Effects Of Accounting, Finance and Internal Audit Units Performance On Business Management Success

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 1, 131 - 158, 08.05.2022

Ömer Faruk Akbaş , Tuncay Taşkın , Nurten Dönmez

Öz

Businesses, like any organizational structure, fulfill several functions. Said functions; with a narrow frame; can be grouped under the headings of supply, production, and marketing. For businesses to fulfill these functions, sub-functions of management such as accounting, finance, and auditing are needed. Accountancy is one of these sub-functions that according to the size of the enterprise; in a separate accounting department or management sub-unit, basic accounting operations are carried out in the form of record-keeping, report preparation, and interpretation activities. The finance division covers the transactions for sourcing funds that will be used for the core functions of the enterprises and the transactions made on where the payments will be paid from when necessary. One of the sub-functions of business management is an internal audit which is the control mechanism of the enterprise. In this study; the literature was reviewed in terms of the performance of accounting, finance, and internal audit units in enterprises and interpreted about their effects on business success. Consequently, it has been emphasized these headlines: a) The correct and error-free operation of the accounting system b) The effects of the financial system on the profitability of the enterprise c) The internal audit doing with an understanding that will constantly raise the standards of the enterprise d) All of three departments have a robust effect on management decisions and strategic decisions.

Anahtar Kelimeler

Business Management, Management Function, Accounting, Finance, Internal Auditing

İşletmelerde Muhasebe, Finans ve İç Denetim Birimleri Performansının İşletme Yönetimi Başarısına Etkileri

Öz

İşletmeler, her örgütsel yapı gibi belli başlı fonksiyonları yerine getirmektedir. Dar bir çerçeveyle söz konusu fonksiyonlar; tedarik, üretim ve pazarlama başlıkları altında toplanabilir. İşletmelerin bu fonksiyonlarını yerine getirebilmesi için muhasebe, finans ve denetim gibi yönetimin alt fonksiyonlarına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu alt fonksiyonlardan muhasebe; işletmenin büyüklüğüne göre, ayrı bir muhasebe bölümü veya yönetim alt biriminde temel muhasebe işlemleri, kayıt tutma, rapor düzenleme ve yorumlama faaliyetleri şeklinde yürütülmektedir. Finansman; işletmelerin temel işlevlerinin sağlanmasında yararlanılacak işletme kaynaklarının miktarlarını ve gerekli durumlarda ödemelerin nereden karşılanacağına dair yapılan işlemleri kapsamaktadır. İşletme yönetimin alt fonksiyonlarından diğeri içi denetim ise; işletmenin kontrol mekanizmasıdır. Bu çalışmada; işletmelerde muhasebe, finans ve iç denetim birimleri, performansları yönünden literatür incelemesi yapılarak işletme başarısına etkileri açısından yorumlanmıştır. Çalışma sonucunda; şu başlıklar vurgulanmıştır: a) Muhasebe sisteminin doğru ve hatasız çalışması b) Finansal sistemin, işletmenin kârlılığına etkileri, c) İç denetimin, işletme standartlarını sürekli yükseltecek bir anlayışla yapılması d) Her üç bölümün de yönetim kararları ve stratejik kararlar üzerinde güçlü etkileri vardır.

Anahtar Kelimeler

İşletme Yönetimi, Yönetim İşlevi, Muhasebe, Finans, İç Denetim

Kaynakça

• Acuner, T., İlhan, T. (2002). 21. yüzyılda yönetim anlayışı ve Türk yöneticilerinin bakış açısı. Antalya: Akdeniz Üniversitesi İİBF Yayınları.
• Adiloğlu, B. (2011). İç denetim süreci ve kontrol prosedürleri. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Akarkarasu, N. (2000). Halka açık şirketlerde iç denetim ve denetim kurullarının etkinleştirilmesi için öneriler (Yeterlilik Etüdü). İstanbul: Sermaye Piyasası Kurulu.
• Aksoy, M. (2008). Kamuda iç kontrol ve iç denetim. Ankara: Muhasebat Kontrolörleri Demeği Yayını.
• Alparslan, S., D. (2007) Yeni bir işletme performansı ölçme modeli, uygulaması ve melez optimizasyon tekniği ile tahmini (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Sakarya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Alptürk, E. (2008). Finans, muhasebe ve vergi boyutlarında iç denetim rehberi. Ankara: Maliye ve Hukuk Yayınları.
• Altay, İ. (2004). Varlık yönetim şirketlerinin kuruluşu, işley işi, BDDK ile ilişkisi ve bu şirket modelinin sağladığı avantajlar. Active, (31).
• Anasız, İ., Bozdayı, H. (2007). Bilgisayarlı muhasebe. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Armstrong, M. (2006). A handbook of human resource management practice (10th Edition). London: Kogan Page Publishing.
• Atkinson, A., A., Balakrishnan, R. (1997) New directions in manegement accounting research. Journal of Manegement Accointing Research, 9, 86.
• Aytekin, S., Sezgin, H., Yalçın, M. (2015). Uygulamacıların Muhasebede Hata ve Hileler ile Hile Belirteçlerine Yönelik Yaklaşımları: Balıkesir İli Örneği. Muhasebe ve Denetime Bakış, 69-89.
• Balcı, F.,İ. (2011) Kültürel sinerji yönetiminin işletme performansı üzerindeki etkisi: Çin ve Türkiye üzerinde karşılaştırmalı bir araştırma (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Banker, R., Potter, G., Srinivasan, D. (2000). An empirical investigation of an incentive plan that include nonfinancial performance measures. The Accounting Review, 75, 65-92. Banker, R.,D., Potter, G.,A., Srinivasan, D. (2000) An empirical investigation of an incentive plan that includes nonfinancial performance measures. The Accounting Review, 75 (1), 65–92. Berk, N. (2015). Finansal yönetim. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Berki, B. (2012). 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nda işlem denetçisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Boydaş Hazar, H. (2014). Sürekli denetim. İstanbul: Acar Basım.
• Bozkurt, N. (2011). İşletmelerin kara deliği: Hile çalışan hileleri (2. Basım). İstanbul: Alfa Basım Yayım.
• Bozkurt, R. (2010). Zihin kelepçenizi kırın: Sürdürülebilir ortaklığın 32 basit kuralı. İstanbul: Yaylacık Matbaacılık.
• Bulut, Ç., Yılmaz, C., Alpkan, L. (2009). Pazar oryantasyonu boyutlarının firma performansına etkileri. Ege Akademik Bakış, 9(2), 513-538.
• Burak, E., Öztaş, S. (2005). Kurumsal yönetim ilkelerinin muhasebenin temel kavramları açısından değerlendirilmesi. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1).
• Bursal, N. (2002). Maliyet muhasebesi: İlkeler ve uygulama. İstanbul:Der Yayınları.
• Cemalcılar, Ö., Erdoğan, N.(2000). Genel muhasebe. İstanbul:Beta Basım Yayıncılık A.Ş.
• Cenger, H. (2006). Genel işletme performansı ve finansal performans ilişkisi: çimento sektöründe bir uygulama (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Cengiz, D., Turanlı, M., Bağdatlı, K., Köse, S. (2015). Türkiye’deki işletmelerin finansal başarısızlığının faktör analizi ve diskriminant analizi ile incelenmesi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İktisat Dergisi, 23, 62-79.
• Çetinkaya, A.,Ş. (2007) Bilişim teknolojilerinin konaklama işletmeleri performansına etkileri: Beş yıldızlı otellere yönelik bir araştırma (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Çetinoğlu, T. (2007). Sürekli denetimin iç denetimde uygulanabilirliği ve Türkiye'de Ticari bankalar için sürekli denetim yapilandirma modeli (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Çoban, G. (2017) Otel işletmelerinde içsel pazarlama ve işletme performansı ilişkisinde pazar odaklılığın rolü: Nevşehir örneği (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
• Demir, B. (2010). Muhasebe bilgi sistemlerinde bilgi kalitesi. Mofad Journal, (48).
• Dinçer, Ö., Fidan, Y. (1996). İşletme yönetimi. İstanbul: Beta Yayınları.
• Dündar , Ş. (2010) Aile işlemelerinde kurumsal yönetim anlayışı ve profesyonelleşmenin işletme performansına etkileri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstütüsü, Kütahya.
• Elitaş, C., Ağca, V. (2006) İşletmelerde çok boyutlu performans değerleme yaklaşımları: kavramsal bir çerçeve. Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 343-370.
• Eralp, İ., Bozbaş, B. (2014). Kamu yönetiminde iç kontrol ve ön mali kontrol. Antalya: Bekad Yayınları.
• Erdoğan, İ. (1994). İşletmelerde davranış. İstanbul: Beta Basım Dağıtım.
• Ertuğrul, M. (2009) Finansal performans ölçümünde dönüşümlerin Türkiye açısından değerlendirilmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 19-46.
• Erkuş, Ş. (2016) Yönetim Muhasebesi Açısından Muhasebe Paket Programlarının karşılaştırılmaları üzerine bir çalışma . Namık Kemal Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi
• Gökmen, D. (2009). Kamu idarelerinde iç denetim. Bursa: Alp Yayınevi.
• Gönenli, A. (1991). İşletmelerde finansal yönetim. İstanbul: İ.Ü. İşletme Fakültesi Yayınları, Yayın No: 250.
• Gül, H. (2012). İşletmelerdeki kurumsallaşma düzeyinin işletme performansına etkisi: konaklama işletmelerinde bir uygulama (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Nevşehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
• Güredin, E. (2010). Denetim ve güvence hizmetleri (13. Basım). İstanbul: Türkmen Kitapevi.
• Gürsoy, C., T. (2014). Finansal yönetim ilkeleri. İstanbul: Beta Basım A.Ş.
• Hacıoğlu G (2012) Pazarlama performans ölçütleri: bir literatür taraması. Yönetim ve Ekonomi, 19(1), 59-75.
• Hasanoğlu, M., Aliyev, Z. (2007). Yönetimde yolsuzluk ve mücadele stratejileri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Hitt, M.,A., Mathis, R.,L., Middlemist, R.,D., Blevins, D.,E. (1989). Study guide to accompany management: Concepts and effective practice. West Publishing.
• İçerli, M., Y., Akkaya, G., C. (2006). Finansal açıdan başarılı olan işletmelerle başarısız olan işletmeler arasında finansal oranlar yardımıyla farklılıkların tespiti. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(1), 413-421.
• Kaplan, R., S., Norton, D., P. (2015). Balanced scorecard şirket stratejisini eyleme dönüştürmek. İstanbul: Aura Kitapları.
• Kaplan, R.,S., Norton, D., P. (1992). The balanced scorecard - measures that drive performance. Harward Business Review, 71-79.
• Karaçam, F. (2009) Toplam kalite yönetiminin finansal performans üzerine etkisi: hizmet sektörü uygulaması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze.
• Kaya, B. (2015). Kurumsal performansı artırmak için iç denetim iç kontrol ve risk yönetimi. Ankara: Yaklaşım Yayıncılık.
• Kaya, M. (2014). Kurumsal yönetim ilkelerinin muhasebe mesleki etik kuralları açısından değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Kaygın, C., Y., Tazegül, A., Yazarkan, H. (2016). İşletmelerin finansal başarılı ve başarısı olma durumlarının veri madenciliği ve lojistik regresyon analizi ile tahmin edilebilirliği. Ege Akademik Bakış Dergisi, 16(1), 147-159.
• Kesik, A. (2005). 5018 sayılı kamu mali yönetimi ve kontrol kanunu bağlamında ve AB sürecinde Türk kamu iç mali kontrol sistemi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 94-114.
• Kıral, H. (2014). İç denetim yönetime değer katmak. Ankara: İDKK Yayınları.
• Koçel, T. (2013). İşletme yöneticiliği (14. Baskı). İstanbul: Beta Yayınları.
• Koçel, T. (2015). İşletme yöneticiliği. İstanbul: Beta Basım Yayınları.
• Küçüksavaş, N. (2005). Finansal muhasebe (genel muhasebe) (10. Basım). İstanbul: Kare Yayınları.
• Kueng, P. (2000). Process performance measurement system: a tool to support process based organizations. Total Quality Management, 11(1), 67-85. Kurnaz, N., Çetinoğlu, T. (2010). İç denetim güncel yaklaşımlar (1. Basım). Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Lewis, P.,S., Goodman, S.,H., Fandt, P.,M. (2000). Management Challenges in the 21st century. South-Western Pub.
• Maliye Bakanlığı (2006). Üst yöneticiler için iç kontrol ve iç denetim el kitabı. Ankara: Maliye Bakanlığı.
• Manisalı Darman, G. (2014). Kurumsal yönetimde şeffaflık ve hesap verilebilirlik. Ankara: TÜRMOB Yayınları .
• Marşap, B. (1996). Muhasebe mesleği fonksiyonları ve meslek mensuplarının nitelikleri, Yaklaşım Dergisi, (37), 119-123.
• Moller, R., R. (2005). Brink’s modern internal auditing (6. Edition). New Jersey: John Wiley and Sons, Inc.
• Müftüoğlu, M., T. (1999). İşletme iktisadı. Ankara: Turhan Yayınları.
• Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği Sıra No: 1 Resmi Gazete No: 21447 (M) Resmi Gazete Tarihi: 26/12/1992.
• Mutlu, E.,C. (2004). Uluslararası işletmecilik. İstanbul:Beta Yayıncılık.
• Okka, O. (2009). Finansal yönetim (3. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Özer, E. (2016). Kalite uygulamalarının işletme performansı üzerindeki etkisi: inşaat sektöründe bir uygulama (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstütüsü, İstanbul.
• Özer, M.,A. (2015). Yeni kamu yönetimi. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Özkan, M., Arzu, A.,L. (2014). Ekonomik kar kaybı ve borca batıklık bilançosu arasındaki ilişkilerin firmaların finansal yapıları üzerine etkileri. Mali Çözüm Dergisi, 24(124), 17-29.
• Öztornacı, E. (2014). Kamu mali yönetiminde iç denetim-performans denetimi ilişkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstütüsü, İzmir.
• Pamukçu, A. (2004). Muhasebede bilgisayar destekli denetim düzeni. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Pamukçu, A., B. (1999). Finans yönetimi. İstanbul: Der Yayınevi.
• Pehlivanlı, D. (2014). Modern iç denetim (2. Basım). İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Pickett, S.,K. (2004 ). The internal aıditor at work. Canada: John Wiley & Sons.
• Pitt, S., A. (2014). Internal audit quality. New Jersey: John Wiley and Sons, Inc.
• Robbins, T., L., Crino, M., D., Fredendall, L., D. (2002). An integrative model of the empowerment process. Human Resource Management Review, 12(3), 419-443.
• Robbins, S., P., Coulter, M. (2004). Principles of management. Australia.
• Rogers, E.,W., Wright, P., M. (1998). Measuring organizational performance in strategic human resource management: problems, prospects, and performance information markets. Human Resource Management Review, 8(3), 311-331.
• Selimoğlu, S., K., Orhan, A. (2015). Finansal başarısızlığın oran analizi ve diskriminant analizi kullanılarak ölçümlenmesi: BİST’de işlem gören dokuma, giyim eşyası ve deri işletmeleri üzerine bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 66, 20-40.
• SPK, Sermaye Piyasası Kurulu, (2002). Sermaye piyasası faaliyetleri ileri düzey lisansı eğitimi, muhasebe, denetim ve etik kurallar. Ankara.
• Srivastava, R., Shervani, T.,A., Fahey, L. (1999) Marketing, business processes, and shareholder value: an organizationally embedded view of marketing activities and the discipline of marketing. Journal of Marketing, 63(SI), 168– 179.
• Sürmeli, F. (1996). Muhasebe bilgi sistemi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim, Sağlık Ve Bilimsel Araştırma Çalışmaları Vakfı Yayınları No: 115.
• Sürmeli, F. (2007). Muhasebe bilgi sistemi (1. Baskı). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını No: 1644.
• Tanış, M. (2015). Futbol kulüplerinde iç denetim organizasyonu (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tetik N. (1997). Muhasebenin temel kavramları ve mali tablolar ilkelerinin yönetim muhasebesi açısından değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (2), 147-160.
• Tınar, M., Y. (1990). Kurumsal kültür: Örgütlerin yönetiminde görünmeyen el. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5 (1-2), 78-90.
• Tosun, K. (1992). İşletme yönetimi: Genel esaslar. İstanbul:Savaş Kitap ve Yayınevi.
• Tufan, M. (2012). Uluslararası iç denetim standartları çerçevesinde kamuda iç denetim: Türkiye 'deki iç denetim sisteminin değerlendirilmesi üzerinde bir araştırma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstütüsü, Çanakkale.
• Tufan, M. (2012). Uluslararası iç denetim standartları çerçevesinde kamuda iç denetim: Türkiye'deki iç denetim sistemlerinin değerlendirilmesi üzerine bir araştırma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale OnSekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• TÜRMOB (2013). Uluslararası kalite kontrol, denetim, inceleme, diğer güvence ve ilgili hizmetler standartları El kitabı (Cilt I). Ankara: TÜRMOB Yayınları. Ülgen, H., Mirze, S.,K. (2004). İşletmelerde stratejik yönetim. İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Weygandt, J., J., Kieso, D., E., Kimmel, P., D. (2005). Financial accounting (5th Edition). New York: John Willey & Sons. Inc.
• Wilkinson, J., W, Cerullo, M., J., Raval, V., Wong On, W., B. (2000). Accounting information systems: Essential concepts and applications (4th Edition). New York: Wiley Publisher.
• Yalkın, Y., K. (2005). Genel Muhasebe, ilkeler ve uygulamalar: Tekdüzen muhasebe sistemi (14. Basım). Ankara: Nobel Yayınları.
• Yazıcı, M. (2003). Kurumsal muhasebe denetimi. İstanbul: Yeminli Mali Müşavirler Odası Yayınları.
• Yazıcı, N. (2010). Bir Bilgi sistemi olarak muhasebenin KOBİ’lerin yönetim kararlarına etkisi: Erzurum araştırması. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (47).
• Yenigün T. (2008). Kurumsal yönetim ve işletme içi denetim (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstütüsü, İzmir.
• Yılancı, M., F. (2015). Iç denetim ve iç kontrol değerleme rehberi (3. Basım). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yoruldu, Y. (2009). Üretim işletmelerinde kullanılan muhasebe paket programlarının yönetim muhasebesi açısından yeterliliklerinin analizi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.