TASARIMDA GELENEKSEL ANADOLU MOTİFLERİNİN YERİ

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 51 - 64, 31.03.2025

Sedef Betül Gül Ergenç

https://doi.org/10.54976/tjfdm.1569734

Öz

Geleneksel Anadolu motifleri, binlerce yıldır kültür mirasımızı ve zengin tarihsel olgularımızı yansıtan, estetik ve anlamsal açıdan zengin görsel unsurlar olarak hayatımıza girmişlerdir. Bu motifler, tarihleri boyunca tasarım alanlarına ilham kaynağı olmuş ve tarihin çeşitli dönemlerinden günümüze kadar taşınan simgeler aracılığıyla toplumumuzun kültürel değerlerini görsel bir dille ifade etmişlerdir. Geleneksel motifler hem doğdukları bölgenin tarihsel, coğrafi ve kültürel çeşitliliğini yansıtmakta hem de geçmiş ile bugünü bağlayan bir köprü işlevi görmektedir.
Mimari süslemelerden dokumaya, seramiklerden halılara kadar geniş bir yelpazede karşımıza çıkan motifler, günümüz tasarım dünyasında yeniden yorumlanarak modern estetik anlayışına entegre edilmekte ve endüstriyel ürünler ile gün yüzüne çıkmaktadır. Özellikle modern tasarım disiplinlerinde, geleneksel Anadolu motiflerinin yeniden yorumlanması hem kültürel mirasın korunmasına hem de yenilikçi ve özgün tasarımların ortaya çıkmasına olanak tanımaktadır.
Bu makale geleneksel Anadolu motiflerini temelden ele alarak, tasarım alanları içerisindeki yerleri ve önemleri, modern tasarım süreçlerine katkıları ve modern yorumlamalarına değinmektedir.

Anahtar Kelimeler

Geleneksel motifler, Tasarımda motif, Kültürel miras, Sembolizm

The Place of Traditional Anatolian Motifs in Design

Öz

Traditional Anatolian motifs have entered our lives as aesthetically and semantically rich visual elements that reflect our cultural heritage and rich historical facts for thousands of years. These motifs have been an important source of inspiration in the field of design throughout their history and have expressed the cultural values of our society in a visual language through symbols and patterns carried from various periods of history to the present day. Traditional motifs both reflect the historical, geographical and cultural diversity of the region where they were born and serve as a bridge connecting the past and the present.
These motifs, which we encounter in a wide range from architectural ornaments to weaving patterns, from ceramics to carpet motifs, are reinterpreted in today's design world and integrated into the modern aesthetic understanding and come to light with industrial products. Especially in modern design disciplines, reinterpretation of traditional Anatolian motifs allows both the preservation of cultural heritage and the emergence of innovative and original designs.
In this article, it is discussed traditional Anatolian motifs from their foundations, their place and importance in the design phenomenon, and their contributions to modern design processes and how they are interpreted.

Anahtar Kelimeler

Traditional motifs, Motif in design, Cultural heritage, Symbolism

Kaynakça

• Bozkurt, S. (2020). Geleneksel Türk halı sanatında kullanılan motiflerin anlamları: Sındırgı–Yağcıbedir halıları üzerine göstergebilimsel bir analiz. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (e-gifder), 8(1), 697-731.
• Cebeci, A. (2018). Yerel motif yorumları. (Yayınlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi). Hacettepe Üniversitesi. Güzel Sanatlar Enstitüsü. Resim Anasanat Dalı. Ankara. s.14.
• Çoruh, E., Azizoğlu, Z. (2023). Sekiz köşeli yıldız motifinin ekspresyonizm ve kübizm sanat akımları ile modernize edilerek tasarlanması. Turkish Journal of Fashion Design and Management (TJFDM). 5(2): 67-84.
• Değer, A., Üstüner, S. (2021). Anadolu kültürü ve sembollerinin günümüz tekstil sanatına/tasarımına yansımaları. International Journal of Interdisciplinary and Intercultural Art, 6(12), 17–38
• Eliade, M. (1992). İmgeler Simgeler. Gece Yayınları. Ankara. S.127-128.
• Erbek, M. (t.y.) Türk motifleriyle, geçmişten günümüze... Dösim Yayınları. Elazığ El Sanatları Eğitim Merkezi Müdürlüğü. Türkiye Cumhuriyeti Tarım ve Orman Bakanlığı. https://egitim.tarimorman.gov.tr/elazig/Sayfalar/Detay.aspx?OgeId=9&Liste=Slogan
• Köymen Çağar, P. (2021). Material Science Basics in Design for Industrial Designers. Ege Üniversitesi Basım Evi, 1. Baskı. ISBN: 978-625-00-9819-6. S.4.
• Oyman, N. R. (2019). Bazı Anadolu kilim motiflerinin sembolik çözümlemesi. Arış Dergisi (14), 4–22. https://doi.org/10.34242/akmbaris.2019.119
• Özbel, K. (1976). Türk köylü çorapları. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Özlem Alp, K. (2009). Orta Asya’dan Anadolu’ya kültürel sembollere giriş. Eflatun Yayınevi. Ankara.
• Öztürk, A., Emre, İ. (2020). Organik öğretiden postmodern-dijital tasarıma folklorik mirasın krizleri ve toplumsal etkisi. Millî Folklor, 16(128), 153–162
• Türk Dil Kurumu. (t.y.) Kültür. İçinde Güncel Türkçe Sözlük. Erişim tarihi: 05.02.2025 https://sozluk.gov.tr/
• Türk Dil Kurumu. (t.y.) Estetik. İçinde Güncel Türkçe Sözlük. Erişim tarihi: 05.02.2025, https://sozluk.gov.tr/
• Yaşar Üniversitesi. (2019). Geleneksel motife çağdaş tasarım ödül getirdi. Yaşar Üniversitesi Haber Portalı. https://haber.yasar.edu.tr/basari/geleneksel-motife-cagdas-tasarim-odul-getirdi.html Erişim Tarihi: 30.09.2024
• Şekil 1. URL-1: https://stock.adobe.com/tr/images/anadolu-hal-kilim-motifleri-sacba-motifi/118287788# state=%7B%22ac%22%3A%22stock.adobe.com%22%7D&token_type=bearer&expires_in=86399 Erişim Tarihi: 15.09.2024
• Şekil 2. URL-2: https://www.istockphoto.com/tr/fotoğraf/mitla-archaeological-zone-gm2159886375-580445629?searchscope=image%2Cfilm Erişim Tarihi: 29.09.2024
• Şekil 3. Yapay zekâ aracılığıyla oluşturulmuş görsel. Leonardo.ai. Oluşturma Tarihi: 29.09.2024
• Şekil 4. URL-3: https://ajansdijital.com.tr/geleneksel-turk-kilimlerindeki-en-onemli-10-motif-ve-anlamlari/ Erişim Tarihi: 27.09.2024
• Şekil 5. URL-4: https://www.izmir.bel.tr/tr/Haberler/%E2%80%8Bsanat-eseri-gibi-yaya-gecidi--izmir-de-oncelik-yayalarin-guvenligi/43787/156 Erişim Tarihi: 29.09.2024
• Şekil 6. URL-5: https://www.instagram.com/trimoondesign/ Erişim Tarihi: 29.09.2024
• Şekil 7. Ergenç, S.B. (2022). Ürün Tasarımında Motif Kullanımı Uygulaması Örneği.
• Şekil 8. URL-6: https://www.oggusto.com/moda/markalar-ve-tasarimcilar/turk-moda-tasarimcilari-gul-agis Erişim Tarihi: 30.09.2024
• Şekil 9. URL-7: https://haber.yasar.edu.tr/basari/geleneksel-motife-cagdas-tasarim-odul-getirdi.html Erişim Tarihi: 30.09.2024