Göç Olayının Kronik Böbrek Yetmezliği Tedavisi Alan Mültecilerin Yaşamına Etkisi: Bir Olgu Çalışması

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 1, 44 - 56, 01.05.2025

Hülya Karakartal , Sevda Tüzün Özdemir

Öz

Amaç: Türkiye, coğrafi konumu nedeniyle tarih boyunca çeşitli sebeplerle sığınılan ülke konumunda olmuştur ve göç almaya devam etmektedir. Bilinmezliklerle dolu zorlu bir süreç olan göç, kronik hastalık tanısı olan bireylerde tedavinin sürmesi ve takibin devamlılığına dair derin endişe ve korku duyulmasına neden olabilmektedir. Kronik böbrek yetmezliği hastalığı, böbrek işlevlerini yerine getiremez hale geldiğinde ortaya çıkan, geri dönüşümü mümkün olmayan kronik bir hastalıktır ve Türkiye’de olduğu gibi tüm dünyada önemli, yaygın bir sağlık problemidir. Bu araştırma, göçü deneyimlemiş, kronik böbrek yetmezliği hastalığına sahip olan mültecilerin, göç öncesinde, göç sırasında ve göç sonrasında olmak üzere yaşadıkları deneyimler üzerinden; menşei ülkelerinde ve sığındıkları yeni yerleşim ülkelerinde aldıkları hemodiyaliz tedavi süreçlerini araştırmak ve yaşamları üzerindeki etkilerini değerlendirmek amacıyla gerçekleştirilmiştir.
Yöntem: Araştırma verileri; etik kurul ve kronik böbrek yetmezliği hastalığına sahip, Irak doğumlu, 29 yaşındaki olgu gönüllü bir katılımcının izni doğrultusunda, yarı yapılandırılmış görüşme formunun kullanıldığı, derinlemesine görüşmeler ile elde edilen nitel bir araştırmanın sonucudur.
Bulgular: Araştırmada, derinlemesine görüşme yöntemiyle elde edilen veriler doğrultusunda “Göç Öncesi Menşe Ülkede Alınan Hemodiyaliz Tedavisine İlişkin Deneyimler”, “Göç Yolculuğu Sırasındaki Hastalığa İlişkin Deneyimler” ve “Göç Sonrası Yeni Yerleşim Ülkesinde Alınan Hemodiyaliz Tedavisine İlişkin Deneyimler” olmak üzere üç ana tema belirlenmiştir. Bulgular, katılımcının menşe ülkesinde sağlık hizmetlerine erişimde yaşadığı zorluklar, göç sürecinde tedaviye ara vermenin yarattığı sağlık problemleri ve Türkiye’deki tedavi sürecinde karşılaştığı olumlu ve olumsuz deneyimler üzerine odaklanmaktadır. Özellikle Türkiye’deki evde hemodiyaliz uygulamasının katılımcının yaşam kalitesini artırdığı tespit edilmiştir.
Sonuç: Çalışmanın sonucunda, kronik böbrek yetmezliği hastası mültecinin, tedavi sürecinde ülkelerin mültecilere uyguladığı politikalar nedeniyle birçok güçlükle mücadele etmek zorunda kaldığı saptanmıştır. Olgu üzerinden kronik böbrek yetmezliği ile yaşayan bir mültecinin zorlu yaşam süreçleri somut olarak görüldüğünden; insan hakları kapsamında hak ve hizmetlere erişim ihtiyaçlarına yönelik öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Böbrek yetmezliği , kronik , yaşam kalitesi , mülteciler , vaka analizi

Etik Beyan

Araştırmanın etik izni; Beykent Üniversitesi Sosyal Ve Beşeri Bilimler için Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu tarafından 21.02.2022 tarihli Etik Kurul Toplantısı'nda onaylanmıştır.

Destekleyen Kurum

Yok

Teşekkür

Araştırmaya katılarak, deneyimlerini aktaran İ.M.’ye sonsuz teşekkürlerimizle.

The Impact Of Migration On The Lives Of Refugees With Chronic Renal Failure: A Case Study

Öz

Aim: Due to its geographical location, Turkey has been a country of refuge for various reasons throughout history and continues to receive migration. Migration, which is a challenging process full of unknowns, can cause deep anxiety and fear about the continuity of treatment and follow-up in individuals diagnosed with chronic diseases. Chronic kidney disease is an irreversible chronic disease that occurs when the kidney becomes unable to fulfill its functions and is an important and widespread health problem all over the world as well as in Turkey. This research was conducted to investigate the hemodialysis treatment processes of refugees with chronic renal failure who have experienced migration, both in their countries of origin and in their new countries of asylum, and to evaluate the effects on their lives through their experiences before, during and after migration.
Method: The research data is the result of a qualitative research conducted with in-depth interviews using a semi-structured interview form in accordance with the ethics committee and the permission of a volunteer participant 29 years old, born in Iraq, with chronic renal failure.
Results: Based on the data obtained through in-depth interviews, three main themes were identified: “Experiences of Hemodialysis Treatment in the Country of Origin Before Migration,” “Experiences Related to Illness During the Migration Journey,” and “Experiences of Hemodialysis Treatment in the New Settlement Country Post-Migration.” The findings focus on the participant's challenges in accessing healthcare services in their country of origin, health issues arising from interruptions in treatment during the migration process, and both positive and negative experiences encountered during the treatment process in Turkey. Notably, it was determined that home hemodialysis practices in Turkey significantly improved the participant’s quality of life.
Conclusion: As a result of the study, it was determined that the refugee with chronic renal failure had to struggle with many difficulties during the treatment process due to the policies that countries apply to refugees. Since the difficult life processes of a refugee living with chronic renal failure were seen concretely through the case, recommendations were presented for the needs of access to rights and services within the scope of human rights.

Anahtar Kelimeler

Kidney Failure , Chronic , quality of life , refugees , case study

Kaynakça

• 1. Adıgüzel Y. Göç Sosyolojisi. İstanbul: Nobel Yayınevi; 2016.
• 2. Nurdoğan AK, Dur AİB, Öztürk M. Türkiye'nin Mülteci Sorunu Ve Suriye Krizinin Mülteci Sorununa Etkileri. İş ve Hayat. 2016;2(4):217-238
• 3. T.C. Göç İdaresi Başkanlığı [Internet]. Uluslararası koruma istatistikleri; 2023. [cited 2023 July 14]. Available from: https://www.goc.gov.tr/uluslararasi-koruma-istatistikler
• 4. Nizam ÖK. Türkiye’de Dezavantajlılığın Mülteci Halleri: Haklardan Uzak “Hakk” A Bırakılmış Yaşamlar. Toplum ve Demokrasi Dergisi. 2017;11(24).
• 5. Kara P, Nazik E. Göçün Kadın Ve Çocuk Sağlığına Etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2018;7(2):58-69.
• 6. Apak H. Göç ve kesişimsel dezavantajlılık: Suriyeli yaşlı ve engelli göçmenler. In: Sakız H, ve Apak H, editors. Türkiye’de göçmen kapsayıcılığı. Ankara: Pegem Akademi; 2019. p.99-118.
• 7. Deniz A, Yıldırım Y. Göçün Başka Bir Boyutu: Kronik Hastalıklar. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi. 2018;27(3):261-273.
• 8. Özkan R. Göç Olgusu Ve Toplumsal Yapıya Etkisi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2019;33(47):127-145.
• 9. Gümüş Y. Göçün Sağlık Üzerindeki Etkileri. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2015;18(1):63-67.
• 10. Biçer S, Şahin F, Sarıkaya Ö. Hemodiyaliz Hastalarının Yeterli Diyaliz Hakkında Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi Ve Bu Konuda Eğitilmesi. Bozok Tıp Dergisi (Bozok Medical Journal). 2013;3(3):36-43.
• 11. Çetin Ş, Çiğdem Z, Özsoy H. Hemodiyaliz Hastalarında Vasküler Erişim Yolları Ve Hemşirelik Bakımı. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi (Turkiye Klinikleri J Nurs Sci). 2018;10(2):144–152.
• 12. Tüzün Özdemir S, Akyol A. Hemodiyaliz hastalarında av fistül uygulaması sırasında oluşan ağrıyı gidermede lavanta aromaterapinin etkisi. In: Uluslararası Bilimsel Araştırmalar ve Yenilikçi Çalışmalar Sempozyumu. Bandırma: Onyedi Eylül Üniversitesi; 2021. p.500-502.
• 13. Ateş K, Seyahi N, Koçyiğit İ. Türkiye’de nefroloji, diyaliz ve transplantasyon-registry 2021. Ankara: Miki Matbaacılık; 2022.
• 14. Hacımusalar DG. Hemodiyaliz uygulanan bireylerin bakım sorumluluğunu üstlenen yakınlarının yaşadığı sorunların belirlenmesi [master’s thesis]. [Kayseri]: Erciyes Üniversitesi; 2005. 77 p.
• 15. Ören B. Hemodiyaliz ve periton diyalizi olan hastaların yaşam kalitesi ve öz-bakım gücünü etkileyen faktörlerin incelenmesi. [dissertation]. [İstanbul]: İstanbul Üniversitesi; 2010.
• 16. Akyol Güner T, Erdoğan Z, Özdemir B, Çoban G, Aksu N. Kronik Böbrek Yetmezliği Hastalarının Bakım Vericilerinin Yaşam Kalitesi. Nefroloji Hemşireliği Dergisi. 2018;13(2):91-97.
• 17. Ozdemir, Emel. (2023). Communication Competence and Stakeholder Communication as a Dimension of Distinctive Competence in Work Life: A Qualitative Research. OPUS Journal of Society Research. 10.26466/opusjsr.1344256.
• 18. Kümbetoğlu B. Sosyolojide Ve Antropolojide Niteliksel Yöntem Ve Araştırma. İstanbul: Bağlam Yayıncılık; 2008.
• 19. Tekin HH ve Tekin H. Nitel Araştırma Yönteminin Bir Veri Toplama Tekniği Olarak Derinlemesine Görüşme. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi. 2012;3(13):101-116.
• 20. Çiçek-Korkmaz A. Sığınmacıların Sağlık Ve Hemşirelik Hizmetlerine Yarattığı Sorunlar. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi. 2014;1(1):37 - 42.
• 21. Kaya A M ve Demir DY. Hemodiyaliz Hastalarına Primer Bakım Veren Aile Üyelerinin Bakım Yükleri Ve Yaşam Kaliteleri Üzerine Bir Gözden Geçirme. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2012;2(3):24-28.
• 22. Sarı Ö. Sosyal Boyutlarıyla Kronik Böbrek Yetmezliği (KBY). Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2015;4(2): 71-80.
• 23. Sermenli-Aydın N. Hemodiyaliz ve periton diyaliz alan hastaların yaşam kalitesi, fiziksel performans, fiziksel aktivite, günlük yaşam aktivitesi, depresyon düzeyi ve ağrı düzeyi karşılaştırılması. [master’s thesis]. [Edirne]: Trakya Üniversitesi; 2019.
• 24. T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi. 2238 Sayılı Organ Ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması Ve Nakli Hakkında Kanun. 1979 [cited 2023 July 14]. Available from: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2238.pdf.