REFLECTION OF THE CHANGE AND TRANSFORMATION IN THE FIELD OF DRESS IN MODERNIZING TÜRKIYE FROM ATATURK PHOTOGRAPHS

Yıl 2024, , 83 - 96, 30.06.2024

Gülseren Haylamaz , Oktay Çanaklı

https://doi.org/10.54976/tjfdm.1389020

Öz

Abstract
Fashion, which is the carrier of modernization as an indicator of social and cultural progress, has played an important functional role in social life since the foundation of the Republic. The change and transformation that Atatürk made in the field of clothing occurred together with the Cultural and Social Revolutions implemented in the transition to modernity in Turkish society. Within the modernization process, the concept of dress that would emphasize a contemporary appearance appropriate to the nation-state was important for the success of these revolutions. Atatürk became the fashion leader of the Turkish nation with his innovative character and clothing style. He followed European fashion closely, especially in the 1920s and 1930s. Clothing is an important tool in the construction of the nation state and the formation of citizen identity along with the ideal of Westernization. Atatürk pioneered the changes and transformations he made in the field of attire through the style of clothing he preferred during his country trips, visits of foreign statesmen, and meetings he attended on various occasions. Photographs are the most important evidence that provides various information about the historical conditions and cultural practices of societies. In this study, evaluations were made through photographs of Atatürk's civilian and daily clothes, focusing on the concept of Modernity, nation state, cultural revolution, and the symbolic features of clothing.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, fashion, modernization, clothing, nation state

MODERNLEŞEN TÜRKİYE’DE KILIK KIYAFET ALANINDAKİ DEĞİŞİM VE DÖNÜŞÜMÜN ATATÜRK FOTOĞRAFLARINDAN YANSIMASI

Öz

Özet
Sosyal ve kültürel ilerlemenin göstergesi olarak modernleşmenin taşıyıcısı olan moda, Cumhuriyet’in kuruluşundan bugüne toplum hayatında önemli bir işlevsel rol oynamıştır. Atatürk’ün kılık-kıyafet alanında yapmış olduğu değişim ve dönüşüm, Türk toplumunda moderniteye geçişte uygulanan Kültürel ve Sosyal Devrimlerle birlikte oluşmuştur. Modernleşme oluşumu içerisinde ulus devlete uygun ve çağdaş bir görünüme vurgu yapacak kılık-kıyafet anlayışı bu devrimlerin başarısı için önemli olmuştur. Atatürk yenilikçi karakteri ve giyim tarzıyla Türk ulusuna moda konusunda örnek olmuştur. Özellikle 1920’li ve 1930’lu yıllarda Avrupa modasını yakından takip etmiştir. Kıyafet Batılılaşma ülküsüyle birlikte ulus devletin inşasında, yurttaş kimliğinin oluşmasında önemli bir araçtır. Atatürk çeşitli vesileler ile çıktığı yurt gezilerinde, yabancı devlet adamlarının ziyaretlerinde, katılmış olduğu toplantılarda tercih etmiş olduğu giyim şekli ile kılık kıyafet alanında gerçekleştirmiş olduğu değişim ve dönüşümlere öncülük etmiştir. Toplumların tarihsel koşulları ve kültürel pratikleri hakkında çeşitli bilgiler sağlayan en önemli kanıtlar fotoğraflardır. Bu çalışmada Modernite kavramı, ulus devlet, kültür devrimi, kılık-kıyafetin simgesel özellikleri üzerinde durularak, Atatürk’ün sivil ve günlük kıyafetlerini içeren fotoğrafları üzerinden değerlendirmeler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, moda, modernleşme, kıyafet, ulus

Kaynakça

• Aslan, G. (2011). “Ortaçağdan Günümüze “Modernite””, Doğuşu ve Doğası. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , (7) , 10-26 . DOI: 10.14520/adyusbd.101
• Akçiçek, E. (2005). Atatürk'ün Sağlığı Hastalıkları Ve Ölümü, İzmir Güven Kitabevi, İzmir, Birinci Basım.
• Aydın, R. (2018). “Türk Modernleşmesinde Bir Görünüm ve Değişim Temsili Olarak Kıyafet”, Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 3(6): 48-70.
• Aydın, R. (2018). “Ulus, Uluslaşma ve Devlet: Bir Modern Kavram Olarak Ulus Devlet”, Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 6 (1), 229-256. DOI: 10.14782/marusbd.412645
• Barnard, M. (2010). Sanat, Tasarım ve Görsel Kültür, Çev: Güliz Korkmaz, Ütopya Yayınevi, Ankara.
• Bayhan, H. (2006). Ulus Devlet, Modernizm ve Postmodernizm, Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kamu Hukuku Anabilim Dalı.
• Baykal, Ö. (2022). "Görsel Tarih Çalışmalarında Fotoğraf Okuma Yöntemi", Journal of Anglo-Turkish Relations 3: 97-125
• Bozkır, G. (2010). "İzmir Basınında Mustafa Kemal Atatürk’ün Kastamonu Gezisi", Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi 9 (2010 ): 109-126
• Crane, D. (2018). Moda ve Gündemleri, Trans: Ö. Çelik, İstanbul: Ayrıntı Publications. p. 367.
• Doğanoğlu M (2022). “Halkçılık İlkesinin Bedene Yansıması: Türkiye’de Ulus İnşası ve 280 Kıyafet Meselesi”, Mülkiye Dergisi, 46(1), 276-296.
• Erdirençelebi, M. (2011). Mustafa Kemal Atatürk’ün Şıklığı (Sivil Giysilerden Örnekler), Eğitim Yayınevi, ISBN: 978-605-4392-38-4, Konya.
• Erşan, M. (2006) “Mustafa Kemal Atatürk'ün Batılılaşma Hakkındaki Düşünceleri”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Aralık 2006, Cilt 8, Sayı 3, ss. 40-50
• Gülerman, A. (1987). Türkiye'nin Ekonomik Ve Toplumsal Yapısı, Anadolu Matbaacılık, İzmir.
• Güler, Ali. "Bir Çağdaşlaşma Modeli Olarak Atatürkçülük", http://turkoloji.cu.edu.tr/ATATURK/arastirmalar/guler_01.pdf Erişim Tarihi: 06 Kasım 2023
• Himam Er, (2022). “Modanın 1923-1940 Yılları Arasında Yazılan Türk Romanlarındaki Yolculuğu” İzmir Büyükşehir Belediyesi, Akdeniz Akademisi, Yeniden Akdeniz Bülteni, Tasarım Özel Sayısı, Aralık, 2022, İzmir.
• İnalcık, H. (1998). “Atatürk ve Türkiye'nin Modernleşmesi”, Belleten Türk Tarih Kurumu, Kasım 1988, Cilt 52 - Sayı 204 S. 985-992. https://belleten.gov.tr/ozet/2055/tur
• İnan, A. (1955). Kemal Atatürk'ü Anarken, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• İmrag, K. (2022). “Şapka İnkılabının Sosyo-Ekonomik Yönleri: Şapka İthalatı, Yerli Üretim ve Halka Yansımaları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Güz 2022, S 106, 545-584.
• Karaömerlioğlu, M. A., (1998). “Köy Enstitüleri Üzerine Düşünceler”, Toplum ve Bilim, Sayı 76, Bahar 1998, İstanbul.
• Kuçuradi, İ. (2006). “Devrim Kavramı ve Atatürk’ün Kültür Devrimi”, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Özel Sayı, 1-10. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/musbed/issue/23528/250693
• Metin, Celal. (2021). “Bir Tarihsel Süreç Olarak Modernleşme”, Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Derneği, Sayı; 25
• Önder Erol, P. (2016). “Modernite Projesinin Kökenleri, Dinamikleri ve Sonu”, Sosyoloji Dergisi, Yıl: 2016, Sayı, 33
• Özer, İ. (2005). Avrupa Yolunda Batılılaşma, İstanbul’da Sosyal Değişimler, İstanbul, Truva Yayınları.
• Özgentürk, N. 2018. Gazi’nin Tanıkları Anlatıyor... O Daima Şık, Karakarga Yayınları, ISBN: 978-605-2241-01-1, İstanbul.
• Rzayeva, Roida ; " Türk Toplumu ve Modernleşme”, https://www.ayk.gov.tr/wp-content/uploads/2015/01/RZAYEVA-Roida-T%C3%9CRK-TOPLUMU-VE-MODERNLE%C5%9EME.pdf
• Sarısaman, S. (1998)."Cumhuriyetin İlk Yıllarında Kadın Kıyafeti Meselesi". Atatürk Yolu Dergisi 6,(21). https://doi.org/10.1501/Tite_0000000112
• Sezer Arığ, A. (2006). "Türklerde Kıyafetin Kısa Tarihi", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: 22 Sayı: 64-65-66. ss. 141-160.
• Şahin, Y. (2006). 1920–1930 Yılları Arasında Türkiye’de Kadın Slüetinde Moda Anlayışı ve Değişimler, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, GSF Yayınları.
• Turgut, H. (2006). Atatürk'ün Sırdaşı Kılıç Ali'nin Anıları, İstanbul, 7. Baskı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Zabunoğlu, H. G. (2018). “Günümüzde Ulus-Devlet”, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 13 (1), 535-559. https://dergipark.org.tr/tr/pub/eruhfd/issue/37046/425657
• Görsel 1: https://isteataturk.com/Kronolojik/Tarih/1935/2/17/Mustafa-Kemal-Ataturk-Ege-Vapurunda-manevi-kizi-Ulku-Adatepe-ile-birlikte-17021935/1 Erişim Tarihi: 05/11/2023
• Görsel 2: https://isteataturk.com/Kronolojik/Tarih/1929/9/3/Mustafa-Kemal-Ataturk-Yalovada-Baltaci-Ciftliginde-03091929/5/Full Erişim tarihi: 05/11/2023
• Görsel 3: https://ajournal.blog/Ajournal/Icerik/zamaninin-otesinde-bir-moda-anlayisi Erişim Tarihi: 05/11/2023
• Görsel 4: https://isteataturk.com/Kronolojik/Tarih/1936/9/12/Mustafa-Kemal-Ataturk-Floryada-Deniz-Koskunde-cok-sevdigi-manevi-kizi-Ulku-ile-birlikte-12091936/6 Erişim Tarihi: 05/11/2023
• Görsel 5: https://isteataturk.com/Kronolojik/Tarih/1930/11/27/Mustafa-Kemal-Ataturk-Ege-Vapuruyla-Trabzona-seyahatinde-Hakimiyet-i-Milliye-Gazetesini-okuyor-27111930/9 Erişim Tarihi: 05/11/2023