Poems and Themes Accompanying the Conquest of Mecca

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 267 - 290, 28.03.2025

Mustafa İbiş

https://doi.org/10.32711/tiad.1577544

Öz

This study examines the poems of the poets during the Conquest of Mecca, a period when Islam expanded to the world. The poets expressed their enthusiasm, determination, and heroism in verse. Through their poems, the poets fought against those who opposed Islam, defending Islam, Muslims, and the Prophet Muhammad. The study compiles the poems recited during the conquest under different headings. The topics were classified by evaluating the poems of that period. The classification is general and includes many sub-topics. Therefore, the topic headings are comprehensive, have diverse content, and consist of the points the poets wanted to emphasize. The article examines these poems thematically. These poems are evaluated within their context, and their message is discussed. The study examines the poems recited from the events that paved the way for the Conquest of Mecca to the time the war ended, under different topic headings.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Rhetoric, Poetry, Poet, Mecca, Conquest.

Mekke’nin Fethine Eşlik Eden Şiir ve Temaları

Öz

Bu çalışma, şairlerin İslamiyet’in dünyaya açılmasına vesile olan Mekke’nin Fethi esnasında dile getirdikleri şiirlerini ihtiva etmiştir. Şairler içlerinde barındırdıkları şevk ve iştiyaklarını, kararlıklarını ve kahramanlık destanlarını manzum ifadelerle dile getirmişlerdir. Yazdıkları şiirlerle İslâmî davete hakaret eden muhalifleriyle mücadele etmiş ve tüm gayretleriyle İslâm’ı, Müslümanları ve Hz. Peygamber’i savunmuşlardır. Çalışma, şairlerin fetih sırasında söyledikleri şiirlerini farklı konu başlıklarında toplamıştır. Konular, o dönemde söylenen şiirler değerlendirilerek tasnif edilmiştir. Sınıflandırma genel olup aynı zamanda kendi içinde de birçok alt başlıkları içermiştir. Bu yüzden, seçilen konu başlıkları kapsamlı olup farklı içeriklere sahip ve şairlerin ilk etapta vurgulamak istedikleri konulardan oluşmuştur. Makale, aynı zamanda söylenen bu şiirleri tematik açıdan ele almıştır. Söylenen bu şiirler, hem bağlamındaki anlamıyla değerlendirilmiş hem de vermek istediği mesajı tartışılmıştır. Mekke’nin Fethi’ne zemin hazırlayan olaylardan, savaşın bitimine kadar olan süreç ele alınmış ve bu konuda söylenen şiirler farklı konu başlıklarında incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belagatı, Şiir, Şair, Mekke, Fetih.

Kaynakça

• Abdullāh b. Revâha, Ebû Muhammed. Dîvânü ʿAbdillâh b. Revâḥa ve dirâse fî sîretihî ve şiʿrih. thk. Velîd Kassâb. Riyad: Dârü’l-’Ulûm, 1982.
• Anî, Sâmî Mekkî el-’. el-İslâm ve’ş-şi’r. Kuveyt: Alemü’l-Ma’rife, 1990.
• Aydınlı, Abdullah. “İkrime b. Ebû Cehil”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 22/42-43. Ankara: TDV Yayınları, 2000.
• Begavî, Ebü’l-Kāsım Abdullāh b. Muhammed el-. Muʿcemü’ṣ-ṣaḥâbe. thk. Muhammed el-Emîn b. Muhammed el-Ceknî. 5 Cilt. Kuveyt: Dârü’l-Beyân, 1421.
• Bozkurt, Nebi - Küçükaşcı, Mustafa Sabri. “Mekke”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 28/555-563. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
• Cubûrî, Yahyâ el-. Şi’rü’l-muḥaḍramîn ve es̱erü’l-İslâm fîh. Bağdat: Mektebetü’n-Nahda, 1964.
• Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî, Ahmed b. Hanbel. el-Müsned. thk. Şuayb el- Arnavut vd. 50 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1421.
• Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc, Müslim. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. thk. Abdülbâkī Muhammed Fuâd. 8 Cilt. Kahire: Matba’atu İsâ el-Bâbî el-Halebî, 1374.
• Erul, Bünyamin. “Süheyl b. Amr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38/30. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Hâkim en-Nîsâbûrî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh. el-Müstedrek ʿale’ṣ-Ṣaḥîḥayn. thk. Âdil Mürşîd vd. 9 Cilt. y.y.: Dârü’r-Risâleti’l-Alemiyye, 1439.
• Hamîdullah, Muhammed. “Hudeybiye Antlaşması”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18/297-299. Ankara: TDV Yayınları, 1998.
• Hassân b. Sâbit, Ebü’l-Velîd. Dîvânu Ḥassân b. S̱âbit. thk. Abde Alî Mühenna. Beyrut: Dârü’l-Kutübi’l-ʿİlmiyye, 1994.
• İbiş, Mustafa. ATLÂL: Şiirde, Sevgilinin Geride Bıraktığı Mekân ve Harabelerine Duyulan Özlem. Ankara: Sonçağ Yayıncılık, 2021.
• İbn Sa‘d, Ebû Abdillâh Muhammed. eṭ-Ṭabaḳātü’l-kübrâ. thk. Muhammed Abdülkâdir ’Ata. 9 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kutübi’l-ʿİlmiyye, 1990.
• İbn Züheyr, Ebü’l-Mudarrab Kâ‘b. Dîvânu Kâʿb b. Züheyr. thk. Alî Fâ’ûr. Beyrut: Dârü’l-Kutübi’l-ʿİlmiyye, 1997.
• İbni Hişâm, Abdülmelik. es-Sîretü’n-nebeviyye li İbn Hişâm. thk. Mustafâ es-Sukâ vd. 2 Cilt. Mısır: Mektebetu ve Matba’atu Mustafâ el-Bâbî el-Halebî, 1955.
• İbnü’l-Esîr, İzzeddin. Üsdü’l-ġābe fî Maʿrifeti’ṣ-ṣaḥâbe. thk. Alî Muhammed Muavviz - Adil Ahmed Abdülmevcûd. 7 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kutübi’l-ʿİlmiyye, 1410.
• Kâ‘b b. Mâlik, Ebû Abdillâh. Dîvânü Kâʿb b. Mâlik el-Enṣârî. thk. Sâmî Mekkî el-’Anî. Bağdat: Mektebetü’n-Nahda, 1966.
• Kâdî, en-Nü’mân Abdülmüteâl el-. Şi’ru’l-futûḥi’l-İslâmiyye fî ṣadri’l-İslâm. 3 Cilt. Mektebetu’s-sekâfeti’d- Dîniyye, 2005.
• Kapar, Mehmet Ali. “Safvân b. Ümeyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/486-487. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
• Mâlikî, Hasan b. Muhammed el-Meşşât el-. İnâretü’d-dücâ fî meġâzî ḫayri’l-verâ ṣallallāhu ʿaleyhi ve sellem. Cidde: Dârü’l-Menâhic, 1426.
• Mirdâs, Ebü’l-Heysem Abbâs b. Mirdâs. Dîvân -el-’Abbâs b. Mirdâs es-Sülemî-. thk. Yahyâ el-Cebûrî. Bağdat: Vizâretü’s-Sekafe ve’l-İ’lâm, 1388.
• Nüveyrî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Abdilvehhâb en-. Nihâyetü’l-ereb fî fünûni’l-edeb. 33 Cilt. Kahire: Dârü’l-Kütüb ve’l-Vesâiki’l-Kavmiyye, 1423.
• Şerîfî, Hind Bintu Mustafâ Muhammed et-Tayyib. Fetḥu Mekke: Dirâse Da’viyye. Suudi Arabistan: Riyad Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 1420.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr et-. Câmiʿu’l-beyân ʿan teʾvîli âyi’l-Ḳurʾân. thk. Mahmûd Muhammed Şâkir. 24 Cilt. Mekke: Dârü’t-Terbiye ve’t-Türâs, b.y.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr et-. Târîḫu’r-rusül ve’l-mülûk. thk. Muhammed Ebü’l-Fazl İbrâhîm. 11 Cilt. Mısır: Dârü’l-Ma’ârif, 1967.
• Vâkıdî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ömer el-. el-Meġāzî. thk. Marsden Jones. 3 Cilt. Londra: Alemü’l-Kütüb, 1965.