İbni Haldun’un İslam Ekonomisi ile İlgili Görüşleri

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 37 - 59, 30.06.2022

Mehmet Onur

https://doi.org/10.32711/tiad.1110681

Öz

İbni Haldun’la alakalı çalışmalar yapan bilim adamları içerisinde İbni Haldun’un iktisadî düşüncelerinin serbest piyasa nazariyesine çok benzer bir nazariye olduğunu dile getirenler olduğu gibi, bu düşüncelerinin serbest piyasa nazariyesinden çok Marksist anlayışa daha yakın olduğunu savunanlar da vardır. Fakat onun üretimle, mülkle, devletlerin doğuşları ve yıkılmalarıyla alakalı düşünceleri, emeği servetin kaynakları arasında sayıp her şeyi emeğe dayandırarak onu asli unsur olarak kabul etmesi, Marksizm’e yakın araştırmacıları, onun kendilerinin fikirlerini savunuyor düşüncesine sürüklemiştir. O; iktisadî oluşumların, insanoğlu ve milletler için oldukça ehemmiyetli bir konuma sahip, uygarlıkların meydana gelmesi ve terakki etmesi için asli faktör olduğunu söyler. Bu düşünceleri, Marks’ın öncüllerini hazırlayan bir fikir adamı şeklinde anlaşılmasına sebebiyet vermiştir. Ancak onun ekonomi fikirleri iddia edildiği gibi ne serbest piyasa teorisine ne de Marksçı zihniyete yakındır. O, kendine ait bir ekonomi sistemi bulunan Kur'an-Sünnet referanslı İslam ekonomisi düşüncesine sahiptir. Netice itibariyle İbni Haldun’un öngörüleri ve tespitleri günümüz ekonomilerinin sağlıklı şekilde yönetilmesi için yol göstericidir.

Anahtar Kelimeler

İbni Haldun, İslam Ekonomisi, Piyasa, Emek, Servet, Fiyat, Devlet.

Ibn Khaldun's Views on Islamic Economics

Öz

Among the scientists working on Ibn Khaldun, there are those who state that Ibn Khaldun's economic thoughts are very similar to the free market theory, and there are those who argue that these ideas are closer to the Marxist understanding than the free market theory. However, his thoughts about production, property, the birth and collapse of states, counting labor among the sources of wealth and basing everything on labor and accepting it as the essential element led researchers close to Marxism to think that he was defending their own ideas. He says that economic formations are the main factor for the formation and progress of civilizations, which have a very important position for human beings and nations. These thoughts caused Marx to be understood as an intellectual who prepared his premises. However, his economic ideas are not close to either the free market theory or the Marxian mentality, as claimed. He has the idea of Islamic economy with reference to the Qur'an-Sunnah, which has its own economic system. As a result, the predictions and determinations of Ibn Khaldun are guiding for the healthy management of today's economies.

Anahtar Kelimeler

Ibn Khaldun, State, Islamic Economy, Market, Labor, Wealth, Price.

Kaynakça

• Aydın, Kübra Ayşe. İbn Haldun’un Toplumsal ve İktisadi Görüşleri. İstanbul: Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Chapra, M. Umer. “İbn Haldun'un Gelişme Teorisi Günümüz İslam Dünyasının Düşük Performansını İzahta Yardımcı Olur mu?”. İslam Araştırmaları Dergisi, (16) (2006): 205-243.
• Dihlevî, Şah Veliyullah. Hüccetüllahi’l-Bâliğa. çev. M. Erdoğan, İstanbul: 2002.
• Erol, Sevgi Işık, “İktisadi Kalkınmada Değerlerin Rolü,” Çalışma İlişkileri Dergisi, Temmuz 2012, 3(2), 49-65. Falay, Nihat. İbni Haldun’un İktisadi Görüşleri, İstanbul: 1978.
• Gökdağ, Kamuran. İbn Haldûn’un Toplum ve Siyaset Teorisinde Asabiyet. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2017.
• Gölçek, Ali Gökhan, Gülşen Mustafa Alpin. “İbn Haldun Ve Serbest Piyasa Fikri: İbn Teymiyye Ve Gazali’den Kanıtlar”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 57, (Kasım 2017): 576-590.
• Gürkan, Ceyhun. “Modern Maliye Teorisinin Klasik Kökenleri: İbni Haldun’dan “Post-Kameralizm”e Mali Düşünce”. Maliye Dergisi, Sayı 164 Ocak-Haziran 2013.
• Genç, Selma Yılmaz. “İbni Haldun’un Devlet Anlayışı Çerçevesinde “Refah Devleti” ve “İktisadi Kalkınma” Düşüncesi”. Anemon Muş Alparslan Ünı̇versı̇tesı̇ Sosyal Bı̇lı̇mler Dergisi ISSN: 2147-7655, 3/1(2015).
• Hançerlioğlu, Orhan. İbni Haldun’un Toplum ve Devlet Kuramı. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2008.
• Husri, Satı. İbni Haldun Üzerine Araştırmalar. çev. S. Uludağ, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2001.
• İbni Haldun. Mukaddime. çev. Zâkir Kadiri Ugan, İstanbul: Maarif Vekâleti (Milli Eğitim Basımevi), 1954.
• İbn Haldun. Mukaddime. çev. Halil Kendir, İstanbul: Yeni Şafak Gazetesi, 2004.
• Kozak, İbrahim Erol. İbn Haldun’a Göre İnsan-Toplum-İktisat. İstanbul: Değişim Yayınları, 1999.
• Kozak, İbrahim Erol, “İbni Haldun’da Geçim ve Kazanç Yollarıyla İlgili Tasnif ve Değerlendirmeler”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, V/3-4, (1982): 141-175.
• Kozak, İbrahim Erol. “İbni Haldun”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/1-8. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
• Onur, Mehmet. İslam Borçlar Hukukunda Risk Teorisi ve Rizikolu Akitler. Ankara: Astana Yayınları, 2018.
• Özaydın Arif, Arslan İbrahim ve Bayar İlyas. “İbni Haldun’un İktisadi Kalkınma Anlayışını İnşa Eden İktisadi Faktörler”. İlahiyat Akademi Dergisi, Haziran 2021; (13): 31-56.
• Özkılıç, İbrahim. “İbni Haldun’da İktisadî Kalkınmanın Dinamikleri ve Girişimcilik”, Akademik Bakış Dergisi, (10), (2007): 1–14.
• Samar, Mahmut . "Servet Bayındır, Fıkhî ve İktisadî Açıdan İslamî Finans II". Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 46 / 46 (Ocak 2019): 261-264 .
• Say, Seyfi. İbn Haldûn'un Düşünce Sistemi Uluslararası İlişkiler Kuramı. İstanbul: İlk Harf Yayınevi, 2011.
• Tabakoğlu, Ahmet. Türkiye İktisat Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2014.
• Turan, Esra İktisadi Kalkınmaya Yaklaşım Açısından İbni Haldun Ve Adam Smith. Gaziantep: Gaziantep Ünv., Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.