2000 Öncesi Kur’an Kursları Talimatname ve Müfredatlarda Amaçla İlgili Değişimler

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 2, 342 - 362, 30.12.2020

Meryem Karataş

https://doi.org/10.32711/tiad.814418

Öz

3 Mart 1924 tarih ve 429 sayılı “Şer’iyye ve Evkâf ve Erkânı Harbiye Vekâletlerinin İlgasına Dair” isimli kanunla birlikte din eğitiminde düzenlemeye gidilmiştir. Bu kanunla beraber Kur’an kursları eğitim öğretime başlamış ve yaygın görüşe göre kapatılmadan devam eden tek din eğitimi kurumu olmuştur. Kur’an-ı Kerim’in kendisine mahsus kıraatı ve tecvit üzere doğru okunmasının öğretilmesinin amaçlandığı ilk yıllarda Kur’an kursları ile ilgili herhangi bir talimatname ya da öğretim programı söz konusu değildir. Kur’an kursları ile ilgili ilk talimatname 1943 tarihlidir. 1959, 1965 ve 1970 yıllarında da kurslar için talimatnameler hazırlanmıştır. Uzun bir süre sadece talimatnamelerle eğitim öğretim faaliyetlerinin yürütüldüğü Kur’an kurslarında 1975 yılına kadar herhangi bir müfredattan bahsetmek mümkün değildir. 2000 öncesi dönemde üç farklı müfredat hazırlanmıştır. 1975, 1979 ve 1985 müfredatları. Kur’an kursları için bazı yıllar ise kırılma noktalarını oluşturmuştur. 1965 tarih ve 633 sayılı Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun, 17.10.1971 tarihli Kur’an Kursları Yönetmeliği ve 1990 yılındaki Kur’an Kursları Yönetmeliği Kur’an kurslarındaki eğitim öğretim faaliyetlerini düzenleyen belgelerdir. İlk yıllarda günümüzde anlaşıldığı şekliyle yaygın din eğitimi kurumu görünümünde olmayan Kur’an kursları, 1971 yılındaki Kur’an Kursları Yönetmeliği ile birlikte halkı din konusunda aydınlatma görevini üstlenmiştir.
Kur’an kurslarındaki eğitim öğretim faaliyetlerinin yıllar içindeki değişimini varsa gelişimini anlamanın yollarından biri kursların amaçlarını incelemektir. Hedef kitle olarak kabul edilen bireylere kazandırılmak istenen davranışlar hedef cümlelerde ifadesini bulmaktadır. Araştırma Cumhuriyet ile yaşıt bir kurumun geçirdiği değişimi genel ve özel amaçlardan hareket ederek incelemeyi hedeflemiştir. Bu amaçla 2000 yılından önce Kur’an kursları ile ilgili olarak hazırlanan talimatnameler ve müfredatlar incelenmiştir. Doküman incelemesi yöntemiyle ulaşılan bulgular kullanılarak dönemin yaygın din eğitiminin değişikliklerinin betimsel resmi çizilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Öğretim, Kur'an Kursları, Müfredat, Amaç

A Review the Qur’an Courses Regulations and Curriculum in the Context of the Purpose (1924-2000)

Öz

A regulation was made in religious education with the law "On the Removal of the Deputies of Şer’iyye ve Evkâf ve Erkânı Harbiye" dated 3 March 1924 and numbered 429. With this law, the Qur’an courses started education and according to the common view; it became the only religious education institution that continues without being closed. In the first years when it is aimed to teach correct reading of the Qur’an in terms of its own recitation and tajweed, there was no regulation or teaching program related to the Qur’an courses. The first regulation on the Qur'an courses is dated 1943. Regulations for the courses were also prepared in 1959, 1965 and 1970. Until 1975, it is not possible to talk about any curriculum in the Qur’an courses, where educational activities were carried out only with regulations for a long time. In the pre-2000 period, three different curricula were prepared: 1975, 1979 and 1985 curricula. Some years have created breaking points for the Qur'an courses. The Law on the Establishment and Duties of the Presidency of Religious Affairs dated 1965 and numbered 633, the Qur’an Courses Regulation dated 17.10.1971 and the Qur’an Courses Regulation in 1990 are the documents regulating the educational activities in the Qur'an courses. In the first years, the Qur’an courses, which did not appear to be an institution of common religious education as it is understood today, undertook the task of enlightening the public about religion with the Qur'an Courses Regulation in 1971.
One of the ways to understand the change and development, if any, of the educational activities in the courses of the Qur’an is to examine the aims of the courses. The behaviors that are intended to be acquired by individuals who are accepted as the target audience find their expression in the target sentences. The research aimed to examine the change experienced by an institution coeval to the Republic by acting on general and specific purposes. For this purpose, guidelines and curriculum prepared before 2000 regarding the Qur'an courses were examined. By using the findings obtained through the document analysis method, a descriptive picture of the changes in the non-formal religious education of the period was tried to be drawn.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Teaching, Qur’an Courses, Curriculum, Purpose

Kaynakça

• Altaş, Nurullah. İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretimi. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2001.
• DİB, Kur’an Kursları Müfredatı (Yüzünden Okuyanlar İçin). Ankara: 1975.
• DİB, Kur’an Kursları Müfredatı (Yüzünden Okuyanlar İçin). Ankara: 1985.
• DİB, Kur’an Kursları Yönetmeliği. Ankara: Başbakanlık Basımevi, 1971.
• DİB, Kur’an Kursları Yönetmeliğinin Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. 25.01.1995, 22186 Sayılı Resmi Gazete.
• Diyanet İşleri Reisliği Kur’an Öğretici Kursu Hakkında Özel Talimat. 19.07.1943.
• Diyanet İşleri Reisliği Kur’an Öğretim Kursları Özel Talimatı. Ankara: Alkan Matbaası, 1959.
• Doğan, Recai. “1980’e Kadar Türkiye’de Din Öğretimi Program Anlayışları”. Din Öğretiminde Yeni Yöntem Arayışları Uluslararası Sempozyum Bildiri ve Tartışmalar (28-30 Mart 2001) (Ankara 2004), 611-646.
• Ertürk, Selahattin. Eğitimde Program Değişikliği. Ankara: H. Ü. Yayınları, 1972.
• Jaschke, Gotthard. Yeni Türkiye’de İslamlık. Ankara: Bilgi Yayınevi, 1972.
• Kara, İsmail. “Din ile Devlet Arasında Sıkışmış Bir Kurum: Diyanet İşleri Başkanlığı”. MÜİFD 18 (Ocak 2014), 29-55.
• Komisyon, Kuruluşundan Günümüze Diyanet İşleri Başkanlığı Tarihçe, Teşkilat, Hizmet ve Faaliyetler (1924-1997). Ankara: DİB Yayınları, 1999.
• Okumuş, Namık Kemal. “İlmihâl Dindarlığının Ahlâk Algısı Ya Da “Ahlâklı İnsan” Tasavvurumuzun Geleneksel Kaynakları Üzerine Bazı Tespitler”. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 7/14 (Kasım 2015), 234-276.
• Öcal, Mustafa. Din Eğitim ve Öğretiminde Metodlar. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2013.