ENTELEKTÜEL SERMAYE İLE FİNANSAL BAŞARISIZLIK İLİŞKİSİ: BORSA İSTANBUL MALİ KURULUŞLAR ENDEKSİ ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 9, 31 - 44, 31.07.2021

Burcu Gurol

Öz

İşletme yönetimleri, işletme kaynaklarını, işletmeyi en yüksek değer yaratma seviyesine ulaştırmak üzere kullanmaya çalışırlar. Bu kaynaklardan biri de entelektüel sermayedir. Değer yaratmak amaçlı kullanılabilen her bilgi işletmenin entelektüel sermayesidir. Entelektüel sermaye, toplumsal yapının bilgi toplumuna doğru evrilmesi ile üzerine dikkatleri çeken ve her geçen gün önemi artan bir kavramdır. Entelektüel sermayeye yatırım yapan işletmeler bu yatırımlarını etkin kullanarak olumlu sonuçlar elde edebilirler. Finansal faaliyet sonuçları, itibarları, müşteri sadakat seviyeleri ve piyasa değerleri artış gösterebilir. Bunun yanında entelektüel sermayenin olası finansal başarısızlık ihtimallerini azaltması da beklenmektedir. Bu çalışmada hisse senetleri Borsa İstanbul’da işlem gören mali kuruluşların, entelektüel sermaye katsayıları ile finansal başarısızlık ihtimalinin göstergesi kabul edilen Z skorları hesaplanmıştır. Daha sonra entelektüel sermaye bileşenleri ile Z skor arasındaki ilişki analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlar mali kuruluşlar için entelektüel sermaye bileşenlerinden yapısal sermayenin Z skor üzerinde pozitif yönlü ve anlamlı ilişkisi olduğunu göstermektedir. Z skor arttıkça finansal başarısızlık alanından çıkılıp, daha sağlıklı finansal yapıya geçildiğinden, yapısal sermaye katsayısı işletmenin finansal başarısızlık ihtimalini azaltmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Entelektüel Sermaye, Finansal Başarısızlık, VAIC, M_VAIC, Altman-Z

THE RELATIONSHIP BETWEEN INTELLECTUAL CAPITAL AND FINANCIAL FAILURE: THE EXAMPLE OF BORSA ISTANBUL FINANCIAL INSTITUTIONS COMPANIES

Öz

Business managements try to use business' resources to bring the business to the highest level of value creation. One of these resources is intellectual capital. Any information that can be used to create value is the intellectual capital of the enterprise. Intellectual capital is a concept that draws attention and becomes more important day by day with the evolution of the social structure towards the information society. Businesses that invest in intellectual capital can achieve positive results by using these investments effectively. Their financial activity results, reputation, customer loyalty levels, and market values may increase. In addition, it is expected that intellectual capital will reduce the probability of possible financial failure. In this study, the intellectual capital coefficients of the financial institutions whose stocks are traded on Bursa, Istanbul, and the Z scores, which are accepted as indicators of the probability of financial failure, are calculated. Then, the relationship between intellectual capital components and Z score is analyzed. The results obtained show that structural capital, one of the intellectual capital components, has a positive and significant relationship with the Z score for financial institutions. With the increase in the structural capital coefficient, the possibility of financial failure decreases.

Anahtar Kelimeler

Intellectual Capital, Financial Failure, VAIC, M_VAIC, Altman-Z

Kaynakça

• Acar, D., & Dağlar, H. (2005). Entelektüel Sermayenin Ölçülmesinde Muhasebe Bilgi Sisteminin Katkısı. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 23-40.
• Acuner, T., & Şahin, K. T. (2002). Entellektüel Sermayenin Ölçülebilirliği Üzerine Heuristik (Sezgisel) Bir Araştırma. Ulusal Yönetim Organizasyon Kongresi Bildirileri Kitabı. Akdeniz Üniversitesi.
• Akpınar, O., & Akpınar, G. (2017). Finansal Başarısızlık Riskinin Belirleyicileri: Borsa İstanbul’da Bir Uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi, 932-951.
• Altman, E. I. (1968). Financial Ratios, Discriminant Analysis and The Prediction of Corporate Bankruptcy. The Journal of Finance, 589-609.
• Altman, E. I. (1983). Multidimensional Graphics and Bankruptcy Prediction: A Comment. Journal of Accounting Research, 297-299.
• Altman, E. I. (1993). Corporate Financial Distress and Bankruptcy. New Jersey: Wiley.
• Altman, E. I., & Hotchkiss, E. (2006). Corporate Financial Distress and Bankruptcy: Predict and Avoid Bankruptcy, Analyse and Invest in Distressed Debt. New York: John Wiley and Sons.
• Arklan, Ü., & Taşdemir, E. (2008). Bilgi Toplumu ve İletişim: Bilginin Yayılması Süreçlerinde Kitle İletişim Araçları ve İnternet. Selçuk İletişim, 67-80.
• Bakhshani, S. (2014). Studying the impact of intellectual capital and value added on predicting bankruptcy using survival analysis. Journal of Economics, Finance and Accounting , 237-246.
• Beaver, W. H. (1966). Financial Ratios as Predictors of Failure. Journal of Accounting Research, 71-111.
• Brooking, A. (1996). Intellectual Capital. London: Thomas Business Press.
• Çalışkan , T. (2015). Bilgi Ekonomisinde Entelektüel Sermaye: Borsa İstanbul Bankacılık Sektörü Uygulaması. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 121-137.
• Catasus, B., & Gröjer, J. E. (2003). Intangibles and Credit Decisions: Results from an Experiment. European Accounting Review, 327-355.
• Cenciarelli, V., Greco, C., & Allegrini, M. (2018). Does Intellectual Capital Help Predict Bankruptcy? Journal Of Intellectual Capital, 321-337.
• Chen, M. C., Cheng, S. J., & Hwang, Y. (2005). An Empirical Investigation of the Relationship Between Intellectual Capital and Firm's Market Value and Financial Performance. Journal of Intellectual Capital, 159-176.
• Çetin , A. (2005). Entelektüel Sermaye ve Ölçülmesi. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 359-378.
• Çolak, M. S. (2020). A new multivariate approach for assessing corporate financial risk using balance sheets. Borsa İstanbul Review, 1-17.
• Dönmez, A., & Erol, İ. (2016). Entelektüel Sermayenin Ölçülmesi: VAIC Yöntemi Yardımıyla BIST Sürdürülebilirlik Endeksi İşletmeleri Üzerine Bir Araştırma. Mali Çözüm Dergisi, 27-56.
• Drucker, P. F. (1994). Kapitalist Ötesi Toplum. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Edvinsson, L., & Malone, M. S. (1997). Intellectual Capital: Realizing Your Company's True Value by Finding Its Hidden Brainpower. New York: Harper Business.
• Elitok, U. (2019). Entellektüel sermayenin kurumsal itibar üzerine etkisi ve bankacılık sektöründe bir araştırma. Doktora Tezi. İnönü Üniversitesi.
• Erhan, D. U. (2003). Entellektüel sermaye ölçülmesi, değerlemesi, muhasebeleştirilmesi bir teknoloji şirketi uygulaması. Doktora Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Fulmer, J. G., Moon, J. E., Gavin, T. A., & Ervin, M. J. (1984). A bankruptcy classification model for small firms. Journal of commercial Bank Lending, 25-37.
• Kaplan, R. S., & Norton , D. P. (1992). `The balanced scorecard measures that drives performance. Harvard Business Review, 71-90.
• Karabıyık, L. (2007, Şubat). Entelektüel Sermaye ve Bankacılık Sektörü Üzerine Bir Uygulama. Yüksel Lisans Tezi. Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi.
• Karacaer, S., & Aygün, M. (2009). Entelektüel Sermayenin Firma Performansı Üzerindeki Etkisi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 127-140.
• Karacan, S., & Ergin , E. (2011). Bankaların Entelektüel Sermayesi ile Finansal Performansı. Business and Economics Research Journal, 73-88.
• Kendirli, S., & Konak, F. (2015). Entelektüel Sermayein Ölçülmesi ve Firma Performansı Üzerindeki Etkisi: Borsa İstanbul'da İşlem Gören Bilişim Şirketleri Üzerine Bir Uygulama. Sakarya İktisat Dergisi, 31-51.
• Keskin , H., Şentürk, H. A., & Beydoğan, A. (2018). The Relationship Among Knowledge Sharing, Intellectual Capital and Performance from Innovation Quality Perspective. Business& Management Studies: An International Journal, 71-94.
• Kıymetli Şen, İ. (2014). Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarına Geçişin Entelektüel Sermaye Üzerindeki Etkileri: Toprak ve Toprağa Dayalı Ürünler Sektöründe Bir Araştırma. Çankırı Karatekin Üniversitesi Dergisi , 89-108.
• Kurgun, O. A., & Akdağ, G. (2013). Entelektüel Sermaye ve Örgüt Performansı İlişkisi: Akdeniz Bölgesindeki Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. NEÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 155-176.
• Lev, B. (2001). Intangibles: Management. Brooking Institutions.
• Mollabashi, D. F., & Sendani, J. (2014). The Impact of Intellectual Capital on the Risk of Bankruptcy of the Listed Companies in Tehran Stock Exchange. Indian Journal of Scientific Research, 105-113.
• Nazari , J. A., & Herremans, I. M. (2007). Extended VAIC model: measuring intellectual capital components. Journal of Intellectual Capital, 595-609.
• OECD. (1997). Intellectual Capital Accounts: Reporting and Managing Intellectual Capital. OECD: http://www.oecd.org/sti/ind/1948022.pdf adresinden alındı
• Ohlson, J. A. (1980). Financial ratios and the probabilistic prediction of bankruptcy. Journal of Accounting Research, 109-131.
• Örnek, A. Ş., & Ayas, S. (2015). Entelektüel Sermaye ile Yenilikçi İş Davranışının İşletme Performansına Etkisi: Bilişim Sektörü Uygulaması. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 91-116.
• Özveren, M., & Yıldız, S. (2010). Entelektüel Sermayenin Ölçüm Yöntemleri ve Kriterlerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Marmamar Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 275-289.
• Penrose, E. T. (1959). The Theory of the Growth of the Firm. New York: John Wiley.
• Pulic, A. (2000). VAIC™ – an accounting tool for IC management. International Journal of Technology Management, 702-714.
• Roos, J., Roos, G., Dragonetti, N. C., & Edvinsson, L. (1997). Intellectual Capital: Navigating in the New Business Landscape. Basingtoke: Macmillan.
• Şahin, O., & Alabay, N. M. (2011). Kobilerde Entelektüel Sermayenin Firma Performansı Üzerine Etkileri. Süleymen Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 249-268.
• Şamiloğlu, F. (2002). Entelektüel Sermaye. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Selimoğlu, S., & Orhon, A. (2015). Finansal Başarısızlığın Oran Analizi ve Diskriminant Analizi Kullanılarak Ölçümlenmesi: BİST’de İşlem Gören Dokuma, Giyim Eşyası ve Deri İşletmeleri Üzerine Bir Araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 21-40. Shahwan , T. M., & Habib, A. M. (2020). Does the efficiency of corporate governance and intellectual capital affect a firm's financial distress? Evidence from Egypt. Journal of Intellectual Capital, 403-430.
• Soylu, N. (2020). Entelektüel Sermaye Etkinliğinin Veri Zarflama Analizi ile Değerlendirilmesi: BİST Teknoloji Şirketlerine Yönelik Bir Araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 269-286.
• Springate, G. L. (1978). Predicting the possibility of failure in a Canadian firm, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Projesi. Simon Fraser University.
• Sriram, R. S. (2008). Relevance of intangible assets to evaluate financial health. Journal of Intellectual Capital, 351-366.
• Stewart, T. A. (2000). Entelektüel Sermaye. İstanbul: Kontent Kitap.
• Sullivan, P. (1997). Profiting from Intellectual Capital . NewYork: John Wiley and Sons. Sveiby , K. E. (1998). Intellectual Capital: Thinkin Ahead. Australian CPA, 18-22.
• Tobin, J. (1967). Tobin's Q Ratio As An Indicator of the Valuation of the Company. Journal of Financial Economics, 287-298.
• Ulum, I., Ghozali, I., & Purwanto, A. (2014). Intellectual Capital Performance of Indonesian Banking Sector: A Modified VAIC (M-VAIC) Perspective. Asian Journal of Finance & Accounting, 103-123.
• Yıldız, S. (2011). Entelektüel Sermayenin İşletme Performansına Etkisi: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11-28.
• Zmijevski, M. E. (1984). Methodological Issues Related to The Estimation of Financial Distress Prediction Models. Journal of Accounting Reserach, 59-82.