Risk Management of Independent Consecutive Hydrological Disasters: The 1995 Senirkent Flood Case Following a Prolonged Dry Period

Yıl 2026, Cilt: 37 Sayı: 2

Hafzullah Aksoy , Yonca Çavuş , Dilek Eren Akyüz

https://doi.org/10.18400/tjce.1704680

Öz

This study deals with the risk management of independent consecutive hydrological disasters, through the case of flood in Senirkent, Isparta that occurred in 1995 after a 16-month long dry period over years 1993-1994. It presents a first case in this regard to the hydrology and water resources literature in Turkey. The original contribution of the study is to evaluate the risk of each of the independent successive disasters, not separately, but in a dynamic framework, instead of individual disaster-oriented risk management. In the study, in addition to the quantitative characteristics of disasters such as severity and duration, the elements of exposure and vulnerability were also discussed; direct and indirect effects of disasters were evaluated through comprehensive data analysis and literature review. The findings revealed that even the consecutive disasters are independent and do not trigger each other, they can increase the risk level and deepen societal risks by interrupting regional recovery processes as a result of the dynamic interaction of their common effects, and strongly emphasized the necessity of transitioning to multiple disaster risk management. The study advocates the development of holistic and scenario-based preventive disaster risk management strategies instead of crisis management; and offers original and concrete suggestions for the future regarding the development of risk management policies.

Anahtar Kelimeler

Disaster , consecutive disaster , independent disaster , multi-disaster risk management , dry period , drought , Senirkent in Isparta , flood

Uzun Süreli Kurak Dönem Sonrasında Meydana Gelen 1995 Senirkent Taşkını Özelinde Bağımsız Ardışık Hidrolojik Afetlerin Risk Yönetimi

Öz

Bu çalışma, 1993-1994 yıllarında gözlenen 16 ay süreli kurak dönem sonrası meydana gelen 1995 Senirkent taşkını özelinde, bağımsız ardışık hidrolojik afetlerin risk yönetimini ele almakta ve Türkiye hidroloji ve su kaynakları literatürüne bu konuda bir ilk uygulama örneği sunmaktadır. Çalışmanın özgün katkısı, tekil afet odaklı risk yönetimi yerine ardışık ancak aralarında nedensel ilişki bulunmayan afetlerin her birinin riskinin ayrı ayrı değil birlikte ve dinamik bir çerçevede değerlendirilmesidir. Çalışmada, afetlerin şiddet ve süre gibi nicel karakteristikleri yanında maruziyet ve kırılganlık unsurları da ele alınmış; doğrudan ve dolaylı etkileri kapsamlı veri analizi ve literatür taramasıyla değerlendirilmiştir. Bulgular, aralarında doğrudan tetikleme gibi bir ilişki bulunmayan bağımsız ardışık afetlerin bile ortak etkilerinin dinamik etkileşimi sonucunda bölgesel toparlanma süreçlerini kesintiye uğratarak risk seviyesini artırabileceğini ve toplumsal riskleri derinleştirebileceğini ortaya koymuş ve çoklu afet risk yönetimine geçişin gerekliliğini güçlü bir şekilde vurgulamıştır. Çalışma, kriz yönetimi yerine bütüncül ve senaryoya dayalı önleyici afet risk yönetimi stratejilerinin geliştirilmesini savunmakta; risk yönetimi politikalarının geliştirilmesi ile ilgili geleceğe dönük özgün ve somut öneriler sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Afet , ardışık afet , bağımsız afet , çoklu afet risk yönetimi , kurak dönem , kuraklık , Isparta Senirkent , taşkın

Kaynakça

• De Ruiter MC, Couasnon A, van den Homberg MJ, Daniell JE, Gill JC, Ward PJ, Why we can no longer ignore consecutive disasters. Earth's Future, 8(3), e2019EF001425, 2020.
• Bevacqua E, De Michele C, Manning C, Couasnon A, Ribeiro AFS, Ramos AM, Vignotto E, Bastos A, Blesić S, Durante F, Hillier J, Oliveira SC, Pinto JG, Ragno E, Rivoire P, Saunders K, van der Wiel K, Wu W, Zhang T, Zscheischler J, Guidelines for studying diverse types of compound weather and climate events. Earth's Future, 9, e2021EF002340, 2021.
• AghaKouchak A, Chiang F, Huning LS, Love CA, Mallakpour I, Mazdiyasni O, Moftakhari H, Papalexiou SM, Ragno E, Sadegh M, Climate Extremes and Compound Hazards in a Warming World, Annual Review of Earth and Planetary Sciences Volume 48, 2020, Vol. 48:519-548, 2020.
• Brett L, Bloomfield HC, Bradley A, Calvet T, Champion A, De Angeli S, de Ruiter MC, Guerreiro SB, Hillier J, Jaroszweski D, Kamranzad B, Keinänen-Toivola MM, Kornhuber K, Küpfer K, Manning C, Mattu K, Murtagh E, Murray V, Bhreasail AN, O’Loughlin F, Parker C, Pregnolato M, Ramos AM, Schlumberger J, Theochari D, Ward P, Wessels A, White CJ, Science–policy–practice insights for compound and multi-hazard risks. Meteorological Applications, 32(2), e70043, 2025.
• Dabanli I, Drought hazard, vulnerability, and risk assessment in Turkey. Arab J Geosci 11, 538, 2018.
• Menteş EN, Kaya Ş, Tanık A, Gazioğlu C, Calculation of flood risk index for Yesilirmak Basin-Turkey, International Journal of Environment and Geoinformatics, 6(3): 244-259, 2019.
• Aydin MC, Birincioğlu ES, Flood risk analysis using gis-based analytical hierarchy process: a case study of Bitlis Province. Appl Water Sci 12, 122, 2022.
• Baykal T, Şener E, Terzi Ö, Application of analytical hierarchy process for flood risk analysis: a case study in Küçük Aksu river basin (Antalya, Turkey). Iran J Sci Technol Trans Civ Eng 47, 2449–2466, 2023.
• Anılan T, Bayram S, Sayıl MC, Yüksek O, Statistical analysis of flood risk perception: a case study for Eastern Black Sea Basin, Turkey. Nat Hazards 120, 8743–8760, 2024.
• Devlet Su İşleri (DSI), Türkiye Akarsu Havzaları Taşkın Yıllığı, Cilt I-VIII, (1970-1997). Enerji ve Tabii Kaynakları Bakanlığı, Ankara, 1998.
• Su Yönetimi Genel Müdürlüğü (SYGM), Antalya Havzası Taşkın Yönetim Planı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Ankara, 2016.
• Su Yönetimi Genel Müdürlüğü (SYGM), Antalya Havzası Kuraklık Yönetim Planı, Tarım ve Orman Bakanlığı, Ankara, 2018.
• Baykal T, Taylan D, Terzi Ö, Isparta ili için gelecekteki olası meteorolojik kuraklık değerlendirmesi, Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 9(1), 90-100, 2023.
• Keskiner AD, Şimşek O, Olasılıklı meteorolojik kuraklık analizi: Göller Yöresinde bir uygulama, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 27(1), 160-169, 2023.
• Şener E, Davraz A, Yağış tabanlı farklı indisler kullanılarak meteorolojik kuraklık analizi: Isparta örneği, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 12(Ek (Suppl.) 1), 404-418, 2021.
• Şener E, Davraz A, Comparison of drought indices in the analysis of temporal and spatial changes of climatic drought events: a case study in the Egirdir Lake basin (Isparta/Turkey). Natural Hazards, 120(14), 12817-12849, 2024.
• Durmuş B, Bulut İ, Batı Akdeniz’deki ekstrem kuraklık şartlarının SPEI yöntemiyle belirlenmesi, Türk Coğrafya Dergisi, (84), 41-52, 2023.
• Dursun İ, Babalık AA, De Martonne-Gottman ve Standart Yağış İndeksi yöntemleri kullanılarak kuraklığın belirlenmesi: Isparta ili örneği, Turkish Journal of Forestry, 22(3), 192-201, 2021.
• Varol S, Ulusoy M, Karacaören baraj gölleri ve çevresi için standartlaştırılmış yağış indeksi (SYI) yöntemi ile kuraklık sınıflaması ve etkisinin belirlenmesi, Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 11(3), 1142-1153, 2023.
• URL 1: https://tr.wikipedia.org/wiki/Senirkent_sel_felaketi (son ziyaret 22 Mart 2024).
• URL 2: https://www.jmo.org.tr/resimler/ekler/aebdb8bb6b0e73f_ek.pdf?dergi=HABER%20B%DCLTEN%DD (son ziyaret 22 Mart 2024).
• Tunusluoglu MC, Gokceoglu C, A catastrophic debris flow induced by heavy precipitation: June 13, 1995 Senirkent disaster. Geophysical Research Abstracts, 9, 00416, 2007.
• Cavus Y, Aksoy H, Critical drought severity/intensity-duration-frequency curves based on precipitation deficit. J Hydrol 584(7):124312, 2020.
• Aksoy H, Cetin M, Eris E, Burgan HI, Cavus Y, Yildirim I, Sivapalan M, Critical drought intensity-duration-frequency curves based on total probability theorem-coupled frequency analysis. Hydrological Sciences Journal, 66(8), 1337-1358, 2021.
• Cavus Y, Stahl K, Aksoy H, Drought intensity-duration-frequency curves based on deficit in precipitation and streamflow for water resources management. Hydrol Earth Syst Sci 27(18):3427–3445, 2023.
• Cavus Y, Aksoy H, Critical droughts extracted from dry periods. Nat Hazards 121, 3939–3957, 2025.
• Yevjevich V, An objective approach to definitions and investigations of continental hydrologic droughts. Hydrology Papers 23. Fort Collins: Colorado State University, 1967.
• Li X, Ju H, Garré S, Yan C, Liu Q, Spatiotemporal variation of drought characteristics in the Huang-Huai-Hai Plain, China under the climate change scenario. Journal of Integrative Agriculture, 16(10), 2308–2322, 2017.
• Kantarcı MD, An ecological evaluation over the warming and the drought period and its effects on the lake district of Turkey. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri A, 2008, No. No.2, 1-34 ref. 16, 2008.
• Kreibich H, at all The challenge of unprecedented floods and droughts in risk management. Nature 608, 80–86, 2022.
• United Nations Office for Disaster Risk Reduction (UNDRR), The Sendai Framework Terminology on Disaster Risk Reduction. "Disaster". Accessed 1 May 2025. https://www.undrr.org/terminology/disaster., 2017.
• Weichselgartner J, Pigeon P, The role of knowledge in disaster risk reduction. International Journal of Disaster Risk Science, 6(2), 107–116, 2015.
• Aksoy H, Cavus Y, Discussion of “Drought assessment in a south Mediterranean transboundary catchment”. Hydrological Sciences Journal, 67(1), 150-156, 2022.
• Ertek T, Senirkent Seli (13 Temmuz 1995-Isparta). Türk Coğrafya Dergisi, (30), 127-141, 1995.
• Yalçınkaya S, Isparta Senirkent Feyezanı. DSİ 18. Bölge Md. Raporu (Basılmamış), 6.s. Isparta, 1995.
• Biricik AS, Senirkent'de sel afetleri (13 Temmuz 1995-18-19 Temmuz 1996) Isparta. Marmara Coğrafya Dergisi, (1), 9-30, 1996.
• Sarıcan Y, Avrupa Birliği ve Türkiye’de Kuraklık Yönetimi Uygulamalarının Değerlendirilmesi. Uzmanlık Tezi, Su Yönetimi Genel Müdürlüğü, Ankara, 2015.
• Başbakanlık Genelgesi, Ulusal Kuraklık Yönetimi Strateji Belgesi ve Eylem Planı (2017-2023). Genelge no: 2017/19, 2017.
• Kalkınma Bakanlığı, Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018), 199 s, 2013.
• Özcankaya R, Acar A, Psychiatric symptom distribution in Senirkent torrent disaster victims. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 3(2), 27-32, 1996.
• URL3: https://enerjiajansi.com.tr/elektrik-birim-fiyatlari/ (son ziyaret 21 Mart 2024)
• Ergunay O, Türkiye’nin Afet Profili. Afet Sempozyumu, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği, 20-22 Nisan 2022, Ankara, 2022.
• Özden AT, Evaluation of post-disaster housing in Senirkent, MSc Thesis, İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 2004 (available at: hdl.handle.net/11527/8470).
• United Nations, The1994 Convention to Combat Desertification in Countries Experiencing Serious Drought and/or Desertification of United Nations, 1994. https://www.mfa.gov.tr/united-nations-convention-to-combat-desertification.en.mfa