Ordu İli Yol Kenarlarındaki İstilacı Yabancı Ot Türlerinin Belirlenmesi

Yıl 2025, Cilt: 28 Sayı: 1, 1 - 15, 31.07.2025

Gizem Hemiş , Onur Kolören

Öz

Çalışma 2022 yılında Ordu ili ve ilçelerini temsil edecek şekilde istilacı yabancı ot türlerinin varlığının araştırılması amacıyla 90 farklı yol kenarı lokasyonunda 1. dönem (nisan-mayıs) ve 2. dönem (eylül-ekim) olmak üzere iki farklı dönemde yapılmıştır. Survey lokasyonlarında yabancı ot türleri, rastlama sıklıkları (%), genel ve özel kaplama alanları (%) ve yoğunlukları (adet/m2) belirlenmiştir. İstilacı yabancı otlar, yüksek üreme ve stres toleransı ile yabancı otlara benzer birçok biyolojik niteliklere sahiptir. Bu nitelikler; hızlı fide büyümesini, erken aşamada bitkisel ve eşeyli üremeyi veya rizomlar tarafından agresif yayılmayı ve çok çeşitli çevresel koşulları tolere etme yeteneğini içerir. Survey sonuçlarında 45 familyaya ait 200 yabancı ot türü tespit edilmiştir. 1. dönemde 37 familyaya ait 146 yabancı ot türü, 2. dönemde ise yine 38 familyaya ait 140 yabancı ot türü tespit edilmiştir. Rastlama sıklığı (%) olarak; 1. dönemde Rubus canescens D.C. (Böğürtlen) %58.89, Artemisia vulgaris L. (Yabani pelin) %51.11 ve Trifolium repens L. (Ak üçgül) %46.67, 2. dönemde R. canescens (Böğürtlen) %56.67, Conyza canadensis (L.) Cronquist (Şifa otu) %53.33 ve Setaria viridis (L.) Beauv. (Yeşil kirpi darı) %45.56 ilk 3 sırayı almıştır. Bu araştırmada yol kenarlarında saptanan türler arasında; A. vulgaris, R. canescens, C. canadensis, Urtica dioica L. (Büyük sırgan), Paspalum dilatatum Poir. (Adi yalancı darı), Sorghum halepense (L.) Pers. (Kanyaş), Bromus tectorum L. (Püsküllü çayır), Hedera helix L. (Duvar sarmaşığı), Ambrosia artemisiifolia L. (Arsız zaylan), Pteridium aquilinum (L) Kuhn. (Eğrelti), Sambucus nigra L. (Kara mürver), Sicyos angulatus L. (İt dolanbacı), Bellis perennis L. (Koyun gözü papatya), Xanthium strumarium L. (Domuz pıtrağı) ve Equisetum arvense L. (At kuyruğu) literatürde istilacı olarak tanımlanan türlerin bulunduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Biyoçeşitlilik , İstilacı Yabancı Otlar , Ordu ili , Yoğunluk , Rastlanma Sıklığı

Identification of Invasive Weed Species on Roadsides in Ordu Province

Öz

The study was conducted in two different periods, Period 1 (April-May) and Period 2 (September-October), at 90 different roadside locations to investigate the presence of invasive weed species covering representative roadside areas across Ordu Province and its districtsin 2022. Weed species, their frequency of occurrence (%), general and specific coverage areas (%) and densities (number/m2) were determined at the survey locations. Invasive weeds have many biological traits similar to weeds, with high reproductive and stress tolerance. These traits include rapid seedling growth, early vegetative and sexual reproduction or aggressive spread by rhizomes, and the ability to tolerate a wide range of environmental conditions. In the survey results, 200 weed species belonging to 45 families were identified. In the 1st period, 146 weed species belonging to 37 families and in the 2nd period, 140 weed species belonging to 38 families were identified. Regarding frequency of occurrence (%), Rubus canescens D.C. (bramble) was the most common species in both periods, with 58.89% in Period 1 and 56.67% in Period 2. In Period 1, it was followed by Artemisia vulgaris L. (common mugwort) at 51.11% and Trifolium repens L. (white clover) at 46.67%. In Period 2, the second and third most frequent species were Conyza canadensis (L.) Cronquist (Canadian horseweed) at 53.33% and Setaria viridis (L.) Beauv. (green foxtail) at 45.56%. Moreover, A. vulgaris, R. canescens, C. canadensis, Urtica dioica L. (stinging nettle), Paspalum dilatatum Poir. (dallisgrass), Sorghum halepense (L.) Pers. (Johnsongrass), Bromus tectorum L. (downy brome), Hedera helix L. (English ivy), Ambrosia artemisiifolia L. (annual ragweed), Pteridium aquilinum (L.) Kuhn (bracken fern), Sambucus nigra L. (common elder), Sicyos angulatus L. (burcucumber), Bellis perennis L. (english daisy), Xanthium strumarium L. (hearleaf cocklebur), and Equisetum arvense L. (common horsetail) were identified as species classified as invasive in the literature.

Anahtar Kelimeler

Biodiversity , Invasive weeds , Ordu province , Frequency of occurrence , Intensity

Kaynakça

• Anonim, (2023). Invasive Alien Species. http://teriasturk.org/invasive-alien-species/, (Erişim tarihi: 12.06.2023a).
• Alexander, JM., Lembrechts, JJ., Cavieres, LA., Daehler, CC., Haider, S., Kueffer, C., Liu, G., Mcdougall, K., Milbau, A., Pauchard, A., Rew, LJ. Seipel, T. (2016). Plant invasions into mountains and alpine ecosystems: current status and future challenges. Alpine Botany. 126, 89–103
• Arslan, ZF., Uludağ, A. & Uremıs, I. (2015). Status of invasive alien plants included in EPPO Lists in Turkey. Bulletin OEPP/EPPO, 45 (1), 66–72
• Arun, MN., Kumar, RM., Sreedevi, B., Padmavathi, G., Revathi, P., Pathak, N. Stinivas, D. & Venkatanna, B. (2022). The Rising Threat of Invasive Alien Plant Species in Agriculture: Resource Management in Agroecosystems, Ondrasek, G., Zhang, L., Rijeka, 2.
• Davis, PH. (1965-1989). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Vol, 1-10. University of Edinburg, England.
• Gider, PZ. (2013). İstilacı Bitki Türlerinin ve İstila Yeteneklerinin Tek Yıllık Otlaklarda ve Yol Kenarlarında (Aydın, Denizli, Muğla, İzmir) Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi. Fen Bilmleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı, Aydın
• Hemiş, G. Ordu İli Yol Kenarlarındaki İstilacı Yabancı Ot Türlerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bitki Koruma Anabilim Dallı, Ordu
• Karaer, F., Kutbay, HG. & Terzioğlu, S. (2015). Türkiye’nin İstilacı Yabancı Bitki Biyoçeşitliliği, Tehdit Faktörleri ve Alınması Gerekli Tedbirler. Turkısh Journal of Weed Science. 18(1): 24-32
• Mortensen, D., Rauschert, E., Nord, A. & Jones, B. (2009). Forest Roads Facilitate the Spread of Invasive Plants. Invasive Plant Science and Management, 2(3), 191-199. doi:10.1614/IPSM-08-125.1
• Önen, H. (2015). Türkiye İstilacı Bitkiler Kataloğu. Ankara. T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Bitki Sağlığı Araştırmaları Daire Başkanlığı.
• Odum, EP. (1971). Fundamentals of Ecology 3rd Ed. W.B. Saunders Company, Philadelphia P.A., 574.
• Yazlık, A. & Ambarlı, D. (2022). Do non-native and dominant native species carry a similar risk of invasiveness? A case study for plants in Turkey. Neobiota. 76 (75), 53-72.
• Pekizoğlu, F. (2016). İstilacı Yabancı Bitkilerin Ekonomik Yönü. XII. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi. 25-27 Mayıs. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Yalova.
• Pysek, P., Hulme, PH., Simberloff, D., Bacher, S., Blackburn, TM., Carlton, JT., Dawson, W., Essl, F., Foxcroft, LC., Genovesi, P., Jeschke, JM., Kühn, I., Liebhold, AM., Mandrak, NE., Meyerson, LA., Pauchard, A., Pergl, J., Roy, HE., Seebens, H., Kleunnen, M., Vila, M., Wingfield, MJ. & Richardson, DM. (2020). Scientists’ warning on invasive alien species. Biological reviews of the Cambridge Philosophical Society. 95(6)
• Uludağ, A., Yazlık, A., Aksoy, N. & Arslan, ZF. (2017). Alien flora of Turkey: checklist, taxonomic composition and ecological attributes. NeoBiota, 35, 61–85.
• Uluğ, E., Kadıoğlu, İ. & Üremiş, İ. (1993). Türkiye’nin Yabancı Otları ve Bazı Özellikleri, Adana.
• Uludağ, A., Ocak Y., Şahin, M., Polat, F. & Işık, D. (2009). Bazı İstilâcı Yabancı Bitki Türlerinin Türkiye’deki Durumu. Türkiye III. Bitki Koruma Kongresi, Van.
• Yonat, H. (2016). Ordu İli Kivi Bahçelerinde Görülen Yabanci Ot Türlerinin ve Yoğunluklarinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Bitki Koruma Anabilim Dalı, Ordu.
• Yonat, H. & Kolören, O. (2021). Ambrosia artemisiifolia L. (Arsız Zaylan)’ nın Ordu İlindeki Dağılımı. ISPEC 7th International Conference on Agriculture. Animal Science and Rural Development, 18-19 Eylül, 2021. Muş Alparslan Üniversitesi, Muş, Turkey.