What May Be the Positive Sociological Gains Of The Turn To Metaphysics (Religion) After The Earthquakes?

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 4, 681 - 705

Nazım Karadağ

https://doi.org/10.32711/tiad.1493846

Öz

With the Kahramanmaraş earthquakes, earthquake victims lost their relatives, their health, and their financial homes, workplaces, vehicles, and more generally, the order of their lives. This study aims to reveal what kind of positive reflections the turn to metaphysics (religion) may have on the sociological dimension after the physical (material) losses and loss of life of the earthquake victims. The research method is qualitative research and is supported by the case study model. An exploratory pattern was used as a pattern. Observation, experience transfers and documentation were used as data collection tools. While there were people who turned to their beliefs after the earthquake, there were also people who moved away from their beliefs. It is thought that people who are believers or tend to believe will pay attention to their thoughts and behaviors for the rest of their lives in order to fulfill their beliefs in the period after the earthquake. Earthquake victims who are believers or who turn to faith take a lesson from what they experience or observe and accept it as a duty for their faith to engage in values, behaviors and behaviors that will be beneficial to people and the society they live in. In this context, these people; He/she can share someone else's pain, value people, be fair, tend to be helpful and prefer to have good morals.

Anahtar Kelimeler

Sociology of Religion, Earthquake, Society, Religion, Kahramanmaraş Earthquakes.

Depremler Sonrası Metafiziğe (Din) Yönelişin Olumlu Sosyolojik Kazanımları Neler Olabilir?

Öz

Yaşanan Kahramanmaraş depremleri ile depremzedeler yakınlarını, sağlıklarını ve maddi olarak evlerini, iş yerlerini, araçlarını ve daha genel bir ifade ile yaşamlarının düzenini kaybettiler. Bu çalışma depremzedelerin fiziki (maddi) kayıplar ve can kayıplarının ardından metafiziğe (dine) yönelişin sosyolojik boyutta ne gibi olumlu yansımaları olabileceğini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Araştırma yöntemi nitel bir araştırma olup durum çalışması modeli ile desteklenmiştir. Desen olarak keşfedici desen kullanılmıştır. Veri toplama araçları olarak gözlem, yaşantı aktarımları ve dokümantasyon bir arada kullanılmıştır. Depremden sonra inançlarına yönelen insanlar olduğu gibi inançlarından uzaklaşanlar da olmuştur. İnançlı olan ya da inanca yönelen depremzedeler yaşadıklarından ya da gözlemlediklerinden bir ders çıkararak insana ve yaşadığı topluma faydalı olabilecek değer, tutum ve davranışlar içinde bulunmayı inancı gereği kendisi için bir görev kabul eder. Bu bağlamda bu kişiler; başkasının acısını paylaşabilir, insana değer verebilir, adaletli olabilir, yardımsever olmaya yönelebilir ve güzel ahlaklı olmayı tercih edebilir.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi, Deprem, Toplum, Din, Kahramanmaraş Depremleri.

Etik Beyan

Bu bilimsel çalışmanın hazırlık, bilgi edinme, veri toplama, analiz ve bilgi sunma süreçlerinin tamamında bilimsel etik ve ahlaki kurallara uyulduğunu beyan ederim.

What May Be The Posıtıve Socıologıcal Gaıns Of The Turn To Metaphysıcs (Relıgıon) After The Earthquakes? (Maraş Earthquakes Example)

Öz

Kaynakça

• Akarsu, Bedia. Felsefe Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İnkılap Kitabevi. 1.Basım, 1988.
• Akyüz, Niyazi - Çapçıoğlu, İhsan. Din Sosyolojisi El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları, 4. Basım, 2012.
• Aydın Bulut, Sümeyye. Kazel, Yasin Samet. “6 Şubat Kahramanmaraş Depreminden Sonra Samsun İline Göç Eden Depremzedelere Yönelik Psiko-Sosyal Değerlendirmeler”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 24/1 (Mart 2024). 187-221. DOI: 10.33415/daad.1398492.
• Aydın, Cüneyd. “Kader İnancının Savunma Mekanizması ve Dini Başa Çıkma Kavramları Açısından Değerlendirilmesi”, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/35 (Haziran 2019), 101-122.
• Bala, Merve Beyza. “Deprem Yaşayan Bireylerde Dini Başa Çıkma (2011 Van Depremi Örneği)”, Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• Berger, Peter. L. Dinin Sosyal Gerçekliği. çev. Ali Coşkun, İstanbul: İnsan Yayınları, 1993.
• Bergson, Henri. Ahlak ile Dinin İki Kaynağı. çev. Mehmet Karasan, Ankara: Milli Eğitim Basımevi, 1962.
• Bozkurt, Veysel. “Depremin Sosyal Boyutu”, Avrasya Dosyası Dergisi 14/1 (2023), 89-111.
• Creswell, J.ohn W. Qualitative İnquiry & Research Design: Choosing Among Five Approaches, USA: SAGE Publications (2007), 53-84.
• Çalışkan, Aykut-Kaya, Gazanfer. “Deprem Sonrasındaki Toplumsal Dayanışma Pratiklerinin Sosyolojik Görünümü: İzmir Depremi Örneği”, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi 12/32 (2021), 1052-1077.
• Çınaroğlu, Metin. “Kahramanmaraş Depremleri Sonrası Manevi Başa Çıkma, Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) ve İslam Odaklı Travma Bazlı Bilişsel Davranışçı Terapi (İO-TBBDT)”. Eskiyeni 52 (Mart 2024), 351-376
• Elilade, Mircea. Dinin Anlamı ve Sosyal Fonksiyonu. çev. Mehmet Aydın, İstanbul: Kabalcı, Yayıncılık, 2015.
• Frankl, Victor Emil. İnsanın Anlam Arayışı (Psikoloji, Psikiyatri Dizisi). çev. Özge Yılmaz, İstanbul: Okyanus Yayınları, 2022.
• Ginige, Kanchana vd. Mainstreaming gender in disaster reduction: why and how? Disaster Prevention and Management: An International Journal 18/1 (2009), 23-34.
• Hökelekli, Hayati. Din psikolojisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1998.
• Hussain, Ekbal. vd. “Preconditioning the 2023 Kahramanmaraş (Türkiye) Earthquake Disaster” Nature Reviews Earth & Environment 4/5 (2023), 287–289.
• İnce, Abdullah- Temiz, Yunus Emre- Erdinç, Ziya. “6 Şubat Depremlerinde Din Hizmetleri: Manevi Danışmanlık ve Rehberlin Bağlamında Saha Araştırması”. Eskiyeni 50 (Eylül 2023), 683-704.
• İşçi, Coşkun. “Deprem nedir ve Nasıl Korunuruz?”, Yaşar Üniversitesi, E-Dergi 3/9 (2008), 959-983.
• Kar, Nilamadhab. “Psychological impact of disasters on children: review of assessment and interventions” World Journal of Pediatrics 5/1 (2009), 5-11.
• Karaman, Fikret. “Tevekkül, Kader Bağlamında Deprem ve Sorumluluk Bilinci”, Diyanet İlmi Dergisi 56/3 (2020), 903-936.
• Köse, Ali-Küçükcan, Talip. Doğal Âfetler ve Din. İstanbul: İSAM Yayınları, 2000.
• Kula, Naci. “Deprem ve Dini Başa Çıkma”, Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (Haziran 2002), 234-255
• Kula, Naci. “Deprem ve Kıyamet Benzetmesi” Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/9 (Eylül, 2000), 352-360.
• Kur’an-ı Kerim Meali, haz. Hayrettin Karaman, vd., Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1. Basım, 2015.
• Kurt, Abdurrahman. Din Sosyolojisi. Bursa: Sentez Yayıncılık, 19. Baskı, 2018.
• Lazarus, Richard S. -Folkman, Susan. Stress, Approsal and Coping, New York: Springer Pu. Co., 1984.
• Levy, Matthys - Salvadin, Mario. Deprem Kuşağı Deprem Nedir? Ne Değildir? çev. Turgut Gürer, İstanbul: Doğan Kitapevi, 1995.
• Montesquieu, La Brède et de. Kanunların Ruhu l. çev: Fehmi Baldaş, İstanbul: MEB Yayınları, 1963. Morgan, G.- Smircich, L. “The Case For Qualitative Research”, Academy of management review 5/4 (1980), 491-500.
• Müslim, İmam. Sahîh-İ Müslim Ve Tercemesi. çev. M. Sofuoğlu, İstanbul: İrfan Yayınları, 1988.
• Okumuş, Ejder. “Tabi Afetler, Din ve Toplum, Marmara Depremi Örneği”, İslami Araştırmalar Dergisi 15/3 (2002), 339-373.
• Pargament, Kenneth. I. “Religious Methods of Coping: Resources for the Conservation and Transformation Of
• Significance, Religion and the Clinical Practice of Psychology, ed. P. Shafranske, (1966), 215–239.
• Patton, Michail Q. Qualitative Evaluation And Research Methods. Newbury Park: SAGE Publications, 1990.
• Subaşı, Münevver -Okumuş Kübra. “Bir Araştırma Yöntemi Olarak Durum Çalışması”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 21/2 (Haziran 2017), 419-426.
• Thompson, Martie P.-Vardemon P. “The Role of Religion in Coping with the loss of a Family Member to Homicide” Journal for the Scientific Study of Religion 36/1 (March 1997), 44-51.
• Wach, Joachim. Din Sosyolojisine Giriş. çev. Battal İnandı, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1987.
• Weber, Max. Sosyoloji Yazıları. çev. Taha Parla, İstanbul: İletişim Yayınları, 2003.
• Yaparel, Recep. “Depresyon ve Dini İnançlar İle Tabiatüstü Nedensel Yüklemeler Arasındaki İlişkiler”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/8 (1994), 275-299.
• Yıldırım, Ali - Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 8. Basım, 2011.
• Yıldız, İbrahim. “Kur’ân’a Göre Musibetler Karşısında İnsanların Psikolojik Tutumları”, Tefsir Araştırmaları Dergisi 4/3 (Özel Sayı Aralık / December 2020), 65- 97.
• İnternet Kaynakları
• AA, Anadolu Ajansı, “ Biriktirdiği Umre Parasını Depremzedeler İçin Bağışladı”. Youtube. 28 Şubat 2023. Erişim 12 Mart 2023. https://www.youtube.com/watch?v=gEsHKbX8reY
• AA, Anadolu Ajansı, “Manisa’da Evlenen Çift Düğün Takılarını Depremzedelere Bağışaladı”. Erişim 11 Şubat 2023. https://www.aa.com.tr/tr/gundem/manisada-evlenen-cift-dugun-takilarini-depremzedelere-bagisladi/2816434;
• Behramoğlu, Ataol “Deprem Allah’ın İmtihanı ise Japonlar Kesinlikle Soruları Çalıyorlar”. Twitter. 21 Şubat 2023, 10:50. Erişim 02 Mart 2023. https://twitter.com/Haber/status/1627938707285151744
• CNN TÜRK, “Hayatın En Zenginlerindendi, Şimdi Çadırda”. Youtube. 10 Mart 2023. Erişim 20 Mart 2023. https://www.youtube.com/watch?v=_zf82su58Zs
• Demiryel, Can “Depremde Bunu Da Gördüm”. Youtube. 20 Şubat 2023. Erişim 28 Şubat 2023.https://www.youtube.com/watch?v=8qzYscCBWsM;
• DİB, T.C. Diyanet İşleri Başkanlığı, “Deprem Mağdurları İçin Tüm Camilerde Dua Edildi”. Erişim 10 Şubat 2023. https://diyanet.gov.tr/tr-TR/Kurumsal/Detay/34235/deprem-magdurlari-icin-tum-camilerde-dua-edildi
• Elazığ Fırat Gazetesi, “Prof. Dr. Mustafa Aksoy Deprem Felaketleri Dolayısıyla Yaşanan Göçleri Değerlendirdi”. Erişim 26 Şubat 2023. https://www.elazigfirat.com/elazig/prof-dr-mustafa-aksoy-deprem-felketleri- dolayisiyla-yasanan-gocleri-h151861.html;
• Elazığ Haber Kent, “Malatya’dan Elazığ’a Teşekkür”. Erişim 18 Şubat 2023. https://elazighaberkent.com/malatyadan-elaziga-tesekkur/
• Ercan, Övgün Ahmet, “Depremde Ölmek Alın Yazısı Değildir”. Twitter. 07 Şubat 2023, 0232. Erişim 26 Şubat 2023. https://twitter.com/ovgunaercan/status/1622740020808359937
• Erdoğan, Recep Tayyip, “Deprem Değil Bina Öldürür…”. Twitter. 17 Ağustos 2013, 17: 49. Erişim 08 Nisan 2023. https://x.com/RTErdogan/status/368746476840550401
• Faraç, Mehmet, “Önce Ahlak Çöktü…”. Yeni Çağ Gazetesi, Erişim 28 Şubat 2023. https://www.yenicaggazetesi.com.tr/once-ahlak-coktu-sonra-binalar-635171h.htm
• Göker, Ali İhsan, “Deprem veya binalar öldürmez…” .Twitter. 7 Şubat 2023, 11:04. Erişim 27 Şubat 2023. https://twitter.com/aihsan_goker/status/1622868789913128963
• Görür, Naci, “Arkadaşlar Çok Üzgünüm…”. Twitter. 06 Şubat 2023, 17:16. Erişim 27 Şubat 2023. https://twitter.com/nacigorur
• Haber Global, “139. Saatte Enkazdan Tekbir Getirerek Çıktı”. Youtube. 12 Şubat 2023. Erişim 22 Şubat 2023. https://www.youtube.com/watch?v=lYAPrzEiW3k
• Habertürk, “Erzincan’dan Depremzedelere Şimdiye Kadar…”. Erişim 13 Şubat 2023. https://www.haberturk.com/erzincan-haberleri/30297121-erzincandan-depremzedelere-simdiye-kadar- 275-tir-ve-75-kamyon-yardim-gonderildi
• Habertürk, “Mehmet Görmez’den Habertürk’e Açıklamalar”. Erişim 16 Mart 2023.https://www.haberturk.com/eski-diyanet-isleri-baskani-prof-dr-mehmet-gormez-den-haberturk-e- aciklamalar-3574212;
• Halk TV, “Bu deprem felaket değildir…”. Twitter. 6 Nisan 2023, 14:18. Erişim 16 Mayıs 2023. https://twitter.com/halktvcomtr/status/1647560048913133568;
• Hamle Gazetesi, Erişim 15 Şubat 2023. https://www.hamlegazetesi.com.tr/deprem-degil-ahlaksizlik-oldurur
• İDE, İslâm Düşünce Enstitüsü, “Deprem: İlahi Rahmet İlahi Adalet/Depremin Manevi Yaralarını Sarmak 2 ”. Youtube. 20 Şubat 2023, Erişim 30 Şubat 2023. https://www.youtube.com/watch?v=X7v4Eqv_FGk
• İHA, İhlas Haber Ajansı, “Allahtan Gelene Hamdolsun”. Erişim 07 Nisan 2023. https://ilkha.com/yasam/depremde-11-yakinini-kaybeden-gozu-yasli-kadin-allahtan-gelene- hamdolsun-323245
• İHA, İhlas Haber Ajansı,“Uykudayken Depreme Yakalandık”. Erişim 15 Şubat 2023. https://www.iha.com.tr/haber-depremi-kendi-yaptigi-evde-yasayan-insaatci-o-anlari-anlatti-1148117;
• İLKHA, İlke Haber Ajansı, “Emekli İmam Deprem Gecesi Yaşadıklarını anlattı”. Erişim 19 Şubat 2023. https://ilkha.com/guncel/emekli-imam-deprem-gecesi-yasadiklarini-ilkha-ya-anlatti-315544
• İnternethaber, “Beş Vakit Namazıma Başlayacağım”. Erişim 10 Şubat 2023. https://www.internethaber.com/depremden-yarali-kurtuldu-5-vakit-namazima-baslayacagim-dedi- video-galerisi-2288787.htm;
• KANAL23, “Bir Haftalık Gelirini Depremzedelere Bağışladı”. Erişim 23 Mart 2023. https://www.kanal23.com/haber/elazig/1-haftalik-gelirini-depremzedelere-bagisladi-8CUNeGH3
• Kandilli Rasathanesi, “Deprem”. Twitter. 06 Şubat 2023 04:44 ve 13:39. Erişim 15 Şubat 2023.https://twitter.com/Kandilli_info?ref_src=twsrc%5Egoogle%7Ctwcamp%5Eserp%7Ctwgr%5Eauthor
• Kaplan Yusuf, “Depremden Ders Çıkarmak”. Yenişafak, Erişim 12 Şubat 2023. https://www.yenisafak.com/yazarlar/yusuf-kaplan/depremden-ders-cikarmak-her-imtihanin-bir-imkan- oldugu-bilincini-yesertmek-4507042;
• Kızlarsoruyor, “Tanrı Bizi Unutmuş ve Yeryüzünde Yalnız Kalmış Olabilir miyiz?” Erişim 12 Şubat 2023. https://www.kizlarsoruyor.com/toplum-sosyal-iliskiler/q19910492-tanri-bizi-unutmus-yer-yuzunde- yapayalniz-kalmis-olabilir-miyiz;
• KRDAE, “Deprem Nedir?”. Erişim 20 Ağustos 2023. http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/bilgi/depremnedir/index.htm,
• KRDAE, “Depremle İlgili Teknik Bilgiler”. Erişim 19 Eylül 2023. http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/Personel/comoglu/depremnedir/index.htm.
• KRDAE, Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü, “Deprem Bilgileri/ Büyük Depremler”. Erişim 20 Ağustos 2023. http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/2/deprem-bilgileri/buyuk-depremler/
• Milli Gazete, “Siz Tanrıyı Bu Kadar Kızdıracak Ne Yaptınız?”. Erişim 07.04.2023. https://www.milligazete.com.tr/makale/14595504/burhan-bozgeyik/hollandali-aktivist-soruyor-siz-tanriyi- bu-kadar-kizdiracak-ne-yaptiniz;
• Milliyet, “Korku Dolu Anları Canlı Yayında Anlattı”. Erişim 02 Mart 2023. https://www.milliyet.com.tr/skorer/erdal-gunes-korku-dolu-anlari-canli-yayinda-anlatti-uykudayken- depreme-yakalandik-6911218
• Milliyet, “Köylüler Sıfır Evlerini Depremzedelere Açtı”. Erişim 22 Şubat 023. https://www.milliyet.com.tr/galeri/konyada-koyluler-sifir-evlerini-depremzedele-acti-6907541
• NTV, “Depremde Kaç Bina Hasar Gördü, Bakan Kurum Açıkladı”. Erişim 10 Şubat 2023. https://www.ntv.com.tr/turkiye/bakan-kurum-acikladi-hasar-tespit-sitesi
• nuve_as, “Depremi ve Acılar Kader olarak Görmemeli…”. İnstagram. 6 Şubat 2023. Erişim 12 Şubat 2023. https://www.instagram.com/nuve_as/reel/C2_tv0PouAM/
• Sabah, Sabah Gazetesi, “Meksikalı Müslüman Oldu”. Erişim 24.02.2023. https://www.sabah.com.tr/yasam/meksikadan-gelen-kurtarma-personeli-hatayda-musluman-oldu- muhammed-ismini-aldi-6371491
• Sencar, Özer, “Deprem Kanunlara Göre Oluşur…”. Twitter. 12 Şubat 2023, 21:28. Erişim 18 Şubat 2023. https://twitter.com/ozersencar1/status/1624837824578035715;
• Sözler Köşkü, “Dışarı çıksak virüsten…”. Facebook, 31 Ekim 2020, 15:09. Erişim 31.Ekim 2021.https://www.facebook.com/SozlerKoskuIzmir/photos/d%C4%B1%C5%9Far%C4%B1 %C3%A7%C4%B1ksak-vir%C3%BCsten-i%C3%A7eri-girsek-depremden-korkuyoruz;
• Şengör, Celal, “Uzun Zamandır Beklenen Bir Depremdi”. Twitter. 06 Şubat 2023, 20.17. Erişim 26 Şubat 2023. https://twitter.com/HaberturkTV/status/1622645657499467784.
• Şenocak, İhsan, “Deprem İlahi Bir İmtihan mıdır?”. Youtube. 22 Şubat 2023. Erişim 24 Şubat 2023. https://www.youtube.com/watch?v=JVgx0IDKXWs;
• Şubat Deprem Günlüğü, Somuncu Baba Dergisi (İlim ve Kültür Edebiyat Dergisi), Edebiyat, 269. Sayı, 06-10, Erişim 10 Temmuz 2023. https://www.somuncubaba.net/makale/06-10-subat-2023-deprem-gunlugu
• TDV, Türkiye Diyanet Vakfı, Erişim 22 Şubat 2023. https://tdv.org/tr-TR/turkiye-diyanet-vakfi-30-bin- gorevlisiyle-depremzedelere-yardim-ediyor/
• TGRT Haber, “Eski Aracıyla Türkiye’ye…” Erişim 18 Şubat 2023. https://www.tgrthaber.com.tr/dunya/eski- araciyla-turkiyeye-yardima-kosan-azerbaycanli-servere-yeni-arac-hediye-edildi-2875998
• TRTHaber, “Cumhurbaşkanı Erdoğan Depremin Yıkıcı Maliyeti Yaklaşık 104 Milyar Dolar”. 20 Mart 2023. https://www.trthaber.com/haber/gundem/cumhurbaskani-erdogan-depremin-yikici-maliyeti-yaklasik- 104-milyar-dolar-754490.html;
• TRTHaber, “Çiftçiler Depremzedelere Konteyner Ev Bağışlamak İçin Evlerini Sattılar”. Erişim 03 Mart 2023. https://www.trthaber.com/haber/turkiye/depremzedelere-konteyner-ev-bagislamak-icin-tarlasini-satti- 750425.html;
• TRTHaber, “Iğdırlı Çiftçiler 150 Küçükbaş…”. Erişim 20 Şubat 2023. https://www.trthaber.com/foto- galeri/igdirli-ciftciler-1550-kucukbas-hayvani-depremzedeler-icin-bagisladi/54190.html;
• TRTHaber, “Rizeli Çocuklar Biriktirdikleri…”. Erişim 11.02.2023, https://www.trthaber.com/haber/guncel/rizeli- cocuklar-biriktirdikleri-harcliklarini-depremzedelere-gonderdi-745392.html;
• Wikipedia, “2023 Kahraman Maraş Depremleri”. Erişim 22 Ağustos 2023. https://tr.wikipedia.org/wiki/2023_Kahramanmara%C5%9F_depremleri;
• Yenihaberden, “Konya’da Bir Fabrika İşçisi…”. Erişim 22 Şubat 2023. https://www.yenihaberden.com/konyada-bir-fabrika-iscisi-arabasini-satip-depremzedelere-bagisladi- 1766095h.htm