MİMARİ TASARIM EĞİTİMİNDE ENFORMEL UYGULAMALARIN TASARIMCININ YARATICILIĞINA ETKİSİ

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 2, 215 - 234, 30.09.2025

Bilgehan Yılmaz Çakmak , Elif Şen

https://doi.org/10.54976/tjfdm.1549639

Öz

Küresel dünyada her alanda yaşanan değişim mimarlık disiplinine de etki etmektedir. Özellikle çağımızın bilişsel dünyasına ayak uydurmak için, mimarlık eğitimi alan bireylerin “yaratıcı düşünce üretebilme" yetilerini geliştirmeleri oldukça önem arz etmektedir. Diğer yandan mimarın sadece mimarlık alanıyla sınırlı kalmadığı, farklı disiplinlerle de işbirliği içerisinde olduğu çağımızın gerçekliğidir. Tüm bu gelişmeler ışığında eğitimin üniversitedeki formel eğitimle sınırlandırılması 21.yy’ın gerektirdiği niteliklere sahip olma bakımından yetersiz kalmaktadır. Hem interdisipliner bir yaklaşımla, hem de formel eğitimin yanı sıra enformel eğitim yöntemlerinin de mimari tasarım eğitimine dahil edilmesi gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada mimarlık eğitimi için de enformel tasarım araçlarının ve yöntemlerinin kullanımına dair deneyimsel bir çalışma gerçekleştirilmiştir. Çalışma genel anlamda öğrencilerin tasarım aşamalarını mimarlık ve moda disiplinlerinin kesişiminde deneyimleyerek, uygulayarak üretmelerini ve yaratıcılık niteliklerinin gelişmesini sağlamıştır. Tüm bu kazanımların yanı sıra grup halinde bir yarışmaya hazırlanırken 21.yy’ın gerektirdiği işbirliği ve kolektif üretme becerilerinin de gelişmesine katkı sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler

mimari tasarım eğitimi , interdisipliner eğitim , enformel uygulama , yaratıcılık

THE EFFECT OF INFORMAL PRACTICES ON DESIGNER'S CREATIVITY IN ARCHITECTURAL DESIGN EDUCATION

Öz

In the globalized world, changes occurring across various fields are also affecting the discipline of architecture. Particularly, to keep pace with the cognitive demands of our era, it is crucial for individuals pursuing architectural education to develop their ability to generate "creative thinking." Moreover, it is a reality of our time that architects do not confine themselves to the field of architecture alone but also collaborate with various other disciplines. In light of these developments, limiting education to formal instruction within universities proves insufficient in meeting the qualifications required by the 21st century. There is a need to integrate both interdisciplinary approaches and informal education methods alongside formal education into architectural design training. This study presents an experiential investigation into the use of informal design tools and methods within architectural education. The research generally demonstrates how students can experience, apply, and produce design stages at the intersection of architecture and fashion disciplines, thereby fostering the development of their creative attributes. Additionally, it has contributed to the enhancement of collaboration and collective production skills required by the 21st century, especially while preparing for group competitions.

Anahtar Kelimeler

architectural design education , interdiciplinary education , informal practices , creativity

Kaynakça

• Adıgüzel, D. (2012). Mimarlığın enformel eğitim alanı olarak çevresel yaklaşım konulu yarışmalar: Ekopavyon Proje Yarışması Örneği. In GreenAge Symposium.
• Akın, Ö. (1984). An exploration of design process. Development in Design Methodologies, 189-208.
• Ciravoğlu, A. (2003). Mimari tasarım eğitiminde formel ve enformel çalışmalar üzerine. Yapı Dergisi, 257, 43-47,
• Cook, P. (1996). Primer, Academy Editions, Londra.
• Demirtaş, V.Y. ve Baltaoğlu, M.G. (2010). Öğrenme Stillerine Göre Öğrencilerin Yaratıcılık Düzeyleri. Education Sciences, 5(4), 1308-7274, https://dergipark.org.tr/en/pub/nwsaedu/issue/19822/212272
• Dikmen, Ç. B. (2011). Mimarlık eğitiminde stüdyo çalışmalarının önemi. e-Journal of New World Sciences Academy, 6(4), 1509-1520.
• Erktin, E. ve Soygeniş, S. (2014). Learning by experiencing the space: Informal learning environments in architecture education. Bogazici University Journal of Education, 31(1), 81-92, https://dergipark.org.tr/en/pub/buje/issue/14783/328233
• Fartushenko, L. (2012). An interdisciplinary approach to promote creativity. Designedasia, 3(1), 1-8.
• Fleith, D. (2000). Teacher and Student Perceptions of Creativity in The Classroom Environment, Roeper Reiew, 22(3), https://doi.org/10.1080/02783190009554022
• Gökmen, N. Ö., ve Gökmen, H. S. (2023). Enformel Öğrenme Ortamlarının Organizasyonel Yapıları Bağlamında İrdelenmesi. Mimarist Dergisi, Cilt 1.
• Guzel, Z. T. (2024). An evaluation of personalized learning by online informal education in case of design education. Turkish Online Journal of Distance Education, 25(2), 246-262.
• Güldür, M. M., & Bayram, S. (2016). Disiplinler Arası Etkileşim Üzerine Bir Çalışma: Moda ve Mimari Arasındaki Etkileşim. The Journal of International Lingual, Social and Educational Sciences, 2(2), 59-74.
• Jones, J.C. (1982). Design Methods, Van Nostrand Reinhold Company, New York.
• Newell, A., and Simon, H.A. (1972). Human problem solving, Englewood Cliffs, NJ.
• Onur, D., Zorlu, T. (2017). Tasarım stüdyolarında uygulanan eğitim metotları ve yaratıcılık ilişkisi, Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 7(4), 542-555.
• Önal, B., ve Karakoç, E. (2019). Giyilebilir Mimarlık: Dönüşebilen Bir Mimari Prototip. XIII. Mimarlıkta Sayısal Tasarım Ulusal Sempozyumu.
• Pekdaş, E. ve Kutsal, B. (2021). Covid-19 pandemisinin mimarlık tasarım stüdyosu eğitimi üzerindeki etkisi. International Journal of Engineering, Design and Technology, 3(1-2), 1-15.
• Pelman, B., and Zoran, A. R. (2023). Informal learning in architectural education through sociomaterial approaches: Towards a network-based pedagogy in design education. The Design Journal, 26(5), 776-797.
• Pürlüsoy, İ., ve Köse Doğan, R. (2019). Moda Bağlamında Yapı ve Mekân Üzerine Bir Değerlendirme. Yakın Mimarlık Dergisi, 3(1).
• Rogers, A. (2014). Interactions between Informal Learning and Formal/Non-Formal Learning. In A. Rogers (Ed.). The Base of the Iceberg: Informal Learning and Its Impact on Formal and Non-formal Learning (pp. 59-76).
• Verlag Barbara Budrich.
• Schön, D. A. (1984). The architectural studio as an exemplar of education for reflection-in-action. Journal of architectural education, 38(1), 2-9, https://doi.org/10.1080/10464883.1984.10758345
• Smith S.M., Ward T.B. and Finke R.A. (1995). Creative Cognition Approach, MIT Press, Cambridge, London.
• Şen Bayram, A. K., Güzelci, O. Z., ve Alaçam, S. (2023). Informal Learning in the Context of Digital Design Pedagogy in Architecture. Journal of Computational Design, 4(1), 01-16.
• Şen, E. (2025). Mimari Tasarım Eğitiminde Yaratıcılığı Geliştirmeye Yönelik Bir Model Önerisi, Konya Teknik Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Doktora Tezi,Konya.
• Tezel, E. (2014). Disiplinler arası tasarım işbirliği: Çok katmanlı tasarım problemlerine çözüm arayışları için bir pilot proje uygulaması ve sonuçları. Bahçeşehir Üniversitesi Yayınları.
• van der Voordt, D.J.M., and van Wegen, H.B. (2007). Architecture in use. Routledge.
• Vygotsky, L. S. (1978). Mind in society: The development of higher psychological processes (Vol. 86). Harvard university press.
• Yılmaz Çakmak, B., Alkan Bala, H., ve Biçer, H. (2016). Çağdaş Mimari ile Moda Tasarımı İlişkisinde 'Fark Yarat Mimari Tasarım Atölyesi' Deneyimi. Selçuk Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Yayınları.
• Yılmaz Çakmak, B., Özdemir Erdoğan, T., Burkut E.B. (2024). An Analytical Overview to Futuristic Strategies in the Practice of Multi-Disciplinary Architecture Education, SAR Journal.
• Yürekli, İ., ve Yürekli, H. (2004). Mimari tasarım eğitiminde enformellik. İTÜDERGİSİ/a, 3(1).