Bir İktisat Tarihi Kaynağı Olarak Edebiyat ve Ekonomi; Geç Osmanlı Erken Cumhuriyet Dönemi Edebi Eserlerinden Örnekler

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 2, 48 - 59, 26.07.2024

Zeynep Günay

Öz

Edebiyat yazın dünyasına ait eserler, ülkenin içinde bulunduğu iktisadi ve sosyal durumunu okuyucuya aktaran en önemli araçlardan biridir. Eserlerde ki karakterler dönemin ekonomik tablosunu okuyabilmek için önemli ipuçları vermektedir. Toplumsal yaşamın tezahürü olan yazın dünyası nesiller boyunca aktarılan bir bilgi kaynağıdır. Kurgulanan karakter hayatın içinde yer alan bireyleri ele almaktadır. Bu çalışmada da iktisat tarihi konusunu oluşturan eserlere vurgu yapılmıştır. Dönemsel olarak bir geçiş süreci yaşayan Osmanlı Devleti ve yeni kurulan Türkiye coğrafyasında yaşanan iktisadi olayların hangi edebi eserlere yansıtıldığı konusuna değinilmiştir. Bu anlamda birbirinden bağımsız birçok yazarın kaleme aldığı eserler incelenmiştir. İktisat tarihinin önemli girişimcileri arasında bulunan Ahmet Mithat Efendi’nin yapıtları bu çalışmaya yön vermiştir. İktisat tarihi açısından önemli olan iktisadi olayların bireyden topluma aktarmada önemli bir misyonu olan bazı yazın eserleri hakkında bilgi veriliştir. Edebiyat ve iktisat terimlerinin birbirinden bağımsız değildir. Hayatın bir gerçeği olan iktisadi kavramların edebi eserler ile kaleme alınarak okuyucuya dönemin içtimai ve ekonomik yapısı hakkında bilgi vermektedir.

Anahtar Kelimeler

Edebiyat, İktisat, Cumhuriyet Dönemi, Osmanlı Dönemi

Etik Beyan

Bu çalışma bilimsel araştırma ve yayın etiği kurallarına uygun olarak hazırlanmıştır.

Literature and Economy as a Source of Economic History; Examples from Late Ottoman Early Republican Period Literary Works

Öz

Works belonging to the world of literature are one of the most important tools that convey the economic and social situation of the country to the reader. The characters in the works give important clues to read the economic picture of the period. The world of literature, which is the manifestation of social life, is a source of information passed down through generations. The fictional character deals with individuals in life. In this study, emphasis is placed on the works that constitute the subject of economic history. The issue of which literary works reflected the economic events experienced in the Ottoman Empire and the newly established Turkish geography, which periodically went through a transition process, was touched upon. In this sense, works written by many independent authors have been examined. The works of Ahmet Mithat Efendi, one of the important entrepreneurs in the history of economics, guided this study. Information is given about some literary works that have an important mission in transferring economic events that are important in terms of economic history from the individual to the society. The terms literature and economics are not independent of each other. Economic concepts, which are a fact of life, are written in literary works and provide the reader with information about the social and economic structure of the period.

Anahtar Kelimeler

Literature, Economics, Ottoman Period, Republican Period

Kaynakça

• Brain, J., The Great Depression, Historic UK, https://www.historicuk.com/HistoryUK/HistoryofBritain/Great-Depression/, adresinden erişilmiştir. (Erişim Tarihi 27.01.2024).
• Buğra, A. (1995). İktisatçılar ve İnsanlar. (1. Baskı).İletişim Yayınları.
• Çadırcı, M. (1991).Namık Kemal’in Sosyal ve Ekonomik Görüşleri. Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, sayı 02, sayfa 52.
• Çoşkun Albayrak G. , Genç H. , Kocakaplan, S.Ç. (2016). Osmanlıda Modern İktisadın İzinde 2 İlm-i Servet veyahud İlm-i İktisat Akyiğitzade Musa(1.Baskı). Dergah Yayınları
• Ekrem, R. M.(2004). Araba Sevdası (4. Baskı).Akçağ Yayınları.
• Enis, R.(2013). Afrodit Buhurdanında Bir Kadın. (1.Baskı). Evrensel Basım Yayın
• Ertem, S. (2012). Çıkrıklar Durunca. (1.Baskı).Salkım Söğüt Yayınları.
• Fındıkoğlu Z. F. (1941).Namık Kemal Sayısı, Namık Kemal ve Mehmet İzzet, Nüfus Meselesi, Hukuk Felsefesi, Tarihi, İŞ Mecmuası Felsefe Ahlak İçtimaiyat Dergisi (Sayı: 25), sayfa 4.
• Harnuboğlu, M. (2014) “Mekân ve mekânın algılanış biçimleri: Halide Edib Adıvar’ın otobiyografisi Mor Salkımlı Ev üzerine bir inceleme”, Yayınlayan: Ankara Üniversitesi KASAUM, http://cins.ankara.edu.tr/ adresinden erişilmiştir. (Erişim Tarihi 27.01.2024).
• Kabakcı, E. S. (2016). Ahmet Midhat Efendi’nin İktisadi Görüşleri ile o Dönemin İktisat Politikalarının Uyumu (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi.
• Karaosmanoğlu, Y. K. (2014). Kiralık Konak. İletişim Yayınları.
• Kılıç, M. E. (2021). İktisat ve Edebiyat İlişkisi Üzerine Bir Çalışma. 3. Uluslararası İzmir İktisat Kongresi, 12-13 Mart 2021 İzmir.
• Kılınçoğlu, D. T. (2017). “İktisadi Düşünce Tarihi Kaynağı Olarak Edebiyat: Geç Osmanlı İmparatorluğundan Üç Örnek”, İktisat ve Diğer Bilimler.Çiğdem Boz, Kaan Öğüt, Ahmet Deniz Bozkurt (Ed.),(ss.58). İletişim Yayıınları.
• Midhat, A. (2001). Letaif- İ Rivayat.(1.Baskı). Çağrı Yayınları.
• Midhat, A.(2016). Felatun Bey ile Rakım Efendi.(1. Baskı). Akçağ Yayınları.
• Mithat, A. (2010). Ekonomik Politik.(1.Baskı). Nabu Press.
• Mithat, A. (2019). Müşahedat. (1.Baskı).Tema Yayınları.
• Okay, M. Orhan (2002). “Teşebbüse Sarfedilmiş Bir Hayatın Hikâyesi”, Kitaplık, No: 54
• Özel, M. (2019). Romanperver İktisatçı(1.Baskı). Küre Yayınları
• Sarfati M. (2014), Edebiyat Yapmaktan” Uzaklaşan İktisat Bilimi İnsan Tabiatını Algılayabiliyor Mu?, İktisat ve Toplum Dergisi, 47: 27-37.. https://www.idealonline.com.tr/IdealOnline/lookAtPublications/paperDetail.xhtml?uId=10484& adresinden erişilmiştir
• Sayar, A. G.(2011). ,İktisat Metodolojisi ve Düşünce Tarihi Yazıları, Ötüken Neşriyat,İstanbul
• Steinback, J. (2020), Gazap Üzümleri, Farklı Yayınevi, İstanbul
• Tahir,K.,(2011), Sağırdere, 4.Baskı, İthaki Yayınları,İstanbul.
• Türkoğlu, İ. (2020)., Musa Akyiğitzade 1865-1923, Türkiye Diyanet vakfı, 31. Cilt, Ankara.
• Uçman, A.,(2007), Recaizade Mahmut Ekrem, TDV , Cilt 34
• Ülgener, S. F. (1983), Zihniyetler, Aydınlar ve İzm’ler (1. Baskı), Mayaş Yayınları, İstanbul
• Ülgener, S. F. (2008). İktisat Zihniyeti ve İktisat Ahlakı, İş Ahlakı Dergisi, 1(1), 137-162.
• Üşür, İ. (2003), Ekonomi Politik: Zarif Mezar Taşları?, Praksis, Sayı:10, 211-238.