İHA Görüntülerinden Yararlanarak Taşkın Analizinin Yapılması: Çan (Kocabaş) Çayı Örneği

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 1, 27 - 36, 30.06.2023

Sercan İlhan , Umut Aydar

https://doi.org/10.51534/tiha.1220290

Cited By: 1

Öz

Geçmişten günümüze meydana gelen, maddi ve manevi sorunlara yol açan doğal afetler, doğal ve beşeri faktörlerin birleşik etkileriyle ortaya çıkmaktadır. Doğal afetlere neden olan doğal faktörler, gerçekleşen olayın büyüklüğü, yerleşim alanlarına olan uzaklığı ve yerleşim alanlarının etkileme miktarıdır. Doğal afetlere neden olan beşeri faktörler ise; az gelişmişlik, nüfus artışının dengesiz olması, bilinçsiz yerleşim ve eğitimsizlik gibi nedenlerdir. Doğal afetlere deprem, toprak kayması, kuraklık, sel ve taşkınlar gibi pek çok örnek verilebilmektedir. Doğal afetlerden biri olan ve bu çalışmanın da konusunu oluşturan taşkınlar genel anlamıyla, bir akarsuyun, doğal veya yapay olarak, mevcuttaki yatağından taşarak yatak sınırları dışında akışını devam ettirmesi sonucunda çevreye zarar vermesi olayı olarak ifade edilebilmektedir. Taşkınlar ülkemizi en çok etkileyen doğal afetlerden biridir. Buna göre taşkınlar can ve mal kayıpları açısından ülkemizde ikinci sırada yer alırken, meteorolojik afetler içerisinde ise ilk sırada yer almaktadır. Bu çalışmada Çan ve Biga ilçelerini kapsayan, Biga (Çan) Çayı Havzasının, Çan ilçe merkezinden geçen bölümünün eEbee X model sabit kanatlı İnsansız Hava Aracı (İHA) aracılığıyla görüntüleri elde edilmiş, elde edilen bu görüntüler çeşitli fotogrametrik değerlendirme programları kullanılarak 3 boyutlu model haline getirilmiş ve taşkın analizi için gerekli veriler elde edilmiştir. Son olarak elde edilen bu çıktı ürünler, ilgili kurumlardan temin edilen verilerle birlikte kullanılarak Çan ilçesine ait 100 ve 500 yıllık taşkın haritaları koordinatlı bir şekilde üretilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İHA, 3B modelleme, fotogrametri, taşkın

Destekleyen Kurum

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ

Teşekkür

Bu çalışmada kullanılan Hidrolojik verilerin teminini sağlan Çanakkale DSİ 252. Şube Müdürlüğüne, çalışmanın arazi kısmında yardımlarını esirgemeyen Harita Teknikeri Mehmet ADIGÜZEL ve Harita Mühendisi Mahmut İsmail UYSAL’a teşekkür ederiz.

Flood Analysis by Utilizing UAV Images: The Case of Çan (Kocabaş) Stream

Öz

Natural disasters, which have occurred from the past to the present and cause material and moral problems, emerge with the combined effects of natural and human factors. The natural factors that cause natural disasters are the size of the event, the distance from the residential areas and the amount of impact of the residential areas. The human factors that cause natural disasters are; reasons such as underdevelopment, unbalanced population growth, unconscious settlement and lack of education. Many examples of natural disasters such as earthquakes, landslides, droughts, floods and overflows can be given. Floods, which is one of the natural disasters and which is the subject of this study, can be expressed in general terms as the event that a stream causes damage to the environment as a result of natural or artificial overflow from its existing bed and continuing its flow outside the bed boundaries. Floods are one of the natural disasters that affect our country the most. Accordingly, while floods are in the second place in terms of loss of life and property in our country, they are in the first place among meteorological disasters. In this study, images of the part of the Biga (Çan) Stream Basin, which includes Çan and Biga districts, passing through Çan district center, were obtained by eEbee X model fixed-wing Unmanned Aerial Vehicle (UAV), and these images were transformed into 3D models using various photogrammetric evaluation programs. and the necessary data for flood analysis were obtained. Finally, these output products were used together with the data obtained from the relevant institutions, and the 100 and 500 year old flood maps of Çan district were produced in a coordinated manner.

Anahtar Kelimeler

UAV, 3D modeling, photogrammetry, flood

Kaynakça

• Beden, N. (2019). Cevizdere havzasının sayısal modelleme sistemlerine dayalı taşkın analizi ve taşkın zararlarının değerlendirilmesi. Doktora tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun, Türkiye.
• Binici, F., & Aksoy, T. (2022). Şehirleşmenin Taşkın Üzerindeki Etkisi. GSI Journals Serie C: Advancements in Information Sciences and Technologies, 5(1), 64-76.
• Cebe, K., & Bilhan, Ö. (2021). HEC-RAS Hidrodinamik Model Kullanılarak Kararlı Akım Analizi: Nevşehir, Türkiye Örneği. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, Özel sayı 32, 135-141. https://doi.org/10.31590/ejosat.1039311
• Çanta, E., & Kılıçer, S. & Akıcı, H. (2022). FLO-2D ve HEC-RAS Yazılımları ile Ardanuç (Artvin) İlçesindeki Pona Deresi ve Örtülü Deresi’nin Taşkın Yayılım Haritalarının Karşılaştırılmalı Üretilmesi. Türkiye Uzaktan Algılama ve CBS Dergisi, 1(1), 50-64.
• Demir, V., & Keskin, A. (2022). Taşkınların Ekonomik Zararlarının Değerlendirilmesi (Samsun-Mert Irmağı Havzası). Uluslararası Mühendislik Araştırma ve Geliştirme Dergisi, 664-667.
• Demir, V., & Keskin, A. Ü. (2022). Yeterince akım ölçümü olmayan nehirlerde taşkın debisinin hesaplanması ve taşkın modellemesi (Samsun, Mert Irmağı örneği). Geomatik, 7(2), 149-162.
• Dolo, A. (2018). Arhavi ilçesi için DRONE verisine dayalı sel ve taşkın modellemesi. Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 46s.
• Efe, H., & Önen, F. (2015). Batman çayı’nın taşkın analizinin HEC-RAS programıyla yapılması. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi, 6(2), 83-92.
• Ertürk, E., Kaya, N., & Mercan, S. (2021). Taşkın Risk Haritasının Oluşturulması: Trabzon İli Vakfıkebir İlçesi Kirazlı Deresi Örneği. Afet ve Risk Dergisi, 4(1), 84-98.
• Eryılmaz Türkkan, G. (2021). Pürüzlülük Katsayısının Açık Kanal Akımına Etkisinin İncelenmesi. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 1(1), 1-8. https://doi.org/10.29130/dubited.800691
• Sargın, A. (2013). Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Taşkin Riski Ön Değerlendirmesi. DSİ Yayınları, 1-67.
• Tektaş, Y. ve Polat, N. (2021). HEC-RAS ile Taşkın Modelleme ve Sentinel-2 Uzaktan Algılama Görüntüsünden Taşkın Hasar Analizi: Diyarbakır İli Çakmak Deresi Çınar Bölgesi Örneği. Türkiye Uzaktan Algılama Dergisi, 3(1), 28-35.
• Ulvi, A., & Yiğit, A. (2019). Kültürel Mirasın Dijital Dokümantasyonu: Taşkent Sultan Çeşmesinin Fotogrametrik Teknikler Kullanarak 3B Modelinin Yapılması. Türkiye Fotogrametri Dergisi, 1(1), 1-6.
• Yılmaz, S. E. (2022). Coğrafi bilgi sistemleri yardımıyla Şuhut yerleşim birimlerinin taşkın modellemesi. Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Afyon Karahisar, Türkiye
• URL-1. https://www.iklimhaber.org/tarim-ve-orman-bakanligi-taskinlar-nedeniyle-son-10-yilda-127-kisi-yasamini-yitirdi/ (Erişim Tarihi 15.11.2022)
• URL-2. https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%87an,_%C3%87anakkale (Erişim Tarihi 15.11.2022)
• URL-3. https://www.pinteknik.com.tr/wp-content/uploads/2019/05/PPK-mi-RTK-mi-Hangisi-daha-faydali.pdf (Erişim Tarihi 15.11.2022)