine bakışı Hüseyin Kazım Kadri ve Musa Carullah Bigiyef örneği. (Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. 2005.)Lenk, Hans. Zwischen Wissenschaft und Ehtik. Frankfurt am Main: Suhrkamp. 1992.Maraş, İbrahim. Musa Carullah (1875-1949) ve Türk-İslam Düşüncesindeki Yeri. Muhafazakâr Düşünce Dergisi, (12/47), s. 121-131. 2016.Ropohl, Günter. Neue Wege, die Technik zu verantworten. In: Lenk, Hans / Ropohl, Günter (Ed.): Technik und Ethik. 2. Auflage, 1993 Stuttgart, S. 149 - 176. 1987.Stahl, Bernd Carsten. Zeitschrift für Wirtschafts- und Unternehmensethik. Jg., Heft 2, 2000, s. 225-236. 2000.Şentürk Mustafa. Musa Carullah’ın Eğitim Üzerine Düşünceleri “Tarihu’l Kur’an Ve’l- Mesahif” Adlı Eseri Bağlamında, A.Ü Türkiye Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Erzurum, 48, S. 257-268. 2012.Şeriati, Ali. Ne Yapmalı (çev: H. Kırlangıç – M. Demirkol). Ankara: Fecr Yayınları. 2018.Şeriati, Ali. Öze Dönüş (çev: Ejder Okumuş). Ankara: Fecr Yayınları. 2019.Taymas, Abdullah Battal. Musa Carullah Bilgi: Kişiliği, Fikir Hayatı ve Eserleri İstanbul: Sıralar Matbaası. 1958 TDK (2014): http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.535eb6bb688a47.68557522 (10.01.2014)Ülgener, Sabri F. Aydınlar Sosyolojisi ve Çağımız Aydını, İstanbul Üniversitesi, İktisat Fakültesi Mecmuası, 35.1-4. 1975.Zimmer, Reingard. Corporate Social Responsibility – Ausübung sozialer Verantwortung als Pflicht des Unternehmens. 2006.