KADIN SAĞLIĞI ALANINDA TEKNOLOJİ KULLANIMI VE BAKIM

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 3, 57 - 69, 30.12.2023

Büşra Karagöl , Gizem Bilmez , Ayten Arıöz , Sevil Şahin

Öz

Kadın hayatının tüm evrelerinde; infertilite, ürojinokoloji, jinekoloji ve jinekolojik onkoloji, cinsel sağlık, perinatoloji ve menopoz gibi durumlar sağlığı etkilemektedir. Dünya’da birçok kadın bu durumlardan kaynaklanan sorunlar karşısında arayış içerisine girmektedirler. Bu noktada hemşirelerin vereceği kaliteli ve etkili bakım hastalıkların beraberinde getirmiş olduğu zorlayıcı semptomların etkisini azaltarak, ölümlere kadar yol açabilen bir tablo ile karşılaşabilme risklerinin azalmasını sağlamaktadır.
İnsan gücünün kullanıldığı sağlık hizmetleri, teknolojik gelişmelerden etkilenmekte ve teknolojiyi yoğun olarak kullanmaktadır. Günümüzde gelişen teknolojinin beraberinde getirdiği yeni tedavi yöntemleri kadın sağlığı ve hastalıkları alanında sorunların giderilmesinde ve bakımın uygulanmasında kullanılmaya başlanmıştır. Hemşirelerin gelişen teknolojiyi kullanmada bireyin bakımının nasıl etkilediğini bilmesi de önem taşımaktadır. Hemşirelerin teknolojiyi kullanması bakımı kolaylaştırıp daha etkili kılarken, teknoloji ile birlikte uygulanan bakım sayesinde komplikasyonların azaldığı ve hastaların yaşam kalitelerinin arttığı saptanmıştır. Ayrıca gelişen teknoloji ile sağlık hizmetlerine ulaşım kolaylaşmış, maliyetler düşmüş ve bakımın kalitesi artmıştır.
Kadın sağlığında bireyin bakımı için yüksek değere sahip olan teknolojinin kullanılmasında hemşireler yeterli bilgi ve donanıma sahip olmalı aynı zamanda nitelikli bakımın verilmesinde sorumluluk taşımalıdırlar.

Anahtar Kelimeler

Teknoloji, kadın, kadın sağlığı, bakım

Kaynakça

• 1. Şendir, M. Kadın Sağlığında Teknoloji ve Nitelikli Bakım. “I. Uluslararası ve II. Ulusal Kadın Sağlığı Hemşireliği Kongresi. Kadın Sağlığı Hemşireliği Dergisi. 2018: 1,19.
• 2. Konukbay, D., Efe , M., Yıldız , D.Teknolojinin Hemşirelik Mesleğine Yansıması: Sistematik Derleme. SBÜHD Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi. 2020: 2, 3;175-182. doi:10.48071/sbuhemsirelik.700870
• 3. Boz Yüksekdağ, B. Hemşirelik Eğitiminde Bilgisayar Teknolojisinin Kullanımı. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi. 2015: 1,1;103-118.
• 4. Başar, A., Delice, S., İlhan, M., Ergün, M., & Soncul, H. Hemşirelik Hizmetlerinde Bilgisayar Kullanımı- Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Örneği. Bilişim Teknolojileri Dergisi. 2008:1,1; 43-46.
• 5. Arslan, H., Özbek, Ş., & Bursa, A. Küreselleşen Sağlık ve Kadın Sağlığı Hemşireliği. KASHED. 2015: 2,2; 46-57.
• 6. Çolak, M., & Öztürk, H. Ebelikte Yeterlilik, Yetkinlik ve Teknoloji Kullanımı. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi. 2021: 6,2; 340-349. doi:10.5336/healthsci.2020-75575
• 7. Kartal, Y., & Yazıcı, S. Health Technologies and Reflections in Nursing Practices. International Journal of Caring Sciences. 2017:10(3), 1733-1740.
• 8. Clipper, B., Batcheller, J., Thomaz, A., & Rozga, A. Artificial Intelligence and Robotics: A Nurse Leader's Primer. Nurse Leader. 2018: 16,6; 379-384. doi:https://doi.org/10.1016/j.mnl.2018.07.015
• 9. Doğan Merih, Y. Kadın Sağlığı ve Hastalıkları. Ankara: Nobel Tıp Kitabevleri; 2021.
• 10. Cirban Ekrem, E., & Daşıkan, Z. Perinatal Dönemde Yapay Zekâ Teknolojisinin Kullanımı. Eurasian Journal of Health Technology Assessment. 2021: 5,2; 147-162.
• 11. Farag, S., Padilla, P., Smith , K., & Sprague, M. Management, Prevention, and Sequelae of Adhesions in Women Undergoing Laparoscopic Gynecologic Surgery: A Systematic Review. J Minim Invasive Gynecol. 2018:25,7; 1194-1216.
• 12. Rahimzadeh, P., Mahmoudi, K., Khodaverd, M., & Faiz, S. Effects of ultrasound guided ganglion stellate blockade on intraoperative and postoperative hemodynamic responses in laparoscopic gynecologic surgery. Gynecology/Anesthesiology. 2020:15,2; 351-357.
• 13. Lauterbach, R., Matanes, E., & Lowenstein, L. Review of Robotic Surgery in Gynecology—The Future Is Here. Rambam Maimonides Med J. 2017: 8,2. doi:10.5041/RMMJ.10296
• 14. Fryer, K., Delgado, A., Tara Foti, Reid, C., & Jennifer Marshall. Implementation of Obstetric Telehealth During COVID 19 and Beyond. Maternal and Child Health Journal. 2020: 24, 1104-1110.
• 15. Güvercin, C. H. Tıpta Yapay Zekâ ve Etik. Türkiye Klinikleri. 2020: 7-13.
• 16. Davidson, L., & Boland, M. Enabling pregnant women and their physicians to make informed medication decisions using artificial intelligence. Journal of Pharmacokinetics and Pharmacodynamics. 2020: 305-318. doi:https://doi.org/10.1007/s10928-020-09685-1
• 17. Delanerolle, G., Yang, X., Shetty, S., Raymont, V., Shetty, A., Phiri, P., Shi, J. Artificial intelligence: A rapid case for advancement in the personalization of Gynaecology/Obstetric and Mental Health care. Women’s Health. 2021: 1-20. doi:https://doi.org/10.1177/17455065211018111
• 18. 14. Tejera, E., Joseareias, M., Rodrigues, A., Ramoa, A., Manuel , J., & Rebelo, I. Artificial neural network for normal, hypertensive, and preeclamptic pregnancy classification using maternal heart rate variability indexes. The Journal of Maternal-Fetal & Neonatal Medicine. 2011: 24,9; 1147-1151. doi:https://doi.org/10.3109/14767058.2010.545916
• 19. Davidson, L., & Boland, M. Towards deep phenotyping pregnancy: a systematic review on artificial intelligence and machine learning methods to improve pregnancy outcomes. Briefings in Bioinformatics. 2021: 22,5; 1-29. doi:https://doi.org/10.1093/bib/bbaa369
• 20. Paydar, K., Niakan Kalhori, S., Akbarian, M., & Sheikhtaheri, A. A clinical decision support system for prediction of pregnancy outcome in pregnant women with systemic lupus erythematosus. International Journal of Medical Informatics. 2017: 97; 239-246. doi:https://doi.org/10.1016/j.ijmedinf.2016.10.018
• 21.Esinler, İ., & Yaralı, İ. Artifisiyel neural network (yapay zekâ) ile ICSI uygulamalarında gebeliklerin tahmin edilmesi. Uzmanlık Sonrası Eğitim ve Güncel Gelişmeler Dergisi. 2006: 3,3; 176-180.
• 22. Warrick, P., Hamilton, E., Precup, D., & Kearney, R. (2010). Classification of normal and hypoxic fetuses from systems modeling of intrapartum cardiotocography. IEEE Transactions on Biomedical Engineering. 2010: 57, 4; 771-779. doi:10.1109/TBME.2009.2035818
• 23. Caballero-Ruiz, E., García-Sáez, G., Rigla, M., Villaplana, M., Pons, B., & Hernando, M. A web-based clinical decision support system for gestational diabetes: Automatic diet prescription and detection of insulin needs. International Journal of Medical Informatics. 2017:35-49. doi:10.1016/j.ijmedinf.2017.02.014
• 24. Pluym, I., Afshar, Y., Holliman, K., Kwan, L., Bolagani, A., Mok, T., Platt, L. Accuracy of automated three-dimensional ultrasound imaging technique for fetal head biometry. Ultrasound Obstet. Gynecol. 2021:57,5; 798-803. doi:10.1002/uog.22171
• 25. Başgül Yigiter, A., & Kavak, Z. N. Evaluatıon Of Fetal Anomalıes By Two-And Three-Dımensıonal Ultrasound Prosudba Fetalnıh Mana Razvoja Dvo-I Tro-Dımenzıonalnım Ultrazvukom. Gynaecol Perinatol. 2007: 16,2; 62–67.
• 26. Ramakrishnan, R., Rao, S., & He, J.-R. Perinatal health predictors using artificial intelligence: A review. Women’s Health. 2021. doi:10.1177/17455065211046132
• 27. Çoban, N., Eryiğit, T., Dülcek, S., Derya Beydağ, K., & Ortabağ, T. Hemşirelik Mesleğinde Yapay Zeka ve Robot Teknolojilerinin Yeri. Fenerbahçe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2022: 2,1; 378–385.
• 28. Şendir, M., Şimşekoğlu, N., Kaya, A., & Sümer, K. Geleceğin Teknolojisinde Hemşirelik. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi. 2019: 1, 3; 209-214.
• 29. Mysona, D. P., Kapp, D. S., Rohatgi, A., Lee, D., Mann, A. K., Tran, P., Tran, L., She, J. X., & Chan, J. K. Applying Artificial Intelligence to Gynecologic Oncology: A Review. Obstetrical & Gynecological Survey. 2021: 76,5; 292–301. https://doi.org/10.1097/OGX.0000000000000902
• 30. Başkaya, F., & Karacan, H. Yapay Zekâ Tabanlı Sistemlerin Kişisel Veri Mahremiyeti Üzerine Etkisi: Sohbet Robotları Üzerine İnceleme. Bilişim Teknolojileri Dergisi. 2022: 15,4. https://doi.org/10.17671/gazibtd.1053803
• 31. Akın, Y., Akın, I., Yılmaz, M., Demir, M., Gülüm, M., Çiftçi, H., Yeni, E. Laparoskopik Ürolojik Cerrahinin Güncel Literatür Eşliğinde Gastrointestinal Komplikasyonları. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2015:12,2; 312-323.
• 32. Gülpınar, Ö., & Haliloğlu, A. Ürolojik Laparoskopik Cerrahide Kullanılan Ekipmanlar ve Operasyon Odasının Dizaynı. Türk Üroloji Seminerleri. 2015:1; 126-133.
• 33. Çelik, S. Cerrahi Bakımda Bilgi Güncelleme. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2011: 2, 2; 61-65.
• 34. Argentino, G., Dias, F., Leite, N., Peres, G., Elias, L., Bortolani, V., Dias, R. The role of laparoscopy in the propaedeutics of gynecological diagnosis. Acta Cir Bras. 2019: 34,1; 2-11.
• 35. Orhan, A., Özerkan, K., Kasapoğlu, I., Gökhan Ocakoğlu, Demir, B., Günaydın , T., & Uncu, G. Laparoscopic Hysterectomy Trends İn Challenging Cases (1995–2018). Journal of Gynecology Obstetrics and Human Reproduction. 2019: 48,10; 791-890.
• 36. Eren, C., Gürsoy, Ö., Gürer, H., & Bayırlı, R. Evre 3-4 Adenezyonu Olan Olgularda Laparoskopik Histerektomi Operasyonlarının Klinik Değerlendirmesi: Eskişehir. Kocatepe Tıp Dergisi. 2020: 360-365.
• 37. Tanos, V., Berry, K., Frist, M., Campo, R., & DeWilde, R. Prevention and Management of Complications in Laparoscopic Myomectomy. Hindawi. 2019:1-9. doi:10.1155/2018/8250952
• 38. Ekmez, M., Dane, C., Akgüneş, A., Ekmez, F., Göksedef, P., Aydın, D., Yücel , E. Kliniğimizde Laparoskopik Histerektomilerin Değerlendirilmesi. Med Bull Haseki. 2017:55; 311-3114. doi:10.4274/haseki.06025
• 39. Acar, K., & Aygin, D. Laparaskopik Cerrahi Sonrası Ağrı ve Hemşirelik Bakımı. Online Türk Sağlık Bilimleri Dergisi. 2016:1,2; 17-22
• 40. Kan , Ö., Alkılıç, A., & Özmen , B. Robotik Cerrahi Teknolojisi, Geçmişten Geleceğe. Jinekoloji-Obstetrik ve Neonatoloji Tıp Dergisi. 2015: 12,6; 221-225.
• 41. Falcone, T., Goldberg, J., Garcia-Ruiz, A., Margossian, H., & Stevens, L. Full Robotic Assistance for Laparoscopic Tubal Anastomosis: A Case Report. Journal of Laparoendoscopic & Advanced Surgical Techniques. 1999: 9,1; 107-113. doi:http://doi.org/10.1089/lap.1999.9.107
• 42. Sinha, R., Sanjay, M., Rupa, B., & Kumari, S. Robotic surgery in gynecology. Journal of Minimal Access Surgery. 2015: 11,1; 50-59. doi:10.4103/0972-9941.147690
• 43. Ateş, U., Ergün, E., Göllü, G., Türedi, B., Bahadır, K., & Çakmak, A. Robotik Cerrahinin Ülkemizdeki Yaygınlaşma Süreci ve Önündeki Engeller. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi. 2017: 4; 248-253. doi:10.12956/tjpd.2017.273
• 44. Bocca, S., Stadtmauer, L., & Oehninger, S. Uncomplicated full term pregnancy after da Vinci-assisted laparoscopic myomectomy. Reproductive Biomedicine Online. 2007: 14,2; 246–249. https://doi.org/10.1016/S1472-6483(10)60794-8
• 45. Nezhat, C., Lavie, O., Hsu, S., Watson, J., Barnett, O., & Lemyre, M. Robotic-assisted laparoscopic myomectomy compared with standard laparoscopic myomectomy--a retrospective matched control study. Fertility and Sterility. 2009: 91,2; 556–559. https://doi.org/10.1016/J.FERTNSTERT.2007.11.092
• 46. Pitter, M., Gargiulo, A., Bonaventura, L., Lehman, J., & Srouji, S. Pregnancy outcomes following robot-assisted myomectomy. Hum Reprod. 2013: 28,1; 99-108. doi:10.1093/humrep/des365
• 47. Carbonnel, M., Moawad, G., Tarazi, M., Revaux, A., Kennel, T., Favre-Inhofer, A., & Ayoubi, J. Robotic Hysterectomy for Benign Indications: What Have We Learned from a Decade? Journal of the Society of Laparoscopic & Robotic Surgeons. 2021: 25,1. doi:10.4293/JSLS.2020.00091
• 48. Doğan, S., & Şimşek, T. Jinekolojide Robotik Cerrahinin Yeri. Akdeniz Tıp Dergisi. 2016:1;5-10.
• 49. Nezhat, C., Lewis, M., Kotikela , S., Veeraswamy , A., Saadat, L., Hajhosseini, B., & Nezhat, C. Robotic versus standard laparoscopy for the treatment of endometriosis. Fertility and Sterility. 2010: 94,7; 2758-2760. doi:https://doi.org/10.1016/j.fertnstert.2010.04.031
• 50. Soto, E., Luu, T., Liu, X., Einarsson, J., Cohen, S., & Falcone, T. Laparoscopy vs. Robotic Surgery for Endometriosis (LAROSE): a multicenter, randomized, controlled trial. Fertility and Sterility. 2017: 107,4. doi:https://doi.org/10.1016/j.fertnstert.2016.12.033
• 51. Geller, E. J., Siddiqui, N. Y., Wu, J. M., & Visco, A. G. Short-term outcomes of robotic sacrocolpopexy compared with abdominal sacrocolpopexy. Obstetrics and Gynecology. 2008: 112,6; 1201–1206. https://doi.org/10.1097/AOG.0B013E31818CE394
• 52. Kılınç Akman, E., Balcı, F., & Kanan, N. Robot Yardımlı Cerrahi Girişimlerde İkinci Güvenli Cerrahi Kontrol Listesi Kullanımının Önemi (The Second “Time-Out”). Fenerbahçe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2022: 2,2; 539–547. https://doi.org/10.56061/fbujohs.1141442
• 53. Karaismailoğlu, D., & Çilingir, D. Robotik Cerrahi Hemşireliği. II. Uluslararası İnovatif Hemşirelik Kongresi. 2021: 53–57
• 54. ACOG. The American Colloge of Obstetricians Gynecologists; 2020. (6 Aralık 2022) https://www.acog.org/clinical/clinical-guidance/committee opinion/articles/2020/02/implementing-telehealth-in-practice.
• 55.WHO. World Health Organization;2022. (6 Aralık 2022). https://www.who.int/publications/i/item/9789240050464
• 56. O’Connell, P. Advantages and Challenges to using Telehealth Medicine. Global Journal of Medical Research: F. 2015: 15,4; 19-22.
• 57. Pazar, B., Taştan , S., & İyigün, E. Tele Sağlık Sisteminde Hemşirenin Rolü. Bakırköy Tıp Dergisi. 2015: 11,1; 1-4.
• 58. DeNicola, N., Grossman, D., Marko, K., Sonalkar, S., Tobah, Y., Ganju, N., Lowery, C. Telehealth Interventions to Improve Obstetric and Gynecologic Health Outcomes. Obstetrıcs and Gynecology. 2020: 135,2; 371-382. doi:10.1097/AOG.0000000000003646
• 59. Mata, K., Costa, R., Carbone, É., Gimenez, M., Bortolini, M., Castro, R., & Fitz, F. Telehealth in the Rehabilitation of Female Pelvic Floor Dysfunction: a Systematic Literature Review. International Urogynecology Journal. 2021:32;249-259. doi:10.1007/s00192-020-04588-8
• 60. Zhao, L., Chen, J., Lan, L., Deng , N., Liao, Y., Yue, L., Xie , R.-H. Effectiveness of Telehealth Interventions for Women With Postpartum Depression: Systematic Review and Meta-analysis. JMIR Mhealth Uhealth. 2021: 9,10. doi:10.2196/32544
• 61. Giesen, P., Charante, E. M. van, Mokkink, H., Bindels, P., van den Bosch, W., & Grol, R. Patients evaluate accessibility and nurse telephone consultations in out-of-hours GP care: determinants of a negative evaluation. Patient Education and Counseling. 2007: 65,1; 131–136. https://doi.org/10.1016/J.PEC.2006.06.021
• 62.Keskin , H., & Özhelvacı, İ. Tele-Sağlık Sistemi Ve Hemşirelik. Paramedik ve Acil Sağlık Hizmetleri Dergisi. 2022: 3,1; 36-45. doi:pashid.990052