The Use of Hadiths Out of Hadith Sources and Their Analysis: The Case of Ravzatu’l-Ukûl

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 2, 205 - 237, 31.12.2019

Yakup Koçyiğit

https://doi.org/10.32711/tiad.593647

Öz

In the understanding of
Muslims, the Sunnah is life itself. In spite of all our problems and  shortcomings, if we have some beauty that we
have not lost, it is because of the traces of the Prophet’s (pbuh) blessed
inheritance. There have been leaders who helped us accept these beauties. In
addition to the companions of the Prophet (pbuh), these leaders have taken on
different roles like a statesman, a professor, a sheikh of a lodge, a preacher,
an imam and sometimes a literary man. These people apply the Prophet's (s.a.v)
words and practices in their life and also transfer them through their books to
us as advice and set them in our minds and hearts. Certainly, some of the works
of our predecessors that contain these accumulations of knowledge have not
reached our day because of different reasons, but many of them made it to our
time.

One of these works is Muḥammed b. Ġâzî el-Malatyavî’s Ravżatu’l-ʿuḳūl. He is
an important scholar and statesmen who lived in Malatya during the period of
Anatolian Seljuk State. The work contributed to the spread of goodness and
beauty in the community by carrying out stories and poems of wisdom as well as
verses from the Holy Quran and Hadiths of the Prophet (pbuh).

In this study, the aim is to
analyze the style in which the Hadiths are used in the mentioned work and to
analyze the Hadith in terms of Hadith methodology.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Advice, Ravzatu’l-uḳūl, Malatyavî, Hadith Analysis

Hadislerin Kaynakları Dışında Kullanımı ve Tahlili: Ravzatu’l-Ukûl Örneği

Öz

Müslümanların anlayışında,
sünnet hayatın kendisidir. Bütün olumsuzluklara rağmen kaybetmediğimiz birtakım
güzelliklerimiz varsa bu Hz. Peygamber’in (s.a.v) yaptıklarında bize kalan
kutlu mirasın izleridir. Bu güzelliklerin içimize sinmesini sağlayan yol
önderleri olmuştur. Bunlar sahabenin yanı sıra bazen bir devlet adamı, bir
müderris, bir dergâhın postnişini, bir vaiz, bir imam bazen de bir edip olarak
karşımıza çıkmaktadır. İnsanlara yol gösteren bu önderler Hz. Peygamber’in
(s.a.v) sözlerini, öğütlerini hayatlarında tatbik ettikleri gibi yazdıkları
eserler aracılığı ile de nasihat olarak bizlere aktarmışlar, akıl ve gönül
hafızamıza yerleştirmişlerdir. Hiç kuşkusuz bizlere önderlik eden ecdadımızın
bu birikimlerini ihtiva eden eserlerin bir kısmı doğal olmayan nedenler ile günümüze
intikal etmemişse de pek çoğu bize kadar ulaşmıştır.

Bu eserlerden biri, Anadolu
Selçuklu Devleti döneminde Malatya’da yaşamış olan önemli âlim ve devlet
adamlarımızdan Muḥammed b. Ġâzî el-Malatyavî’nin yazmış olduğu
nasihatname niteliğindeki Ravżatu’l-ʿuḳūl’dur. Eser, içinde hikayeler, meseller, hikmet içerikli
şiirlerin yanında çok sayıda ayet ve hadislerden de nakiller yapılarak toplumda
iyiliğin ve güzelliğin yayılmasına katkı sunmuştur.

Bu çalışmamızda adı geçen
eserde zikredilen hadislerin kullanım üslubunu ele alınması ve hadis ilmi
açısından tahlili amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Nasihat, Ravżatu’l-ʿuḳūl, Malatyavî, Hadis tahlili

Kaynakça

• Abdullah b. Ahmed b. Hanbel, Ebu Abdurrahman eş-Şeybanî. es-Sunne, thk. Muḥammed b. Sa῾îd b. Salim el-Kahtanî (Demmam: Daru İbn Kayyim, 1986)
• Abdurrezzâk b. Hemmâm, Ebû Bekr es-Sen῾ânî. el-Muṣannef, thk. Habîburrahmân el-A῾zâmî, (Beyrut: el-Mektebu’l-İslâmî, 1403)
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah b. Muḥammed eş-Şeybânî. ez-Zühd, thk. Muḥammed b. Abdusselam Şahin. (Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-̒İlmiyye, 1999)
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah b. Muḥammed eş-Şeybânî. Fażâilu’ṣ-Ṣaḥâbe, thk. Vasiyullah Muḥammed Abbas (Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 1983)
• Ali b. el-Ca῾d b. Ubeyd el-Cevherî. Musnedu İbni’l-Caʿd, thk. Âmir Ahmed Ḫayder, (Beyrut: Muessesetu Nâdir, 1990)
• Ali el-Kârî, Ebu’l-Hasan ibn. Muḥammed Nuruddin el-Herevî. el-Esrâru’l-merfûʿa fi’l-aḫbâri’l-mevḍûʿa (el-Mevḍûʿatu’l-kubrâ), thk. Muḥammed es-Sabbâğ, (Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, ts.)
• Ali el-Kârî, Ebu’l-Hasan ibn. Muḥammed Nuruddin el-Herevî. el-Meṣnûʿu fî maʿrifeti’l-ḥadîsi’l-mevżûʿ, thk. Abdulfettâh Ebû Gudde, (Beyrut: 1398)
• Düzen, İbrahim. Muḥammed b. Ġāzî el-Malatyavî ve Eseri Ravżatu’l-ʿuḳūl, (İstanbul: Beyan Yayınları, 2016.)
• Ebû Abdullah b. Muḥammed eş-Şeybânî. el-Müsned, (Kahire, Müessesetü Kurtuba. ts.)
• Ebû Abdullah b. Muḥammed eş-Şeybânî. Musnedu’l-İmâm Aḥmed b. Ḥanbel, thk. Şuayb el-Ernaût-Adil Mürşid (Beyrut: Muessesetu’r-Risale, 2001)
• Ebû Avâne, Yakup b. İshak b. İbrâhîm el-İsferâyînî. Musteḫrecu Ebî ʿAvâne, thk. Eymen b. Arif ed-Dımaşkî, (Beyrut: Dâru’l-Marife, 1998)
• Ebu Dâvûd, Süleyman b. Eş ̒as es-Sicistânî. es-Sünen, thk. Muhammet Muhyiddin Abdülhamîd, (Dâru’l-fikr, ts.)
• Ebû Nuaym Ahmed b. Abdullah b. Ahmed el-Isfehânî. Ḥılyetu’l-evliyâ ve ṭabaḳātu’l-eṣfiyâ, (Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-Arabî, 1974)
• Ebû Yûsuf, Yakub b. İbrâhîm İbn Hibe. el-Âsâr, thk. Ebu’l-Vefâ, (Beyrut: ts.)
• Ebû’l-Fadl Ahmed b. İbrâhîm en-Nîsâbûrî el-Meydânî, Mecmaʿu’l-emsâl, thk. Muḥammed Muhyiddin Abdulhamid. (Beyrut: Dâru’l-Marife, ts.)
• Ebû’l-Fadl Muḥammed b. Tâhir b. Ali b. Ahmed el-Ḳayserânî. Zahîretu’l- ḥuffâẓ, thk. Abdurrahman el-Feryevâi, (Riyad: Dâru’s-Selef, 1996)
• ed-Dârimî, Abdullah b. Abdurrahman. es-Sünen, thk. Fevvaz Ahmed ve Halid es-Sebu’l ̒Alemî, (Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-̒arabî, 1407)
• ed-Deylemî, Şîrûye b. Şehrdâr b. Şîrûye. el-Firdevs bi meʾsûri’l-ḫıṭâb, thk. es-Sâid b. Besyûnî Zağlûl, (Beyrut: 1986)
• ed-Dûlâbî, Ebû Bişr Muḥammed b. Hammâd b. Muslim. eẕ-Ẕurriyyetu’ṭ-ṭâhiretu’n-Nebeviyye, thk. Sa̒d el-Mubârek el-Hasan, (Kuveyt: Dâru’s-Selefiyye, 1407)
• el-Aclûnî, İsmail b. Muḥammed b. Abdulhâdî. Keşfu’l-ḫafâ, thk. Abdulhamid b. Ahmed b. Yusuf b. Hindavî (Beyrut: Mektebetu’l, Asriyye, 2000)
• el-Âmirî, Ahmed b. Abdulkerim. el-Ciddu’l- ḫaṣâîṣ fî beyân mâ leyse bî ḥadîs, thk. Bekr Abdullah Ebû Zeyd, (Riyad: 1412)
• el-Askerî, Ebu Hilal el-Huseyn b. Abdillah b. Sehl b. Sa’d. Cemheretu’l-emsâl, (Beyrut: Dâru’l-fikr, ts.)
• el-Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hasan b. Ali. Şuʿabu’l-îmân, thk. Abdulali Abdulhamid, (Bombay: Dâru’s-Selefiyye, 2003)
• el-Beyhakî, Ebu Bekr Ahmed b. Hüseyn. Es-Sünenü’l-kübra, (Haydarabad: Meslisü Dâirati’l-Meârifi’n-Nizâmiyye fi’l-Hind, 1344)
• el-Buhârî, Muḥammed b. İsmail b. İbrâhîm. el-Camiu’s-sahîh, thk, Mustafa Dîb el-Boğa, (Yemâme: Dâru İbn Kesîr, 1987)
• el-Buḫârî, Muḥammed b. İsmail. el-Edebu’l-mufred, thk. el- Muḥammed Nasıruddin Elbânî, ( Suud: Dâru’s-Sıddîk, 1997),
• el-Curcânî, Ali b. Muḥammed b. Ali. Kitâbu’t-taʿrîfât, thk. Cemâ̒atun mine’l-Ulemâ (Beyrut: 1983)
• el-Curcânî, Ebû Bekr Abdulkadir b. Abdurrahman. Esrâru’l-belâġa, thk. Mahmûd Muḥammed Şâkir, (Kahire: Matbatu’l-Medenî, ts.)
• el-Curcâni, Ebû Bekr Abdulkâhir b. Abdurrahman. Durcu’d-durer fî tefsîri’l âyi ve’s-suver, thk. Muḥammed Edîb Şekûr, (Amman. Dâru’l-Fikr, 2009)
• el-Curcânî, el-Hüeyn b. el-Hasan b. Muḥammed b. Halîm. el-Minhâc fî şuʿabi’l-îmân, thk. Hilmî Muḥammed Fûde, (Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1979)
• el-Cûzecânî, Ebû Usmân Saʿîd b. Manṣûr. es-Sunen thk, Habîburrahman el- ̒Azamî, (Hindistan: er-Dâru’s-selefiyye, 1982)
• el-Elbânî, Ebû Abdurrahman Nâsıruddin. Żaîfu’l-Câmiʿi’ṣ-Ṣaġîr ve ziyâdetuh (Beyrut: Mektebetu’l-İslâmiyye,1988)
• el-Elbânî, Ebû Abdurrahman Nasîru’d-din. Silsiletu’l-eḥâdîsi’ż-żaʿîfe, (Riyad: Daru’l-Meârif, 1992)
• el-Elbânî, Nasîruddîn, es-Silsiletu’s-sahîhatu’l-maḫtasara. (Riyad: Mektebetü’l-Ma̒ârif, ts.)
• el-Haddâd, Ebû Abdullah Mahmûd b. Muḥammed. Taḫrîcu eḥâdisi İḥyâi ʿUlûmi’d-Dîn, (Riyad: Dâru’l-̒Âsime, 1987)
• el-Harâitî, Ebû Bekr Muḥammed b. Cafer b. Sehl. el-Munteḳâ min kitâbi mekârimi’l-aḫlâk ve meʿâlîhâ, thk. Muḥammed Muti῾ el-Hâfız, (Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 1406)
• el-Hâşimî, Zeyd b. Abdullah b. Mesûd Ebû Hayr. el-Emsâl, (Dımaşk, Dâru’s-Sadeddin, 1423)
• el-Hattâbî, Ebû Suleyman Hamd b. Muḥammed b. İbrâhîm. Ġarîbu’l-ḥadîs, thk. Abdulkerim İbrâhîm el-Gırbâvî, (Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 1982)
• el-Ḫayrabeytî, Mahmûd b. İsmâil b. İbrâhim. ed-Durratu’l- ġarrâ’ fî naṣîḥai’s-selâtîn ve’l-ḳudâti ve’l-umerâʾ, (Riyad: Mektebetu Nizâr Mustafa, ts.)
• el-Humeydî, Ebû Bekr Abdullah b. ez-Zubeyr b. İsa. Musnedu’l-Ḥumeydî, thk. Hasan Selîm Esed (Dımaşk: Dâru’s-Sekâ, 1996)
• el-Irâkî, Zeynüddin. Taḫrîcü eḥâdîsi’l-İhyâ, (Dâru’l-âsimeti li’n-neşr, 1987, Riyad)
• el-Isfehânî, Ebu Nuaym. Ḥılyetü’l-evliya, (Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-arabî, 1405)
• el-Kalkaşendî, Ahmed b. Ali b. Ahmed. Subḥu’l-aʿşâ fî ṣınâʿati’l-inşâ, (Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, ts.)
• el-Kelâbâẕî, Ebu Bekr Muḥammed b. Ebu İshak. et-Teʿarruf li mezhebi ehli’t-taṣavvuf, (Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1994)
• el-Kudâ῾î, Ebû Abdullah Muḥammed b. Selâme b. Cafer. Musnedu’ş-Şihâb, thk. Hamdî b. Abdulmecid (Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, ts.)
• el-Kurtubî, Ebû Abdullah Muḥammed b. Vaddâh b. el-Mervânî. el-Bideʿu ve’n-nehyu ʿanhâ, thk. Amr Abdulmun῾im Selim (Kahire: Mektbetu İbn Teymiyye, 1416)
• el-Lâlekâî, Ebû’l-Kâsım Hibetullah ibnü’l-Hasan. Şerḥu usûli itikâdi ehli’s-Sunne ve’l-Cemaʿât, thk. Ahmed b. Sad b. Hamdân (Suûd: Dâru Tayyibe, 2003)
• el-Makdisî, Mer’î b. Yûsuf b. Ebû Bekr b. Ahmed. el-Fevâidu’l-mevżûʿa fi’l-eḥâdîsi’l-mevżûʿa, thk. Muḥammed b. Lutfî, (Riyâd: Dâru’l-Varrâk, 1998)
• El-Makdsî, Ebû’l-Fadl Muḥammed b. Tahir b. Ali eş-Şeybânî. Eṭrâfu’l- ġarâib ve’l-efrâdu mine’l-ḥadîs, thk. Mahmud Muḥammed, Mahmud Hasan Nassâr (Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1998)
• El-Makdsî, Ebû’l-Fadl Muḥammed b. Tahir b. Ali eş-Şeybânî. Maʿrifetu’t-teẕkire fi’l-eḥâdîsi’l-mevżûʿa, thk. Imamduddin Ahmed Haydar (Beyrut: y.y., 1985),
• el-Malatyavî, Muḥammed b. Gāzî. Ravżatu’l-ʿuḳūl, (thk. Muḥammed Ruşen, Ebu’l-Kasım Celil Pur), Tahran: 1383.
• el-Merâğî, Ahmed b. Mustafa. Tefsîru’l-Merâġî (Mektebetu Mustafâ, 1946)
• el-Mevṣılî, Ebu Ya’lâ Ahmed b. Ali. el Müssned, thk. Hüseyin Selim Esed, (Dımeşk: Dâru’l-Me’mûn li’t-türâs, 1984)
• el-Munâvî, Zeynuddin Muḥammed Abdurrauf b. Tacu’l-Ârifîn b. Ali. Feyżu’l-ḳadîr şerhu’l- Câmiʿi’ṣ-Ṣaġîr, (Mısır: 1356)
• el-Muttakî el-Hindî, Alauddin b. Husamiddin b. Ḳadı el Hindî. Kenzu’l-ʿummâl fî suneni’l-eḳvâl ve’l-efʿâl, thk. Bekrî Ḥayânî-Ṣafvet es-Sakâ, (Beyrut: Muessesetu’r-Risale, 1981)
• el-Vâhidî, Ebû’l-Hasan Ali b. Ahmed. el-Vasîṭ fî tefsîri’l-Kurâni’l-Mecîd, thk. Adil Ahmed Abdulmevcûd (Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye 1994)
• el-Vatvât, Ebû İshak Burhanuddin Muḥammed b. İbrâhîm. Ġureru’l-ḫaṣâiṣ ve ʿireru’n-naḳāiṣ, thk. İbrâhîm Şemsuddin (Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2008)
• En-Nesâî, Ahmed b. Şuâyb. es-sünen, thk. Abdülfettah ebû Gudde, (Haleb: Mektebetü’l-maṭbûâti’l-İslâmiyye, 1986)
• en-Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddîn b. Şeref. el-Mesâilu’l-mensûre, thk. Muḥammed el-Haccâr, (Beyrut: 1996)
• en-Nuveyrî, Ahmed b. Abdulvahhab b. Muḥammed. Nihâyetu’l-ereb fî funûni’l-edeb, (Kahire: Dâru’l-Kutub ve’l-Vesâik, 1423)
• Er-Râfi̒î, Ebu’l-Kasım Abdülkerim b. Muḥammed. et-Tedvîn fî aḫbâri Kazvîn, thk. Izzullah el Utâridî, (Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1987)
• Er-Râmehurmuzî, Ebu’l-Hasen b. Abdirrahman. Emsâlü’l-hadîs, thk. Ahmed Abdülfettah Temmam, (Beyrut: Müessesetü’l-kütübi’s-seḳâfiyye, 1409)
• er-Râzî, Fahruddin Ebû Abdullah b. Umer b. Hasan. Mefâtîḥu’l- ġayb, (Beyrut: Dâru’l-İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1420)
• es-Sâġânî, Radıyuddin el-Hasan b. Muḥammed b. el-Hasan b. Haydar. el-Mevżûʿât, thk. Necm Abdurrahman Halef (Dımaşk: Dâru’l-Memun, 1405)
• es-Sahâvî, Şemsuddin Ebû’l-Hayr Muḥammed b. Abdurrahman b. Muḥammed. el-Maḳāṣidu’l-ḥasene fî beyâni’l-eḥâdîsi’l-meşhûre ʿale’l-elsine, thk. Muḥammed Usmân el-Haşt (Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-Arabî, 1985)
• es-Sa̒lebî, Ebu İshak Ahmed b. İbrahim. el-Keşfu ve’l-beyân an tefsîri’l- Ḳurʾân, thk. Ebû Muḥammed Âşûr, (Beyrut: Daru İhyai’t-Turâsi’l-Arabî, 2002)
• es-San̒ânî, Ebû Bekr Abrürrezzak b. Hemmam. el-Muṣannef, thk Habibürrahman el-̒Âẕamî (Hindistan: el-Meclisü’l-̒Ilmî, h. 1403)
• es-Sayrafî, Yusuf b. Ebî Saîd el-Hasan b. Abdullah. Şerḥu ebyâti Sîbeveyh, thk. Muḥammed Ali er-Rîh, (Kahire: Mektebetu’l-Kulliyyeti’l-Ezheriyye, 1974)
• es-Se̒âlibî, Abdulmelik b. Muḥammed b. İsmail. el-İʿcâz ve’l-îcâz, (Kahire: Mektebetu’l-Kurân, ts.)
• es-Sehâvî, Abdurrahman. el-Meḳâsıdu’l-ḥasene, thk. Muḥammed Osman (Dâru’l Kütübi’l-arabî, 2002, Beyrut)
• es-Senedî, Muḥammed b. Abdulhâdî Nuruddîn. Ḫâşiyetu’s-senedî ʿalâ Suneni’n-Nesâî, (Haleb: el-Matbuâtu’l-İslâmiyye, 1986)
• es-Serahsî, Şemsu’l-Eimme Muḥammed b. Ebî Sehl. el-Mebsûṭ, (Beyrut: Dâru’l-Marife, 1993)
• es-Suyûtî, Celaluddin Abdurrahman b. Ebu Bekr. ed-Dureru’l-mensûre fî’l-eḥâdîs i’l-muştehire, thk. Muḥammed b. Lutfî es-Sabbâg (Riyad: Şuûnu’l-Mektebât, ts.)
• es-Suyûtî, Celâluddîn Abdurrahmân b.Ebîbekr. el-Ḥâvî li’l-Fetâvâ, (Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2004)
• eş-Şâfî, Ebû Abdillah Muḥammed b. İdrîs. Musnedu’l-İmâmi’ş-Şâfiʿî, thk. Mâhir Yâsin Fahl, (Kuveyt: Şeriketu Ğarâs, 2004)
• eş-Şâfi̒î, Ebû Abdillah Muḥammed b. İdrîs. Musnedu’l-İmâmi’ş-Şâfiʿî, thk. Muḥammed Âbid es-Senedî (Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye,1951)
• eş-Şeybânî, Ebû Bekr, Ahmed b. Amr Ebî Asım. es-Sunne, thk. Muḥammed Naṣîru’d-din el-Elbânî (Beyrut: Mektebetu’s-İslamî, 1400)
• et-Taberânî, Ebû’l-Kâsım Suleyman b. Ahmed b. Eyyub b. Mutîr. el-Muʿcemu’l-kebîr, thk. Hamdî b. Abdulmecid, (Kahire: Mektebetu İbn Teymiyye, 1994)
• et-Taberânî, Ebû’l-Kâsım Suleyman b. Ahmed b. Eyyub b. Mutîr. el-Muʿcemu’l-evsaṭ, thk. Tarık b. Ivaḍullah b. Muḥammed-Abdulmuhsin b. İbrâhîm el-Huseynî (Kahire: Daru’l-Harameyn, ts.)
• et-Taberânî, Ebû’l-Kâsım Suleyman b. Ahmed b. Eyyub b. Mutîr. er-Ravżu’d-Dânî (Muʿcemu’s-Saġîr), thk. Muḥammed Şekûr-Mahmûd el-Hâc, (Beyrut: 1985)
• et-Taberî, Ebû Cafer Muḥammed b. Cerîr b. Yezid. Tehẕîbu’l-âsâr ve tafsîlu’s-sâbit, thk. Mahmud Muḥammed Şakir (Kahire, Matbaatu’l-Medenî, ts.)
• et-Tayâlisî, Ebû Dâvud b. Cârûd. Musnedu Ebî Dâvud et-Ṭayâlîsî, thk. Muḥammed b. Abdulmuhsin (Mısır: Dâru Hicr, 1999)
• et-Tirmizî, Ebu Îsâ, Muḥammed b. Îsâ İbn Dehhâk. es-Sünen, thk. Ahmed Muḥammed Şakir, (Beyrut: Dâru İhyâi’t-türâsi’l-arabî, ts.)
• et-Tirmizî, Muḥammed b. İsa b. Musa İbn Dehhâk. es-Sunen, thk. Beşşar Avvâd Marûf (Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslamî, 1998)
• ez-Zehebî, Şemseddin İbn Kaymaz. Mîzânü’l-i̒tidâl, thk. Ali Muḥammed el-Cibâvî, (Beyrut: Dâru’l-Ma̒rifeti li’t-tıbâ̒ati ve’n-neşr, 1963)
• ez-Zeyleî, Usmân b. Ali b. Mihceni’l-Bâriî. Tebyînu’l-ḥakâik ve ḫâşiyetu’ş-Şilbî, (Kahire: el-Matbaatu’l-Kubrâ, 1313)
• Gültekin Aladdin. Arap Edebiyatında Mesel ve Hikmet Ravżatu’l-ʿUḳūl Örneği, (İlahiyat Yay. 2018, Ankara.)
• Gültekin, Aladdin. Kaynakları İtibarıyla Ravżatu’l-ʿUḳūl’’da Hikmet İçerikli Şiirlerin Farklı Kullanımı, Ondokuz Mayıs Ünverstes İlahyat Fakültesi Dergisi, 45/2 (Aralık 2018)
• Gültekin, Aladdin. Muḥammed b. Ġāzî’nin Ravżatu’l-ʿukûl Adlı Eserinde Geçen Arapça Şiirlerde Hikmet, Türkiye İlahiyat Araştırmaları Dergisi, 2/2 (Aralık 2018),
• Gültekin, Aladdin. Muḥammed b. Ġāzî’nin, Ravżatu’l-ʿUḳūl adlı Eseri Üzerine Bir İnceleme”, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 7/5 (Aralık 2018)
• Gültekin, Aladdin. Ravżatu’l-ʿUḳūl Adlı Eserde Anlatılan İlk On Hikayedeki Arapça Şiir Örnekleri, Uluslararası Malatyalı İlim ve Fikir insanları Sempozyumu Bidirileri (Malatya, 17-19-Kasım 2017), ed. Nusret Akpolat-Fikret Karaman-Mustafa Arslan (Malatya: İnönü Üniversitesi Yayınları, 2018)
• Gültekin, Aladdin. Ravżatu’l-ʿUḳūl Adlı Eserde Geçen Mesel Örneklerine Dair Bir İnceleme, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6/5 (Aralık 2017)
• Gültekin, Aladdin. Selçuklu Devlet Adamı ve Alimi Muḥammed b. Ġāzî Malatyavî’nin Döneminde Edebiyata Katkısı, III. Uluslararası Sadreddin Konevî Sempozyumu (Konya, 19-20 Ekim 2018), ed. Erdal Baykan-Fatih Kaleci (Konya, Necmettin Erbakan Üniversitesi Yayınları, 2018)
• Hatîb el-Bağdâdî, Ahmed b. Ali (ibnü’n-Neccâr). Târîḥu Bağdad, (Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye,)
• Hennâd b. El-Yusr el-Kûfî. ez-Zühd, thk. Abdurrahman Abdülcebbar el-Kayrevânî. (Dâru’l-hulefâi’l-İslamiyye, 1406, Kuveyt)
• İbn Asâkir, Ebu’l-Kâsım Alî b. el-Hasan b. Hibetullah. Muʿcemu’ş-Şuyûḫ, thk. Vefâ Takiyuddîn, (Dımaşk: 2000)
• İbn Battâl, Ebû’l-Hasan Ali b. Halef. Şerḥu Saḥîḥi’l-Buḫârî lî İbni Baṭṭâl, thk. Ebû Temîm Yasir b. İbrâhîm, (Riyad: Mektebetu’r-Rüşd, 2003)
• İbn Dureyd, Ebûbekir Muḥammed b. Hasan. Taʿlîḳ min Emâlî İbni Dureyd, thk. Mustafa es-Senûsî (Kuveyt: el-Meclusu’l-Vatânî li’s-Sekâfe, 1984)
• İbn Ebi’d-Dünya. Mekârimu’l-aḫlâk, thk. Mecdi Seyyid İbrâhim, (Mektebetü’l-Kur’an, trsz. Kahire)
• İbn Ebi’l-̒İzz, Sadruddin Muḥammed b. Alâuddin b. Muḥammed. Şerḥu’l-ʿAkîdeti’t-Tahâvîyye, thk. Nâsıruddîn el-Elbânî (Dâru’s-Selâm li’t-Tıba̒a, 2005)
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muḥammed b. Yezîd el-Ḳazvînî. Sunenu İbni Mâce, thk. Muḥammed Fuâd (Beyrût: Dâru’l-İhyâi’l-Kutubi’l-Arabiyye, ts.)
• İbn Taktakî, Muḥammed b. Ali b. Tabâtabâî. el-Faḫru fî’l-âdâbi’s-sulṭâniyye ve’d-duveli’l-İslâmiyye, thk. Abdulkadir Muḥammed Mâyû (Beyrut: Dâru’l-Kalemi’l-Arabî, 1997)
• İbn. Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muḥammed el-Absî. el-Kitâbu’l-muṣannef fî el-eḥâdîs i’l-âsâr, thk. Kemâl Yusûf el-Hût, (Riyad: Mektebetu’r-Ruşd, 1409)
• İbn. Hibbân, Muḥammed b. Ahmed ed-Dârimî. Saḥîḥi İbni Ḥibbân bitertîbi İbni Belbân, thk. Şuayb Arnaût (Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 1993)
• İbn. Hibbân, Muḥammed b. Ahmed ed-Dârimî. el-İhsân fî takrîbi Saḥîḥi İbni Ḥibbân, thk. Şuayb Arnaût, (Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 1988)
• İbn. Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Umer b. Kesîr. Muʿcizâtu’n-Nebî, thk. İbrâhîm Emîn Muḥammed (el-Mektebetu’t-Tevfîkiyye, tsz)
• İbn. Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Umer. el-Bidâye ve’l-nihâye, (Beyrut: y.y., 1988).
• ibnu’l-Cevzî, Ebû’l-Ferec Cemaluddin Abdurrahman. el-Muntaẓim fî târîḫi’l-mulûk ve’l-umem, thk. Muḥammed Abdulkadir Atâ-Mustafa Abdulkadir Atâ, (Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1992)
• İbnu’l-Hâc, Ebû Abdullah Muḥammed b. Muḥammed. el-Medḫal, (Dâru’t-Turâs, ts.)
• İbnu’l-Mibred, Yusuf b. Hasan b. Ahmed b. Hasan. et-Taḫrîcu’ṣ-ṣaġîr ve’t-taḥbîru’l-kebîr, (Suriye: Dâru’n-Nevâdir, 2011)
• İbnu’l-Varrâk, Muḥammed b. Abdullah b. el-Abbâs. ʿİlelu’n-Naḥv, thk. Mahmud Câsim Muḥammed ed-Dervîş, (Riyad: Mektebetu’r-Rüşd, 1999)
• İbrâhim b. Umer b. Hasan el-Bukâ̒î. Naẓmu’d-durer fî tenâsubi’l-âyât ve’s-suver, (Kahire: Dâru’l-Kutubi’l-İslâmî, ts.)
• Kâdi’l-Mâristân, Muḥammed b. Abdulbâkî b. Muḥammed. Eḥâdîsu’ş-şuyûḫi’s-siḳāt, thk. Hâtim b. Ârif el-Avnî, (Dâru Âlemi’l-Fevâid, 1422),
• Kızıler, Hamdi. Muḥammed b. Ġāzî el-Malatyavî’de Hikmet Tasavvurunun Tasavvufî Açıdan Değerlendirilmesi, I. Uluslararası İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Kongresi Bildiri Kitabı (Alanya, 23-25 Kasım 2018), ed. Mustafa Yiğitoğlu, (Karabük, Karabük Üniversitesi Yayınları, 2018)
• Mâlik b. Enes b. Mâlik. el-Muvaṭṭaʾ, thk. Muḥammed Mustafa (Ebu Dabi: Muessesetu Zâyed, 2004)
• Mamer b. Râşid, Ebi Amr el-Ezdîel-Basrî. el-Câmiʿ, thk. Habîburrahman el-Aza’mî, (Beyrut: el-Mektebu’l-İslâmî, 1403)
• Mansur b. Huseyin er-Razî el-Âbâ. Nesru’d-durr fî’l-muḥâḍarâ, thk. Halid Abdulġani (Beyrut: y.y., 2004)
• Muḥammed b. Bekr b. Ebû Bekr b. Muḥammed el-Mahzûmî. Miṣbâḥu’l-Câmiʿ, thk. Nuruddîn Tâlib (Suriye: y.y., 2009)
• Muḥammed b. Huseyin b. Muḥammed Ebû Abdurrahman es-Sulemî. Âdâbu’ṣ-ṣoḥbe, thk. Mecdî Fethî es-Seyyid (Mısır: Daru’s-Shabeti’t-Turâs, ts.)
• Muḥammed b. Umer b. Nevevî. Merâḥu Lebîd li keşfi ma῾nâ el-Kurâni’l-Mecîd, thk. Muḥammed Emîn es-Sanâvî (Beyrut: y.y., 1417)
• Müslim b. Haccâc, Ebu’l-Hüseyn el Kuşeyrî. el-Cami ̒u’s-Sahih, thk. Muḥammed Fuad Abdülbâkî (Beyrut: Dâru ihyâi’t-türrâsi’l-arabî, tsz.)
• Vehbe ez-Zuheylî, Mustafa. Tefsîru’l-munîr fi’l- ʿakîdeti ve’ş-şeriʿa ve’l-menhec, (Dımaşk: Dâru’l-Fikri’l-Muâsıra, 1418)
• Yazıcı, Tahsin. “Muḥammed b. Ġāzî”, Diyanet İslam Ansiklopedisi , (Ankara: 2005)