Arşiv Kayıtlarına Göre Arnavutluk’ta Bir Dinî Kurum: Arnavutluk İslam Toplumu Başkanlığı

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 2, 282 - 311, 30.12.2020

Mehmet Çakırtaş

https://doi.org/10.32711/tiad.821823

Cited By: 1

Öz

Bu makalede, Arnavutluk Devlet Arşivinde Arnavutluk Müslümanlarının resmi temsilcisi olarak kabul edilen İslam Toplumu Başkanlığı’nın (KMSH) kurumsal hizmetleri arşiv belgelerinden hareketle ele alınmıştır. Osmanlı’dan bağımsızlığını aldıktan sonraki süreçten başlamak üzere Arnavutluk’ta din ve dini faaliyetlerin yasaklandığı 1967 yılına kadar geçen dönemi kapsamaktadır.
Dili Arnavutça olan Arşivde kayıtlı evraktan, kayıtların daha çok dini faaliyetlerin daha serbest olduğu ilk yıllarda yoğunlaştığını görmekteyiz. Arşive giren evrak sayısı son yıllara doğru giderek azalmış birçok hizmet alanı ile ilgili neredeyse yok denecek seviyeye gelmiştir.
Arşivdeki kayıtlı evrakın çoğunu, teşkilatlanma ve personel işleri ve Başkanlığın sahip olduğu gayrimenkulleri oluşturmuştur. Söz konusu mülkün idaresi, değerlendirilmesi, tamir ve tadilat işleri Başkanlığın meşgul olduğu önemli işleri olarak görülüyor. Başta din görevlileri olmak üzere personelin atanması, maaşların ödenmesi ve personelle ilgili diğer konularda çok sayıda evrak kaydedilmiştir.
Arşiv kayıtlarından idari ve mali konuların Başkanlığın önemli hizmet alanlarından olduğu anlaşılıyor. Yine arşiv belgelerinden dini hizmetlerin Başkanlığın varlık sebebi olarak karşımıza çıkan en önemli hizmeti olarak karşımıza çıkmaktadır. Dini hizmetlerden sonra gelmek üzere; eğitim ve kültür hizmetleri, teftiş ve hukuki hizmetler Başkanlığın diğer önemli hizmetleri olarak sayılabilir.
Arşiv belgelerinden, Başkanlığın kendi sorumluluk alanı dışında, sosyal sorumluluk bağlamında çeşitli hizmetlerde de bulunduğu anlaşılmaktadır. Söz konusu evraktan, Başkanlığın rejim ve iktidardaki hükümetlerle ilişkileri ile Arnavutluk’ta var olan diğer dini gruplar ve dış dünya ile ilişkilerinin varlığını ve mahiyetini de öğrenme imkânı buluyoruz

Anahtar Kelimeler

Arnavutluk,, Din, İslam,, KMSH,, Kurumlar Tarihi

A Religious Institution in Albania According to Archive Records: Presidency of the Islamic Society of Albania

Öz

Albania remained under Ottoman rule from the mid-15th century until 1912. During this period, the majority of the people chose Islam and Muslims and Christians lived together in peace. After leaving the Ottoman administration, Albanian Muslims organized under the name of the National Islam Alliance and continued their activities under the authority of the Mesihat in Istanbul. With the abolition of the caliphate in 1924, Albanian Muslims, who completely broke away from the Islamic world, were reorganized and continued to carry out their affairs and religious services independently. However, as the repressive governments that came to power in Albania gradually narrowed the area of religious life, religious activities were completely banned in 1967. In this article, based on the archive documents of the Presidency of the Albanian Islamic Society in the Albanian National Archive, the structure, activities and services of the Presidency of the Islamic Society of Albania (KMSH), which represented Albanian Muslims after independence and was officially recognized by the state, from its establishment to its closure, was examined. In this framework, first of all, the organizational process of the Presidency was discussed, and institutional determinations regarding its administrative, financial and legal structure were included. Later, it was tried to give information about the activities and political relations in the field of culture and social services, religion and education.

Anahtar Kelimeler

Albania, Islam, KMSH, Institutional History, Religious Institution

Kaynakça

• Arnavutluk Devlet Arşivleri, İslam Toplumu Başkanlığı Arşivi, 1924-1967
• Acar, Cafer, “Arşiv Belgeleri Işığında Arnavutluk’taki Bektaşi Toplumu Başkanlığının Hizmetleri”, Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12/21 (Ankara 2017), 1-12 Bilge, Mustafa L. “Ârnavutluk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 3 (İstanbul 1991), 383-390
• İzeti, Metin “Arnavutluk’ta Bektaşilik”, SDÜ İlahiyat Fakültesi Uluslararası Bektaşilik ve Alevilik Sempozyumu I. 517-525. Isparta: SDÜ İlahiyat Fakültesi Yayınları,2005.
• Özkan, Ali, “Arnavutluk'ta Enver Hoca Dönemi İnsan Hakları ve Özgürlükler(1945-1985)” , Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7/3 (Ankara 212) 2055-2077
• Seçer Sefa- Seloğlu, Ayşegül “Bektaşî Babası Edmund Brahimaj’ın Balkanlarda Bektaşîliğin Geçmişi ve Bugünü Hakkındaki Görüşleri” Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi 55 (2010), 417-420 Not; Kaynakların bir kısmı eklenebilmiştir.