Linguistic and Cultural Elements Related to Ramadan and Fasting in Kyrgyz Language

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 3, 973 - 989

Döne Arslan

https://doi.org/10.32711/tiad.1714857

Öz

This study examines the vocabulary and cultural elements surrounding the month of Ramadan and the practice of fasting in Kyrgyz Turkish. It provides a historical overview of pre-Islamic beliefs among the Kyrgyz, the Islamization process, and the religious suppressions during the Soviet period. Terms, idioms, proverbs, and fixed expressions related to Ramadan and fasting are collected and thematically categorized. Furthermore, cultural practices such as the caramazan tradition are analyzed to show how Islamic values have been integrated with local customs. The study uses a qualitative method to evaluate data obtained from dictionaries, catechisms, and oral literature through content analysis. The findings reveal that Ramadan in Kyrgyz society is not merely a religious period but a linguistic, cultural, and social marker of identity. In this context, fasting and Ramadan symbolize social unity, solidarity, and cultural continuity, extending beyond individual worship.

Anahtar Kelimeler

Kyrgyz Language , Month of Ramadan , Fasting Practices , Religious Vocabulary , Islamization

Kırgız Türkçesinde Ramazan ve Oruçla İlgili Dil ve Kültür Unsurları

Öz

Bu çalışma, Kırgız Türkçesinde Ramazan ayı ve oruç ibadeti etrafında şekillenen söz varlığı ile kültürel unsurları incelemektedir. Kırgızların İslamiyet öncesi inançları, İslamlaşma süreci ve Sovyet dönemi baskıları tarihsel bağlamda ele alınmış; Ramazan ve oruçla ilişkili terimler, deyimler, atasözleri ve kalıplaşmış ifadeler derlenerek tematik biçimde sınıflandırılmıştır. Ayrıca “caramazan” geleneği gibi halk kültürü ürünleri üzerinden İslami değerlerin nasıl yerel geleneklerle harmanlandığı analiz edilmiştir. Nitel yöntemle gerçekleştirilen çalışmada, sözlükler, ilmihaller ve halk edebiyatı kaynaklı veriler içerik analiziyle değerlendirilmiştir. Bulgular, Kırgız toplumunda Ramazan’ın yalnızca dinî bir dönem değil; aynı zamanda dilsel, kültürel ve toplumsal kimliğin taşıyıcısı olduğunu ortaya koymaktadır. Bu bağlamda Ramazan ve oruç, bireysel ibadetlerin ötesinde, toplumsal birlik, dayanışma ve kültürel devamlılığın simgesi olarak anlam kazanmaktadır

Anahtar Kelimeler

Kırgız Türkçesi , Ramazan , Oruç , Söz Varlığı , İslamiyet

Kaynakça

• Akmataliyev, A. Kırgız Tilinin Sözdügü. Bişkek: Avrasya Yayınları, 2010.
• Aksoy, Hasan. “İslam Öncesi Dönem Türklerde Tanrı Anlayışı”. International Journal of Social Sciences and Education Research 4/2 (2018), 275-288.
• Amber, Sadık. “Dini İnançlar Zaviyesinden Kırgızların Dünü-Bugünü ve Kırgız Gençlerinin İnançlara Karşı Olan Tutumları”. İnsan Ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 11/2 (2022), 1173-1197.
• Arık, Durmuş. “Kırgızlarda Kurban Fenomeni”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XLVI/1 (2005), 157 - 175.
• Arıkoğlu, Ekrem vd. Kırgızca- Türkçe Sözlük, Ankara: TDK Yayınları, 2023.
• Arıkoğlu, Ekrem vd. Kırgızca-Türkçe Sözlük. Bişkek: Kırgızistan-Türkiye “Manas” Üniversitesi Yayınları, 2017.
• Cihan, Cihad. “XIX. ve XX. Yüzyılda Bazı Seyyahların Kırgızların Dinî Hayatlarına Dair Gözlem ve Değerlendirmeleri”. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 8/2 (2015), 219 - 238.
• Cumakunova, Gülzura. Türkçe- Kırgızca Sözlük, Bişkek: Kırgızistan- Türkiye Manas Üniversitesi Yayını, 2005.
• Cusubaliev, A. Kırgızların İslamiyeti Kabulü. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007.
• Erdem, Mustafa. Misyonerlik Faaliyetleri ve Türkiye. Ankara: Türkiye Kamu Sen Yayınları, 2005.
• Erşahin, Seyfettin. “Kırgızların İslamlaşması Üzerine Bazı Mülahazalar”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 39/1 (1999), 393 - 438.
• Gün, Faruk - Uraim Kyzy, Busalikha. “İslâmiyet’ten Önce Ve Sonra Kırgızlar’da İnanç Esasları”. RUSUH Uşak Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi 4/2 (Aralık 2024), 187-208.
• Güncel Türkçe Sözlük, Erişim 05.02.2025, https://sozluk.gov.tr/
• https://www.fikriyat.com/galeri/edebiyat/kirgiz-turkcesin-islami-terimler Erişim: 10.02.2025.
• İslam İlmihali (İslam Dininin Öküm- Coboloru), çev. Mayrambek Orozobaev, Nurgül Moldalieva. Ankara: Sistem Yayıncılık, 2010.
• Kadırov, Ismayıl. Kırgız Madaniyatınan Tamgan Tamçılar, Kırgız Tili Boyunça Cat Cazuular 5-11. Klass. Bişkek, 2016.
• Koyçumanov, C. - Kadırov, I. Makal-Lakaptar, Nuska Sözdör, Nakıl Kepter, Zalkar Oylor. Bişkek: Kırgızistan Milli Yayınları, 2012.
• Kutlu, Sönmez. “Kırgızistan' da Ramazan ve Dinî Bayramlar”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 42 (2013), 137 - 164.
• Orozobaev, Mayrambek. Kırgızcadaki İslam Dışı Geleneksel İnanç ve İnanışlarla İlgili Söz Varlığı, Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2010.
• Polat, Kemal. “Kırgızlarda Ramazan ve Bayram Etkinlikleri”. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 1/1 (2015), 25-48.
• Polat, Kemal. Beşikten Mezara Kırgız Türkleri’nde Gelenek ve İnanışlar. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2005.
• Polat, Kemal. “Kırgızistan’da Dinî Günler ve Bayramlar”. Dinî Araştırmalar 5/14 (2002), 170 - 172.
• Polat, Kemal. “Kırgız Türklerinin Günlük Hayatında Gelenekler ve Halk İnanışları”, Türkler, ed. Hasan Celal Güzel- Kemal Çiçek-Salim Koca, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002, c. 19, 551-560.
• Smanbayev, A. –İşekeyev, N. Kırgız Adabiyatı 6. Bişkek: Bilim-Komputer, 2007.
• Yudahin, K. Kırgız Sözlüğü. çev. Abdullah Taymas. Ankara: TDK Yayınları, 1988.