Women's Participation in Salat Al Eid in Terms of Islamic Law

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 121 - 144, 31.03.2024

Selahattin Yılmaz

https://doi.org/10.32711/tiad.1421689

Öz

This article discusses the participation of women in eid prayer and related issues to it. Primarily, the research aims to study hadiths, as a first sources, to determine how the problems mentioned in them and then it was tried to reach a conclusion in terms of the evidence of Islamic law by presenting the evaluations of the jurists on the subject. In hadith books we do not come across any discussion about invitation for women to participate in daily prayer congregations, wherase for eid prayer we see traditions informing us about the Prophet's orders women to attend the Eid prayer regardless of young or old, and women also participated in the Eid prayer. However, despite these authentic narrations, it is seen that the jurists do not look favorably on women’s participation in the Eid prayer. When the jurists evaluated this issue, they focused more on whether fitnah would occur or not. For this reason, jurists have stated that mostly old women can attend the Eid prayer, while young and attractive women should not attend the Eid prayer on the grounds that they may cause strife. This research shows that regardless of young or old, women's participation in the Eid prayer is legitimate and it is a muakkadah sunnah-worship that should not be abandoned as a religious ritual. This study reveals that women's participation in Eid prayers is a necessity for the revival of an important worship, Eid ritual and unity, just like the participation of men.

Anahtar Kelimeler

Islamic Law, Eid Prayer, Women, Mosque, Fitnah.

İslâm Hukuku Açısından Kadınların Bayram Namazına Katılmaları

Öz

Bu çalışma kadınların bayram namazına gelmelerini ve bununla ilgili hususları ele almaktadır. Çalışmada öncelikle hadislerde meselenin nasıl geçtiği tespit edilmiş daha sonra fakihlerin konuyla ilgili değerlendirmeleri ortaya konarak İslam hukukunun delilleri açısından neticeye ulaşılmaya çalışılmıştır. Hadis kaynaklarında hiçbir namaz için kadınların cemaate gelmeleri emredilmediği halde Resûlullah (s.a.s.) tarafından genç-yaşlı farketmeksizin kadınların bayram namazına katılmalarının emredildiği ve kadınların da bayram namazına katıldıkları ifade edilmektedir. Ancak sahih olan bu rivayetlere rağmen fakihlerin kadınların bayram namazına gelmelerine sıcak bakmadıkları görülmektedir. Bu konu fakihler tarafından değerlendirilirken daha çok fitne meydana gelip gelmemesi üzerinden değerlendirilmiştir. Bu sebeple fakihler daha çok yaşlı kadınların bayram namazına gelebileceklerini, genç ve gösterişli kadınların ise fitneye sebep olabileceklerinden gelmelerinin mekruh olduğunu veya gelmemeleri gerektiğini ifade etmişlerdir. Bu araştırma kadınlar için genç-yaşlı farketmeksizin bayram namazına gelmelerinin meşru kılındığını, bunun onlar için de dinin şiârına ait müekked bir sünnet-ibadet olduğunu ve bu sebeple umumen terkedilmemesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Kadınların erkekler gibi bayram namazına katılmaları önemli bir sünnetin ihyası, bayramın şiârının ve birlik beraberliğinin bir gereğidir.

Anahtar Kelimeler

İslâm Hukuku, Bayram Namazı, Kadın, Cami, Fitne.

Etik Beyan

Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur.

Kaynakça

• Avâyişe, Hüseyin b. Avde. el-Mevsûatü’l-fıkhiyyetu’l-müyessere fî fıkhi’l-kitâb ve’s-sünneti’l-mutahhara. Amman: Mektebetu’l-İslâmiyye, 1429/2008.
• Bakan, Tevhit. “Sünnete Göre Kadınların Toplu İbadeti ya da Cemaat Namazı”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 30 (2008), 41-92.
• Bayraktar, İbrahim. “Bayram”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 5/259-261. İstanbul, TDV Yayınları, 1992.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Huseyn b. Ali. es-Sünenü’l-kebîr. thk. Abdullâh b. Abdülmuhsîn et-Türkî. Kâhire: Merkez Hicr li’l-Buhûs, 2011.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Huseyn b. Ali. Marifetü’s-sünen ve’l-âsâr. Beyrût: Dâru Kuteybe, 1991.
• Beycûrî, İbrâhim. Hâşiyetu eş-Şeyh İbrâhim el-Beycûrî ala şerhi’l-allâme İbni’l-Kâsım el-Gazzî. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiye, 2010.
• Bilmen, Ömer Nasûhi. Büyük İslam İlmihali. İstanbul: Kahraman Yayıncılık, 1996.
• Bozkurt, Nebi. “Namazgâh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 32/357-358. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. Sahîhu’l-Buhârî. thk. Mustafa Dîb el-Bugâ. 7 Cilt. Dimeşk: Dâru İbn Kesîr, 1993.
• Bulut, Mehmet (ed.). Güncel Dini Meseleler İstişare Toplantısı-1. İstanbul: DİB Yayınları, 2002.
• Buhûtî, Mansûr b. Yunus. Keşşâfü’l-Kınâ‘ an Metni’l-İknâ‘. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1402.
• Cezîrî, Abdurrahman. el-Fıkhu ale’l-mezâhibi’l-erbaa. Kahire: Dâru’l-Fecr li’t-Turâs, 2004.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdirrahmân. es-Sünen. b.y.: Dâru’l-Mugnî, 2000.
• Dihlevî, Şah Veliyyullāh Ahmed b. Abdirrahîm b. Vecîhiddîn. Hüccetullâhi’l-bâliga. thk. Seyyid Sâbık. 2 Cilt. Lübnan: Dâru’l-Cîl, 2005.
• Diyanet İşleri Başkanlığı. Din İşleri Yüksek Kurulu Fetvalar. İzmir: DİB Yayınları, 2018.
• Desûkî, Muhammed b. Ahmed. Hâşiyetu’d-Desûkî ale’ş-Şerhi’l-Kebîr. b.y.:Dâru’l-Fikr, ts.
• Ebû Ceyb, Sa'dî. el-Kâmûsu'l-Fıkhî Lugaten ve Istılâhen. Dimeşk: Dâru'l-Fikr, 1988.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş‘as es-Sicistânî. Sünenü Ebî Dâvûd. thk. Şuayb el-Arnavutî - Muhammed Kamil Karabelli. Beyrût: Dâru’l-Risâleti’l-Âlemiyye, 2009.
• Ebû Ya‘lâ Ahmed b. Alî b. el-Müsennâ et-Temîmî el-Mevsılî. Müsned Ebî Ya‘lâ el-Mevsılî. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 2013.
• Elbânî, Muhammed Nâsıruddîn. Temâmü’l-minne fî’t-ta‘lîki alâ fikhu’s-sünne. b.y.: Dâru’r-Râye, 5. Basım. ts.
• Erdem, Sargon. “Bayram”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 5/257-259. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
• Fetva. Net. “Bayram namazı kadınlara farz mıdır?”. Erişim Tarihi: 20 Eylül 2022. https://www.fetva.net/goruntulu-fetvalar/bayram-namazlari-kadinlara-da-farz-midir.html
• Hallâl, Ebu Bekr. Ahkâmu’n-nisâ’ ani’l-imâm Ebî Abdillâh Ahmed b. Hanbel. b.y.: Müessesetü’r-Reyyan, 2002.
• Hattâb, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Muhammed er-Ruaynî. Mevahibu’l-Celil Fi Şerhi Muhtasar Halil. 6 Cilt. b.y.: Dâru’l-Fikr, 1992.
• Hayrettinkaraman.net. “Cemaatte Kadınlar”. (Erişim 29 Aralık 2023). https://www.hayrettinkaraman.net/yazi/laikduzen/2/0055.htm
• Heysemî, Nureddîn. Mecmau’z-zevâid ve menbau’l-fevâid. Kâhire: Mektebetü’l-Küdsî, 1994.
• Itr, Nureddin. Bulûğu’l-Merâm Şerhi. çev. Ahmet Efe, Nureddin Yıldız. İstanbul: Tahlil Yayınları, 2011.
• İbn Abdilber, Ebû Ömer Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed. el-Kafi fî fıkhi ehli’l Medîne. 2 Cilt. Riyâd: Mektebetu Riyâd el-Hedîyse, 1980.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emîn b. Ömer b. Abdülaziz. Reddü’l-muhtâr ale’d-Dürri’l-muhtâr. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1992.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah Muhammed. Kitâbu’l-Musannef fi’l-ahâdîs ve’l-âsâr. Beyrut: Dâru’t-Tâc, 1989.
• İbn Hacer, Ahmed b. Alî b. Muhammed. Fethu’l-bârî bi şerhi Sahîhi’l-Buhârî. Beyrut: Dâru’l-Marife, 1379.
• İbn Hanbel Ahmed. Müsnedü’l-İmâm Ahmed b. Hanbel. 50 cilt. by: Müessesetü’r-Risale, 2001.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Saîd. el-Muhallâ bi‘l-âsâr. 12 Cilt. thk. Abdülgaffâr Süleyman el-Benderî. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1988.
• İbnü’l-Hümâm, Kemâlüddîn Muhammed b. Abdulvâhid es-Sivâsî. Fethu’l-kadîr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Abdullah b. Ahmed. el-Mugnî. b.y.: Mektebetu’l-Kahire, 1968.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. es-Sünen. 5 Cilt. thk. Şuayb el-Arnaût. by:Dâru’r-Risâle el-Âlemiyye, 2009.
• İbn Nüceym, Zeynüddin Zeyn b. İbrahim b. Muhammed Mısri Haneti. el-Bahrü'r-râik şerhu Kenzi'd-dekâik. Beyrut: Dârü'l-Ma'rife, 1997.
• İbn Rüşd, Ebu’l-Velîd Muhammed b. Ahmed el-Hafîd. Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l-muktesıd. Beyrut: Dâru’l-Marife, 2000.
• İbn Teymiyye, Ebu’l-Abbâs Takiyyuddîn Ahmed b. Abdulhalîm. Mecmûu fetâvâ. 37 Cilt. Medine: Mecme‘u’l-Melik Fehd li-tibaeti’l-Mushefi’ş-Şerîf, 1995.
• İbn Teymiyye, Ebu’l-Abbâs Takiyyuddîn Ahmed b. Abdulhalîm. el-Fetâva’l-kübrâ. b.y.: Dâru’-Kutubi’l-İlmiyye, 1987.
• Kahraman, Abdullah. “Klasik Fıkıh Literatüründe Kadının Cemaatle İbadeti Konusun'daki Yaklaşımlarda Fitne Söyleminin Rolü -Eleştirel Bir Bakiş-”. Marife Bilimsel Birikim 2 (Güz 2004), 59-80.
• Kâsânî, Alâuddîn Ebû Bekr b. Mes’ûd. Bedâiu’s-sanâi‘. 6 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1986.
• Karan, Cuma. Abdullah b. Mesud. İstanbul: Beyan Yayınları, 2020.
• Kisbet, Mustafa. “Beş Vakit Namazın Cemaatle Edasına Dair Fıkhi Görüşler ve Değerlendirilmesi”. İslâmi İlimler Dergisi 13/2 (2018), 265-294.
• Kumaş, Mehmet. Cemaatle Namaz ve Kur’ân’da Cemaatle Namaz Kılmaya İşaret Eden Âyetlerin Değerlendirilmesi. İstanbul: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• Heyet. el-Mevsûatu’l-fikhiyyeti’l-Kuveytiyye. 45 Cilt. Kuveyt: Vizâretü’l-Evkâf ve’ş-Şüûni’l-İslâmiyye, 1404-1427.
• Mevsılî, Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd. el-İhtiyâr li ta’lîli’l-Muhtâr. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1991.
• Müslim, Ebu’l-Huseyn İbn Haccâc el-Kuşeyrî. Sahîhu Müslim. 5 Cilt. thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. Beyrût: Daru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
• Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb. Sünenü’n-Nesâî. Kâhire: el-Mektebetü’t-Ticâriyye el-Kübrâ, 1930.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddîn Yahyâ b. Şeref. el-Mecmû‘ şerhu’l-Mühezzeb. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1980.
• Özervarlı, M. Sait. “Şiâr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 39/123-124. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Rûdânî, İmama Muhammed b. Muhammed b. Süleyman. Büyük Hadis Külliyatı Cem‘u’l-Fevaid. çev: Naim Erdoğan. İstanbul: İz Yayıncılık, 2003.
• Sâbık, Seyyid. Fikhu’s-Sünne. Kahire: Dâru’l-Feth, 1999.
• Sa'dî Ebû Ceyb. el-Kâmûsu'l-fıkhî lugaten ve ıstılâhen. Dimeşk: Dâru'l-Fikr, 1988.
• San‘ânî, Muhammed b İsmâîl el-Emîr. Sübülü’s-selâm şerhu Bulûği’l-merâm. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1998.
• Sâvî, Ahmed b. Muhammed el-Halvetî. Hâşîyetu’s-Sâvî ala’ş-Şerhi’s-sagîr. 4 Cilt. b.y.: Dâru’l-Maarif, ts.
• Semerkandî, Ebû Bekr Alâuddîn. Tuhfetü’l-fukahâ’. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1994.
• Sıddîk Hân, Ebü’t-Tayyib Muhammed b. Hasen b. Alî el-Kannevcî. er-Ravdatü’n-nediyye şerhu ed-Düreri’l-behiyye. b.y.: Dâru’l-Marife, ts.
• Serahsî, Şemsu’l-Eimme Ebû Bekir Muhammed b. Ahmed. el-Mebsût. 30 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Ma‘rife, 1993.
• Şâfiî, Muhammed b. İdrîs. el-Ümm. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1990.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali. Neylü’l-evtâr şerhu Münteka’l-ahbâr. Mansûra: Mektebetu’l-Îmân, 1999.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali, es-Seylü’l-cerrâr, b.y.: Dâru İbn Hazm, ts.
• Şeybânî, Muhammed b. el-Hasen. el-Âsâr. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, ts.
• Şirbînî, Muhammed b. Ahmed el-Hatîb. Mugni’l-muhtâc ilâ ma‘rifeti meânî elfâzi’l-Minhâc. Kahire: el-Mektebetü’t-Tevfîkiyye, ts.
• Taberânî, Süleyman b. Ahmed. el-Mu‘cemü’l-evsat. el-Kâhire: Dâru’l-Harameyn, 1995.
• Taş, Aydın. “Klasik Fıkıh Doktrininde Fitne Kavramının Kullanımı ve Ahkâma Etkisi: Serahsî Örneği”. Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 17/1 (2015).
• Tehanevi, Zafer Ahmet el - Tehanevi. Osman Eşref Ali. Hadislerle Hanefi fıkhı. çev. İbrahim Tüfekçi. İstanbul: Misvak Yayınları, 2007.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. Sünenü’t-Tirmizî. 5 Cilt, Mısır: Şeriketu Mektebe ve Matbea Mustafâ el-Bâbî, 1975.
• Tûsî, Ebû Ca‛fer Muhammed b. el-Hasen. el-Mebsût fî fıkhi’l-İmâmiyye. Dâru’l-Kitâbi’l-İslâmî, Beyrut, ts.
• Umerî, Ahmed b. Abdullâh b. Muhammed. el-İhkâm fîmâ yehtelifu fîhi er-ricâl ve’n-nisâ’. Kahire: Dâru İbn Affan, 1999/1420.
• Uzunpostalcı, Mustafa. “Cemaat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7/288-289. İstanbul: TDV Yayınları 1993.
• Ünalan, Abdulcelil. “Musallâ”. Şâmil İslâm Ansiklopedisi. ed. Duran Kömürcü. 5/354. İstanbul: Şamil Yayınevi, 2000.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2021.
• Yılmaz, Selahattin. Teslimiyetin ve Sevincin İfadesi Kurban ve Bayram. İzmir, Işık Yayınları, 2014.
• Zeydân, Abdülkerîm. Kadın ve Aile Fıkhı Ansiklopedisi. çev. Heyet İstanbul: Asalet Yayınları, 2019.
• Zeylaî, Fahruddîn Osman b. Ali. Tebyînü’l-hakâik şerhu Kenzi’d-dekâik. Kahire: Dâru’l- Kutubi’l-İslâmî, 1313.
• Zuhaylî, Muhammed. el-Mu‘temed fi’l-fikhi’ş-Şafiî. Dimeşk: Dâru’l-Kalem, 2013.
• Zuhaylî, Vehbe. el-Fikhu’l-İslâmî ve edilletüh. 10 Cilt. Dimeşk: Dâru’l-Fikr, 1997.