Çukurova Bölgesi Buğday Ekim Alanlarında Önerilen Herbisitlerin Etiketlerinde Bulunan Yabancı Ot Türlerinin Ana Zararlı, Zararlı veya Yararlı Olup Olmadığının Araştırılması

Yıl 2020, Cilt: 23 Sayı: 1, 24 - 33, 30.06.2020

Selin Tünk , Feyzullah Nezihi Uygur

Öz

Bu çalışma, 2016-2019 yılları arasında buğday ekim alanlarında önerilen herbisitlerin etiketlerindeki türlerden, Çukurova Bölgesi için ana zararlı, potansiyel ana zararlı, zararlı veya yararlı olan yabancı ot türlerinin belirlenerek, yararlı olanlara doz verilip verilmediğinin saptanması amacıyla yapılmıştır. Çalışmada, buğdayda kullanılan orijinal herbisit etiketlerinde bulunan yabancı ot türleri ile bölgede 1984 yılından itibaren yapılan yabancı ot surveylerinde belirlenen türlerin adet/m² ve % kaplama alanı olarak yoğunlukları ile ülkemizde ve dünya literatürlerindeki belirlenmiş ‘‘Ekonomik Zarar Eşikleri’’ karşılaştırılmıştır. Yoğunlukları ‘‘Ekonomik Zarar Eşiğini’’ geçen yabancı ot türleri, bulunduğu kültür bitkisinin ana zararlısı olarak belirlenmiştir. Ekonomik Zarar Eşiğini geçmeyip ancak geçme potansiyeli olduğu belirlenen ve üründe verim kayıplarına neden olabilecek türler potansiyel ana zararlı yabancı otlar olarak adlandırılmıştır. Bunların dışında ürünlerde verim kayıplarına neden olanlar ile zehirli, toksik, alerjik, dikenli, pis kokulu, acı, yapışkan vb. özelliklere sahip yabancı ot türleri ise zararlı yabancı ot türleri olarak kabul edilmiştir.Çalışmada, herbisit etiketlerinde bulunan ve herbisit dozu verilen yabancı ot türlerinden birçoğu zararlı olmayıp toprağa azot bağlama, yararlı böceklere konukçuluk etme, repellent ve tuzak bitki, geleneksel olarak boya maddesi, tıbbi destek bitkisi, beslenmede kullanılan vd. yararlı türler olduğu ortaya konulmuştur. Sonuç olarak, buğdayda Kısır Yabani Yulaf (Avena sterilis L.) ve Yabani Hardal (Sinapis arvensis L.) ana zararlı türler olarak belirlenmiş olup, bölgede buğdayda kullanılan herbisitlerin bu iki yabancı ot türünün Ekonomik Zarar Eşiklerine göre kullanılması gerektiği ve herbisit dozlarının bu iki türe göre oluşturulması çevreyi koruma, gıda güvenliği, herbisit direnç problemi vb. nedeniyle önem arzetmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çukurova, Buğday, Ana Zararlı Yabancı Ot, , Yararlı Yabancı Ot, , Ekonomik Zarar Eşiği

Investigation of the Main Harmful, Harmful and Beneficial Weed Species on the Label of Herbicides Recommended for Weeds of Wheat Fields in Çukurova Region

Öz

This study was conducted to determine the main harmful, potential harmful, harmful or beneficial weed species from the listed species on the labels of the herbicides which are recommended in wheat cultivation areas and to determine whether or not the herbicide dose was given to the useful weeds in Çukurova Region between 2016-2019. In this study, the density of weeds (as no. of plant/m² or percentage cover) which determined in the weed surveys conducted in the wheat fields of the region since 1984 and the weeds on the original herbicide labels were listed. The economic threshold level of these weeds was searched from weed related papers both in our country and the world, and then compared with them. Weed species exceeding the economic threshold level were considered as “main harmful weed”. Weeds which do not exceed ETL but have the potential to exceed and which may cause yield losses in the crop are named as “potential main harmful weeds”. Other than these, called as “harmful weeds” which causes yield losses or weed species with poisonous, toxic, allergic, spiny, stinky, bitter or sticky etc. characteristics. Many of the weed species listed on the herbicide labels and given doses were not harmful. Even these weeds were nitrogen-fixing plants to soil, host of beneficial insects, trap and repellent plants, traditional dye plants, medicinal or edible plants etc. As a conclusion, sterile wild oat (Avena sterilis L.) and wild mustard (Sinapis arvensis L.) were determined as the main harmful weeds in wheat fields. The herbicide doses should be established for these two species and recommended according to the their economic threshold level in a wheat field in the region for environmental protection, food safety, herbicide resistance problem.

Anahtar Kelimeler

Çukurova, wheat, harmful weed, , beneficial weed, , economic threshold level

Kaynakça

• Anonim (2019). Toxic Weed Seeds, https://www.daf.qld.gov.au/business-priorities/agriculture/animals/pigs/feed-nutrition/ingredients-contaminants/toxic-weed-seeds (Erişim Tarihi: 05.08.2019).
• Baytop T. (1963). Türkiye’nin tıbbi ve zehirli bitkileri. İstanbul Üniversitesi. Yayın No: 1039, Tıp Fakültesi Yayın No: 59. İsmail Akğün Matbaası, İstanbul, 499s.
• Boz Ö. (1997). Buğday ekim alanlarında Yabani Hardal (Sinapsis arvensis L.) ve Yabani Fiğ’in (Vicia sativa L.) bazı biyolojik özellikleri ve ekonomik zarar eşiklerinin belirlenmesi ile ilgili araştırmalar. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstütüsü Doktora Tezi, ( Danışman: Prof. Dr. F. Nezihi Uygur), 102s.
• Boz Ö. (2005). Economic Threshold for Wild Radish (Raphanus raphanistrum L.) control in wheat fields. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 29 (3):173-177.
• Börner H. (1995). Unkrautbekämpfung (Weed Control). Gustav Fischer Verlag, Jena, Germany.
• Cooper M.R., Johnson A.W. (1984). Poisonous plants in Britain and their effects on animals and man. Her Majesty's Stationery Office, London, England, 305 pp.
• Everist S.L. (1981). Poisonous Plants of Australia. Angus and Robertson, Sydney. 966 pp.
• Frohne D., Pfander, J. H. (2004). Poisonous plants, (Translated by: Inge Alford) Manson Publishing, UK. 2. T.
• Fuller T.C., McClintock E. (1986). Poisonous plants of California. Univ. California Press, Berkeley, Calif., USA. 432 pp.
• Hanson G., Halpern A., DesCamp W., Kittanya L., Miller T., Andreas J., MacLaren T., Lyon A., Mason J., Gozart C. (2017). Protect Your Horses and Livestock From Toxic Plants. Washington State Noxious Weed Control Board, 58p.
• Hussain S., Khaliq A., Matloob A., Fahad S., Tanveer A. (2015). Interference and economic threshold level of little seed canary grass in wheat under different sowing times. Environmental Science and Pollution Research 22(1):441-449.
• Kadıoğlu İ., Uluğ E., Üremiş İ., Uygur F. N., Boz Ö. (1993). Çukurova buğday ekim alanlarında görülen yabani yulaf (Avena sterilis L.)’ın ekonomik zarar eşiği üzerinde araştırmalar. Türkiye I. Herboloji Kongresi 3-5 Şubat, Bildiri Kitabı, Adana, 249-255s.
• Kapeluszny J. (1986a). Badania nad progami szkodliwości miotły zbożowej i owsa głuchego w pszenicy ozimej. Cz. I. Miotła zbożowa. Rocz. Nauk Rol. Seria A, 106 (2): 117–132.
• Kapeluszny J. (1986b). Badania nad progami szkodliwości miotły zbożowej i owsa głuchego w pszenicy ozimej. Cz. II. Owies głuchy. Rocz. Nauk Rol. Seria A, 106 (3): 9–23.
• Kapeluszny J. (1988). Krytyczne zagęszczenie maku polnego (Papaver rhoeas L.) w pszenicy ozimej. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 349: 41–46.
• Keller M., Gutjahr C., Möhring J., Weis M., Sökefeld M., Gerhards R. (2014). Estimating economic thresholds for site‐specific weed control using manual weed counts and sensor technology: an example based on three winter wheat trials. Pest Management Science 70:200-211.
• Koyshibayev M., Muminjanov H. (2016). Guidelines: for monitoring diseases, pests and weeds in cereal crop. -food and agriculture organization of the united nations, Ankara, 25s.
• Lorenz R.J., Dewey S.A. (1988). Noxious weeds that are poisonous. Westview Press, Inc., Frederick A. Praeger. Publishers, Boulder, CO 80301, 309-336 pp.
• Lubenov Y. (1985). Harmful weeds is the source of life and death (Translated by B. Makaklı, M. Dinçer), Cağ Press, Ankara, 175 s.
• Mennan H. (1993). Samsun ili buğday ekim alanlarında görülen yabancı ot türlerinin belirlenmesi ve önemli türlerin çimlenme ve gelişme biyolojilerinin araştırılması. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, (Danışman Prof. Dr. F. Nezihi Uygur), Adana, 129s.
• Mennan H. (1998). Samsun ili buğday ekim alanlarında önemli zarara neden olan Kokarot (Bifora radians Bieb.) ve Yapışkanotu (Galium aparine L.)’nun Ekonomik Zarar Eşiklerinin ve Bazı Biyolojik Özelliklerinin Araştırılması. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Anabilim Dalı, (Danışman Prof. Dr. F. Nezihi Uygur), Adana, 137s.
• Mennan H., Bozoğlu M., Işık D. (2003). Economic thresholds of Avena spp. and Alopecurus myosuroides in winter wheat fields. Pak. J. Bot., 35(2): 147-154.
• Orel E. (1996). Çukurova bölgesi buğday ve mısır ekim alanlarında bazı ekolojik faktörlerin göstergesi olabilecek yabancı ot türlerinin saptanması. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, (Danışman Prof. Dr. F. Nezihi Uygur), Adana, 133 s.
• Özer Z., Kadıoğlu İ., Önen H., Tursun N. (1998). Herboloji (Yabancı ot bilimi), 2. Baskı. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları No: 20, Kitaplar Serisi No: 10, 403s., Tokat.
• Roder W., Eggert H., Kalmus A. (1989). Competition of chickweed, Stellaria media (L.) Vill., in commercial stands of winter barley, winter wheat and spring barley on loess 3/4 sites and their relevance for herbicide application. Archiv fur Phytopathologie und Pflanzenschutz, 25(6):563-570.
• Rola H. (1982). Zjawisko konkurencji wśród roślin uprawnych i jej skutki na przykładzie wybranych gatunków chwastów występujących w pszenicy ozimej. Rozprawa habilitacyjna. IUNG, Puławy, R (162), 64 s.
• Rola H. (1985). Wpływ owsa głuchego (Avena fatua) na plonowanie pszenicy ozimej i jarej. Pam. Puł. 84: 133–144.
• Salyi G., Szabo E., Rether A. (1991). Studies on the toxicity of cleaver (Galium aparine) seeds in broiler chickens. Magyar Allatorvosok Lapja, 46(3):174-176.
• Sikula J., 1981. Veterinary Toxicology (Developments in animal and veterinary science, 7). Ed. By Bartik, M. and Piskac, A. Elsevier Scientific Publishing Company New York.
• Smith R.A., Crowe S.P. (1987). Fanweed toxicosis in cattle: case history, analytical method, suggested treatment, and fanweed detoxification. Veterinary and Human Toxicology, 29(2):155-156.
• Uygur F.N. (1985). Untersuchungen zu art und bedeutung der verunkrautung in der cukurova Unter Besonderer Berücksictigung von Cynodon dactylon (L.) Pers. und Sorghum halepense (L.) Pers. PLITS, 1985/3 (5) Josef Margraf, Stuttgart, Germany, 169 s.
• Uygur F.N. (2017). Herboloji XV (Ekim nöbeti ve yabancı ot ilişkisi). Ders Notu. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Herboloji Laboratuvarı, Adana, 18 s.
• Uygur F.N., Koch W., Walter H. (1984). Yabancı ot bilimine giriş. PLITS, 1984/2(1), Verlog J. Margraf, Stuttgart, Germany, 114 s.
• Uygur S. (1997). Çukurova bölgesi yabancı ot türleri, bu türlerin konukçuluk ettiği hastalık etmenleri ve dağılımları ile hastalık etmenlerinin biyolojik mücadelede kullanılma olanaklarının araştırılması. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, (Danışman Prof. Dr. Ahmet Çınar), Adana, 148 s.
• Wahmhoff W., Heitefuss R. (1985). Untersuchungen zur anwendung von schadensschwellen für unkräuter in wintergerste. ı. einflußfaktoren und prognosemöglichkeiten der entwicklung von unkrautbeständen (studies on using weed thresholds in winter barley-influencing factors and prediction of weed growth). Zeitschrift für Pflanzenkrankheiten und Pflanzenschutz, Special Issue 10, 487–490.
• Watson A.K. (1980) The biology of Canadian weeds. 43. Acroptilon (Centaurea) repens (L.) DC. Can J Plant Sci, 60:993–1004.
• Wiersema J.H., León B. (1999). World Economic Plants: A Standard Reference. CRC Press, Boca Raton, London, New Yok, Washinghton, D.C., 792p.
• Woolley E.W., Sherrott A.F. (1993). Determination of economic threshold populations of Poa annua in winter cereals. Brighton Crop Protection Conference, Weeds. Proceedings of an International Conference, Brighton, UK, 22-25 November 1993, Farnham, UK; British Crop Protection Council (BCPC), 1:95-100.
• Young S., Brown W.W., Klınger B. (1970b). Nigropallidal encephalomalacia in horses caused by ingestion of weeds of the genus Centaurea. J. Amer. Vet. Med. Assoc. 157: 1602-1605.
• Young S., Brown W.W., Klinger B. (1970a). Nigropallidal encephalomalacia in horses fed Russian knapweed (Centaurea repens L.). Amer. J. Vet. Res. 3l:1393-1404.
• Zanin G., Berti A., Toniolo L. (1993). Estimation of economic thresholds for weed control in winter wheat. Weed Research 33(6):459–467.