Natural dyeing is the
process of making use of the dye stuff from the root, stem, leaf and floret of
the plants. This process is almost as old as the human history; and throughout
the history, different plants have been used in different styles to dye. It's
likely that natural dyeing was informed by cooking, as the process of
extracting pigment is exactly like boiling food. There are many naturally
occurring plants, minerals and crustaceans from which you can extract color and
produce natural dyes. Plant dyes use no toxic or polluting chemicals, and the
organic matter left over from dye plants can be put on the compost. In
Anatolia, carpets and rugs have been dyed by using different plants. This
research has been done to detect the color codes of the dyes which were derived
from the use of the 7 different plants [wild rue (Peganum harmala L.), safflower (Carthamus
tinctorius L.), thyme (Thymus vulgaris L.), gopher plant (Euphorbia helioscopia L.), golden marquette
(Anthemis tinctoria L.), catchweed
bedstraw (Galium aparine L.) and marsh-mallow
(Althaea officinalis L.)] in 2
different methods (with and without mordant) on wool and cotton in Tokat
province. Copper sulphate and cider vinegar has been used as mordant substance.
Pure cotton dyed with the dyestuff derived from the plants has been specified
according to the color codes in pantone color scale. Besides that, it has been
observed that the cotton has eyepleasing colors. In accordance with the
results, it has been confirmed that natural dyeing’s importance is gradually
rising, considering the harms to environment and human health caused by the
chemicals and synthetic dye stuff.
Bitkisel
boyamacılık bitkilerin kök, gövde, yaprak ve çiçeklerindeki boyarmaddelerden
yararlanılarak yapılan boyamacılık işlemidir. Bu işlem neredeyse insanlık
tarihi kadar eski olup, tarih boyunca farklı bitkiler farklı şekillerde
kullanılarak boyama işlemi gerçekleştirilmiştir. Anadolu’da da farklı bitkiler
kullanılarak bitkisel boyacılıkla halı ve kilim boyacılığı yapılmıştır. Bu
çalışmada Tokat ilinde bulunan 7 farklı bitkinin [üzerlik (Peganum harmala L.), aspir (Carthamus tinctorius L.), kekik
(Thymus
vulgaris L.), güneş sütleğeni (Euphorbia
helioscopia L.), boyacı papatyası (Anthemis
tinctoria), yapışkan ot (Galium aparine) ve gül hatmi (Althaea officinalis L.)]
boyacılıkta yün ve pamuk üzerinde farklı 2 farklı mordanda ve mordansız olarak
kullanılması sonucu elde edilen boyaların renk kodlarının belirlenmesi için
yapılmıştır. Mordan maddesi olarak
göztaşı (bakırsülfat) ve elma sirkesi kullanılmıştır. Bitkilerden elde edilen
boyar madde ile boyanan saf pamuklar pantone renk skalasındaki renk kodlarına
göre tanımlaması yapılmıştır. Ayrıca boyanan pamukların göze hitap edecek
renklere sahip olduğu da gözlemlenmiştir. Elde edilen bu sonuçlar doğrultusunda
sentetik kimyasalların ve sentetik boyar maddelerin insan sağlına ve çevreye
vermiş olduğu zararları göz önüne alındığında doğal boyacılığın önemi giderek
artmaktadır.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Ziraat Mühendisliği |
Bölüm | Araştırma Makalesi |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 4 Temmuz 2019 |
Kabul Tarihi | 27 Haziran 2019 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Cilt: 22 Sayı: 1 |