The Understanding of the Love (Hubbilik) of Musa Özdağ (1953-2023)

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 34 - 55, 31.03.2024

Asuman Ünal Özcan

https://doi.org/10.32711/tiad.1405991

Öz

This study focuses on Musa Özdağ’s understanding of love, and his method of hubbilik, in Sufism, which is the benevolent dimension of Islam that aims to bring the person to Allah through seyr u suluk methods, which love and affection holds an important place in. Love and affection continue to maintain their importance today. Musa Özdağ exhibits a love-centred approach in human education and development in his writings and his method of hubbilik which is a form of spiritual education, is important as it is the modern-day reflection of love and affection, which we often encounter in the history and the classical understanding of Sufism. The mystical foundations of hubbīlik and the basic features that distinguish it from other understandings of love are presented in this article. In addition the contribution of love to spiritual maturation is expressed by addressing the aspects of love that appeal to the present day.

Anahtar Kelimeler

Sufism, Education, Musa Özdağ, Hubbism, Conversation

Musa Özdağ’ın (1953-2023) Muhabbet (Hubbîlik) Anlayışı

Öz

İslâm’ın ihsan boyutu olarak tarif edilen tasavvuf anlayışı, ortaya koyduğu seyrüsülûk usulleriyle kişiyi Allah’a ulaştırmayı hedeflemektedir. Bu usuller arasında sevgi ve muhabbet, önemli bir yer teşkil etmektedir. Tasavvuf tarihinde manevi tekâmül noktasında sûfîler tarafından vasıta olarak kullanılan muhabbet ve sevgi günümüzde de önemini korumaya devam etmektedir. Bu bağlamda çalışmada, Musa Özdağ’ın muhabbet anlayışı ve onun ruhani eğitim şekli olan hubbîlik yöntemi üzerinde durulmuştur. Özdağ, yazılarında insanın eğitim ve tekâmülünde sevgi merkezli bir yaklaşım sergilemiştir. Bu manada hubbîlik, klasik tasavvuf anlayışında sıklıkla karşımıza çıkan sevgi metodunun günümüze yansıyan şekli olması yönüyle oldukça önemlidir. Bununla beraber hubbîliğin tasavvuf tarihindeki muhabbet telakkilerinden ayırt edici, özgün yönleri de bulunmaktadır. Bu bağlamda makalede Özdağ’ın muhabbet anlayışı olarak ifade edebileceğimiz hubbîliğin tasavvufi temelleri ortaya konulmakla beraber, onu diğer muhabbet anlayışlarından ayıran temel özelliklere de yer verilmiştir. Bunun yanında muhabbetin günümüze hitap eden yönleri ele alınarak sevginin, manevi olgunlaşmaya katkısı ifade edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tasavvuf, Eğitim, Musa Özdağ, Hubbîlik, Muhabbet

Kaynakça

• Abdülkadiroğlu, Abdülkerim. “Aköz, Ömer Fazıl”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 2/284-285. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
• Acem, Refik. Mevsûatü mustalihâti’t-tasavvufi’l-İslâmî. Lübnan: Mektebetü Lübnan, 1999.
• Aclûnî, İsmail b. Muhammed. Keşfü’l-hafâ. 2 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiye, 2001.
• Akvim İnternet TV. (15 Mart 2013). https://www.youtube.com/watch?app=desktop&v=Win2G8Krh7k (E.T. 19.12.2023).
• Aycan, Hatice. “Yunus Emre’nin Şiirlerinde Vahdet-i Vücûd İnancı Bağlamında Evren, Yeryüzü ve İnsan İlişkisi”. Aydın Türklük Bilgisi 8/1 (Nisan 2022), 35-52.
• Ayni, Mehmet Ali. Türk Azizleri I İsmail Hakkı. İstanbul: Mârifet Basımevi, 1944.
• Ankaravî, İsmail. Osmanlı Tasavvuf Düşüncesi (İbnü’l-Fârız’ın Kaside-i Tâiyyesi ve Şerhi). haz. Mehmet Demirci. İstanbul: Vefa Yayınları, 2007.
• Ankaravî, İsmail. Osmanlı Tasavvuf Düşüncesi (İbnü’l-Fârız’ın Kaside-i Tâiyyesi ve Şerhi). haz. Mehmet Demirci. İstanbul: Vefa Yayınları, 2007.
• Baltacı, Burhan. “Şallıoğlu Mehmet Feyzi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 38/310. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Baltacı, Naile. Mehmet Feyzi Efendi’nin Hayatı ve Tasavvufî Görüşleri. Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2015.
• Arvâsî, Seyyid Ahmet. Diyalektiğimiz ve Estetiğimiz. İstanbul: Bilgeoğuz, 2015.
• Bursevî, İsmail Hakkı. Rûhu’l-beyân. 10 Cilt. Beyrut: Daru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabi, ts.
• Bursevî, İsmail Hakkı. Kenz-i mahfî. sad. Abdülkadir Akçiçek. İstanbul: Rahmet Yayınları, 1967.
• Cebecioğlu, Ethem. Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. Ankara: Otto, 6. Basım, 2014.
• Cebecioğlu, Ethem-Göktaş, Vahit. Muhammed Es’ad Erbîlî. İstanbul: Erkam Yayınları, 2018.
• Cevherî, İsmail b. Hammâd. es-Sıhah: Tâcü’l-luga ve sıhâhu’l-‘Arabiyye.thk. Abdülgafûr Attâr. 7 Cilt. Beyrut: Dârü’l-İlmi’l-Melâyîn, 4. Basım, 1990.
• Cîlî, Kutbüddîn Abdülkerîm b. İbrahim b. Abdilkerîm. Merâtibü’l-vucûd. Kahire: Dâru’t-Tabâati’l-Muhammediyye, ts.
• Çağrıcı, Mustafa. “Sıdk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 37/98-100. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Çapcıoğlu, İhsan.“Sosyo-Kültürel Bütünleşmede Milli ve Manevi Değerlerin Rolü: Mehmet Feyzi Efendi Örneği”. III. Uluslararası Şeyh Şa’bân-ı Velî Sempozyumu: Kastamonu’da İlmî Hayat ve Kastamonu Âlimleri. ed. Ali Rafet Özkan. 515-521. Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi Yayınları, 2016.
• Demirci, Mehmet. Yûnus Emre’de İlahi Aşk ve İnsan Sevgisi. İstanbul: Kent Basımevi, 1991.
• Devletşah. Şair Tezkireleri. ter. Necati Lugal. İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2011.
• Eflâkî, Ahmed. Menâkıbü’l-Ârifîn. ter. Tahsin Yazıcı. 2 Cilt. İstanbul: Maarif Basımevi, 1954.
• Eraydın, Selçuk. Tasavvuf ve Tarikatlar. İstanbul: İfav Yayınları, 4. Basım, 1994.
• Ertaş, Muzaffer. “Yazar Musa Özdağ”. Mehmet Feyzi Efendi’den Feyizler.yaz. Musa Özdağ. 1/3-6. İstanbul: Pasifik Ofset, 2016.
• Fîrûzabâdî, Ebü’t-Tâhir Mecdüddîn. el-Kâmusü’l-muhît. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 8. Basım, 2005.
• Fürûzanfer, Bediüzzaman. Mevlânâ Celâleddin. ter. Feridun Nafiz Uzluk. Konya: Damla Ofset, 2005.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed. Kimyâ-yı Saâdet. ter. Ali Arslan. İstanbul: Merve Yayın Dağıtım, 1996.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed. Muhabbet, Şevk, Üns ve Rıza. Kahire: Mektebetü ve Matbaâ-yi Mustafa el-Bâbî, 1961.
• Göçgün, Önder. Dünden Bugüne Yûnus Emre. Ankara: AKM Yayını, 1995.
• Güloğlu, Nazife Vildan. “Kur’ân’da İffet Kavramı: Semantik Bir Araştırma”. Rumeli İslam Araştırmaları Dergisi10 (Ekim 2022), 123-137.
• Hakim, Suâd. Mu‘cemu’s-sûfiyye. Beyrut: Müessesetü’l-Câmiiyyeti’l-Dirasât, 1981.
• Halîl b. Ahmed, Ebû Abdirrahman el-Ferâhîdî. Kitâbü’l-Ayn. thk. Abdülhamîd Hendâvî.4 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• Hamdi, Eymen. Kâmusu’l-mustalihâti’s-sûfîyye. Kahire: Dâru Kuba, 2000.
• İbnü’l-Arabî, Muhyiddîn, Fütûhât-ı Mekkiyye, 4 Cilt. Beyrut: Dârü’l-İhyâi’l-Türâsi’l-Arabî, ts.
• İbn Manzûr, Ebü’l Fazl Cemâlüddîn. Lisânü’l-Arab. 17 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabi, 3. Basım, 1999.
• İmâm-ı Rabbâni, Mektûbât. 3 Cilt. İstanbul: Hakikat Kitapevi, 1423/2002.
• İsfahânî, Ebü’l-Kâsım Hüseyn b. Muhammed b. El-Mufaddal er-Râgıb. el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân. Beyrut: Dârü’l-Ma‘rife, 2001.
• Karadağ, Bilge. Mehmet Feyzi Efendi’nin Kur’ân’ı Yorumlama İlkeleri. Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Kâşâni, Abdürrezzâk. thk. Abdü’l-Âl Şahin. Mu‘cemu ıstılâhâti’s-sûfiyye. Kahire: Dâru’l-Menâr, 1992. Konuk, Ahmet Avni. Fusûsü’l-Hikem Tercüme ve Şerhi. haz. Selçuk Eraydın, Mustafa Tahralı. 4 Cilt. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 4. Basım, 2005.
• Köksal, M. Asım. Peygamberler Tarihi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 29. Basım, 2022.
• Kuşeyrî, Abdülkerîm b. Hevâzin b. Abdilmelik. er-Risâletü’l-Kuşeyriyye. thk. Abdülhalîm Mahmûd. Kahire: Müessesetü Dârı’ş-Şûb, 1989.
• Kübrâ, Necmeddîn. Tasavvufî Hayat. haz. Mustafa Kara. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1980.
• Lugâvî, Ahmed b. Zekeriyyâ. Mücmelü’l-luga. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2. Basım, 1986.
• Maden, Şükrü. “Kur’ân’ın Tefsirine Adanmış Bir Ömür: Musa Özdağ (1953-2023)”, Mutalaa 3/1 (2023).
• Mevlânâ, Celâleddîn-i Rûmî. Divân-ı Kebîr. haz. Abdülbaki Gölpınarlı. 7 Cilt. İstanbul: Remzi Kitapevi, 1957.
• Nedvî, Abdülbâri. Tasavvuf ve Hayat. ter. Mustafa Ateş. İstanbul: İrfan Yayımcılık, 1996.
• Öngören, Reşat. “Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 29/441-448. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
• Öz, Mustafa. “Hubbiyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 18/266. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Özcan Ünal, Asuman. Fahreddîn-i Irâkî’nin Lemaât Adlı Eserinin Değerlendirilmesi. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2022.
• Özçelik, Mustafa. “Osmanlı’dan Cumhuriyete Yunus Emre Algısı”. DTCF DergisiYunus Emre Özel Sayısı (Aralık 2021), 68-85.
• Özdağ, Musa. Duygular ve Düşünceler. Konya: Damla Ofset, 2005.
• Özdağ, Musa. Evrenin Son Devresi. 2 Cilt. Ankara: Altınordu Yayınları, 2018.
• Özdağ, Musa. Feyizler Sultanı Mehmet Feyzi Efendi ve Feyizlerden Damlalar. Kastamonu: Kutlu Bilgi Yayınları, 3. Baskı, 2010.
• Özdağ, Musa. Mehmet Feyzi Efendi’den Feyizler. 4 Cilt. İstanbul: Pasifik Ofset, 2016.
• Özdağ, Musa. Kavramlar ve Yorumlar. Konya: Damla Ofset, 2005.
• Özden, Hamdi-Çuhadar Cengiz. “Kastamonulu Âlim Mehmet Feyzi Efendi’nin Fikir Dünyasında Devlet-Vatan ve Millet Kavramları”. II. Uluslararası Şeyh Şa’bân-ı Velî Sempozyumu-Kastamonu’nun Manevi Mimarları. ed. Cengiz Çuhadar vd. 133-145. Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi Yayınları, 2014.
• Schimmel, Annemaria. İslamın Mistik Boyutları. ter. Ergun Kocabıyık. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2012.
• Sultan Veled. İbtidâ-nâme. ter. Abdülbaki Gölpınarlı. Ankara: Güven Matbaası, 1976.
• Suyûtî, Celâleddin. el-Câmiu’s-sagîr fî ehâdîsi’l-beşîri’n-nezir. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
• Sühreverdî, Şehâbeddin. Avârifü’l-ma‘ârif.thk. Abdülhalîm Mahmûd. 2 Cilt. Kahire: Dâru’l-Ma‘ârif, 2000.
• Uludağ, Süleyman. “Riyâzet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 35/143-144. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
• Uludağ, Süleyman. “Sohbet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 37/350-351. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Uludağ, Süleyman. Sûfi Gözüyle Kadın. İstanbul: İnsan Yayınları, 2014.
• Uludağ, Süleyman. “Sülûk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 38/127-128. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Üzüm, İlyas.“Makâm-ı Mahmûd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 27/413-414. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
• Yanmaz. Ömer. Mevlânâ ve Yûnus Emre’de Varlık Anlayışı. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2009.
• Yılmaz, Hasan Kamil. Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarikalar. İstanbul: Ensar Neşriyat, 15. Basım, 2012.
• Yılmaz, Hasan Kamil. “Esad Erbîlî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 11/348-349. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• Yûnus Emre, Divan. haz. Mustafa Tatcı. Ankara: DİB Yayınları, 4. Basım, 2016.