Batman İli Buğday Ekim Alanlarında Bulunan Yabancı Otların Yaygınlık ve Yoğunluklarının Belirlenmesi

Yıl 2022, Cilt: 25 Sayı: 1, 9 - 19, 04.07.2022

Erdal Ateş İlhan Üremiş

Öz

Buğday alanlarında yabancı otlar buğdayın suyuna, besin maddelerine ortak olmak için rekabet etmek suretiyle önemli verim kayıplarına yol açmaktadır. Ancak yabancı otlardan kaynaklanan verim kayıplarını belirlemek ve yabancı ot kontrol stratejilerini oluşturmak için buğday alanlarında yabancı ot türlerinin yaygınlık ve yoğunluklarının belirlenmesi önem arz etmektedir. Türkiye’de buğdayın yaklaşık %20’sinin üretildiği Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan Batman ili buğday ekim alanlarında görülen yabancı otların tespit çalışmaları 2015 ve 2016 yıllarında toplam 150 tarlada yapılmıştır. Çalışmada buğday alanlarında görülen yabancı ot türlerinin yaygınlığı, yoğunluğu, özel ve genel kaplama alanları hesaplanmıştır. Survey çalışmaları sonucunda; Batman’da 28 familyaya ait 95 cins ve 114 yabancı ot türü bulunmuştur. Yaygınlığı %50’den fazla ve yoğunluğu 1 bitki/m2’nin üzerinde olan türler; Avena sterilis L., Sinapis arvensis L., Galium tricornutum Dandy, Lolium spp., Vicia sativa L., Papaver spp. ve Convolvulus arvensis L. olarak saptanmıştır. Yapılan değerlendirmeler sonucunda Batman buğday alanlarında özellikle yabani yulaf ve yabani hardalın sorun oluşturduğu ve yabancı otların mücadelesinde hedeflenen başarının sağlanamadığı anlaşılmaktadır. Sonuç olarak yapılan çalışmalar ışığında bölge için büyük öneme sahip buğday tarımında; verim ve kalitenin artırılması, üretim maliyetinin düşürülmesi için yabancı otların mücadelesinde Entegre Mücadele ve İyi Tarım Programlarının uygulanmasının gerekliliği ortadadır.

Anahtar Kelimeler

Batman, Buğday, Survey, Yabancı ot, Yaygınlık ve Yoğunluk

Destekleyen Kurum

Tagem

Teşekkür

Bu çalışma Tarım ve Orman Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğünce “Batman ve Şanlıurfa Buğday Alanlarında Bulunan Yabancı Otlar ile Yabani Hardal (Sinapis arvensis L.) ve Kısır Yabani Yulaf (Avena sterilis L.)'ın Bazı Biyolojik Özelliklerinin Belirlenmesi” adlı yüksek lisans projesi kapsamında desteklenmiştir.

Determination of Weed Species and Their Frequency and Density in Wheat Fields in Batman Province, Turkey

Öz

In wheat fields, weeds compete for the water and nutrients of the wheat and cause significant yield losses. However, it is very important to determine the prevalence and density of weed species in wheat fields in order to determine yield losses caused by weeds and to establish weed control strategies. Determination of weed species were conducted in Batman province, located in Southeastern Anatolia Region in 2015 - 2016, totally 150 wheat fields. In study, frequency, density, specific and general coverage area of weed species were calculated. According to observations conducted in surveyed wheat fields, 114 weed species belonging to 95 genera of 28 families were determined in Batman province. Avena sterilis L., Sinapis arvensis L., Galium tricornutum Dandy., Lolium spp., Vicia sativa L., Papaver spp. and Convolvulus arvensis L. were found as the major weed species in Batman, with the frequency was ≥ 50 % and their density was ≥ one plant/m 2. According to these findings, especially Sinapis arvensis and Avena spp. were led to problems in wheat fields of county. In wheat cultivation which has a large important for the region was become necessary to implement of the Integrated Weed Management and Good Agricultural Practices in the control of weeds in order to increase the yield and quality and reduce the production cost.

Anahtar Kelimeler

Batman, Wheat, Weeds, Survey, Frequency and density

Kaynakça

• Acıbuca, V., 2010. Mardin İlinde Makarnalık Buğday Üretim Ekonomisi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bil. Enst., Yüksek Lisans Tezi, 60s., Adana.
• Akkaya, A., 1994. Buğday Yetiştiriciliği. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Ders Kitapları Yayın No:1., Kahramanmaraş.
• Anonim, 2012. Şanlıurfa İl Çevre Durum Raporu. T.C. Şanlıurfa Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü. http://www.csb.gov.tr/db/ced/editordosya/Sanliurfa_icdr 2012.pdf.
• Anonim, 2013. Şanlıurfa Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü İcraat Raporu. http://www.csb.gov.tr/db/ced/editordosya/Sanliurfa_icdr2013.pdf.
• Anonim, 2016. Türkiye İstatistik Kurumu, Bitkisel Üretim İstatistikleri. Erişim: https://biruni. tuik.gov.tr/bitkiselapp / bitkisel.zul.
• Anonymous, 2016. Food and Agriculture Organization of the United Nations. http://faostat3.fao.org/ download/Q/QC/E.
• Anonim, 2020a. Türkiye İstatistik Kurumu, Bitkisel Üretim İstatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr
• Anonim, 2020b. Güneydoğu Anadolu Projesi, DSİ Çalışmaları. Tarım ve Orman Bakanlığı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü. http://www.imo.org.tr/resimler/ekutuphane/pdf/13581.pdf.
• Arısoy, H.. ve Oğuz, C., 2005. Tarımsal Araştırma Enstitüleri Tarafından Yeni Geliştirilen Buğday Çeşitlerinin Tarım İşletmelerinde Kullanım Düzeyi ve Geleneksel Çeşitler ile Karşılaştırmalı Ekonomik Analizi -Konya İli Örneği-. Tarım Ekonomisi Araştırma Enstitüsü, Ankara.
• Arslan, Z.F., Bilgili, A. ve Altun, A. A., 2016. Şanlıurfa ili buğday tarlalarında belirlenen önemli yabancı otlar. Uluslararası Katılımlı VI. Bitki Koruma Kongresi (5-8 Eylül 2016, Konya) Bildiriler, 846.
• Atak, M., Mavi, K. and Uremıs, I. 2016. Bio-herbicidal effects of oregano and rosmary essential oils on germination and seedling growth of bread wheat cultivars and weeds. Romanian Biotechnological Letters, 21 (1): 11149-11159.
• Ateş, E. ve Üremiş, İ. 2020. Şanlıurfa ili buğday ekim alanlarında bulunan yabancı ot türlerinin, yaygınlık ve yoğunluklarının belirlenmesi. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 24 (1): 33-43.
• Bilgir, S., 1965. Ege Bölgesi Hububat Tarlalarında Görülen Önemli Yabancı Otlar ve Savaş İmkanları Üzerinde Bazı İncelemeler. Tarım Bakanlığı Yayınları, Teknik Bülten, No: 14, 63s., İzmir.
• Bora, T. ve Karaca, İ., 1970. Kültür Bitkilerinde Hastalık ve Zararlıların Ölçülmesi. Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yardımcı Ders Kitabı Yayın No: 167, 43s., İzmir.
• Bozkan, N., 2013. Konya İli Buğday Un Fabrikalarından Elde Edilen Yabancı Ot Tohumlarının Tespiti ve Hayvansal Besin Değerleri. Selçuk Üniversitesi, Fen Bil. Enst., Yüksek Lisans Tezi, 78s., Konya.
• Bozkurt, M., 2018. Muş İlinde Buğday Ürününe Karışan Yabancı Ot Tohumlarının Belirlenmesi. İnönü Üniversitesi, Fen Bil. Enst., Yüksek Lisans Tezi, 48s., Malatya.
• Bükün, B., 2004. The weed flora of winter wheat in Şanlıurfa, Turkey. Pak. J. B. Sci., 7 (9): 1530- 1534.
• Davis, P.H., 1965-1988. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Edinburg University Press, Volume; 1-10, Edinburg. UK.
• Direk, M. ve Gül, A. , 2003. Konya ticaret borsasında buğday fiyat oluşumunu etkileyen faktörler. Ticaret Borsası Dergisi, Sayı: 16, Konya.
• Gökalp, Ö. ve Üremiş, İ., 2015a. Mardin buğday ekim alanlarında bulunan yabancı ot türlerinin, yaygınlıklarının ve yoğunluklarının belirlenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 20 (1): 13-22.
• Gökalp, Ö. ve Üremiş, İ., 2015b. Mardin’de buğday ürününe karışan yabancı ot tohumlarının belirlenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 20 (1): 23-30. Güncan, A., 2016. Yabancı otlar ve mücadele prensipleri. Güncelleştirilmiş ve ilaveli altıncı baskı), Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi, 311s., Konya.
• Gürsu, Z.Ş. ve Kara, A., 2016. Kırklareli ili buğday ekim alanlarında görünen önemli yabancı ot türleri, yoğunluklar ve rastlama sıklıklarının belirlenmesi. Uluslararası Katılımlı Türkiye VI. Bitki Koruma Kongresi, (5-8 Eylül 2016, Konya) Bildiriler, 847.
• Kadıoğlu İ., Üremiş, İ., Uluğ, E., Boz, Ö. ve Uygur, F.N., 1998. Researches on the economic thresholds of wild oat (Avena sterilis L.) in wheat fields in Çukurova region of Turkey. Türkiye Herboloji Dergisi, 1 (2): 18-24.
• Karaca, M., 2010. Yatık Gökbaş (Centaurea depressa Bieb.) ve Kokarot (Bifora radians Bieb.)’un Bazı Biyolojik Özellikleri ve Konya Yöresinde Buğdayda Ekonomik Zarar Eşiklerinin Tespiti. Selçuk Üniversitesi, Fen Bil. Enst.,, Doktora Tezi, 149s., Konya.
• Kaya, Y., Zengin, H., 2000. Pasinler ovasındaki buğday tarlalarında sorun oluşturan yabancı otlarla, rastlanma sıklıkları, hayat formları ve fitocoğrafik bölgelerinin belirlenmesi. Türkiye Herboloji Derg., 3 (1): 17-26. Kuntay, S., 1944. Türkiye hububat mahsulu içinde tohumları bulunan yabancı otlar üzerinde araştırmalar. Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsü Dergisi, 2 (1): 220-225.
• Kün, E., 1996. Tahıllar-I (Serin İklim Tahılları). Üçüncü baskı, Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No:1451, 431s., Ankara.
• Mennan, H., 1993. Samsun İli Buğday Ekim Alanlarında Görülen Yabancıot Türlerinin Belirlenmesi ve Önemli Türlerin Çimlenme ve Gelişme Biyolojilerinin Araştırılması. Çukurova Üniversitesi, Fen Bil. Enst., Yüksek Lisans Tezi, 129s., Adana.
• Orel, E., 1996. Çukurova Bölgesi Buğday ve Mısır Ekim Alanlarında Bazı Ekolojik Faktörlerin Göstergesi Olabilecek Yabancı Ot Türlerinin Saptanması. Çukurova Üniversitesi, Fen Bil. Enst., Yüksek Lisans Tezi, 133s., Adana.
• Özaslan, C., 2011. Diyarbakır İli Buğday ve Pamuk Ekim Alanlarında Sorun Olan Yabancı Otlar ile Üzerindeki Fungal Etmenlerin Tespiti ve Bio-Etkinlik Potansiyellerinin Araştırılması. Selçuk Üniversitesi, Fen Bil. Enst., Doktora Tezi, 229s., Konya.
• Özer., Z., Kadıoğlu, İ., Önen, H. ve Tursun, N., 1998. Herboloji (Yabancı ot bilimi), 2. Baskı. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları No: 20, Kitaplar Serisi No: 10, 403s., Tokat.
• Pala, F , Mennan, H . (2017). Diyarbakır ili buğday tarlalarında bulunan yabancı otların belirlenmesi . Bitki Koruma Bülteni, 57 (4): 447-461.
• Pamukoğlu, Z., 2011. Kahramanmaraş Kırmızı Biber Alanlarında Sorun Olan Yabancı Otlar ve Bunlarla Mücadelede Kritik Periyodun Belirlenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bil. Enst., Yüksek Lisans Tezi, 47s., Kahramanmaraş.
• Sırrı, M. 2019. Buğday ekim alanlarında sorun oluşturan türleri: Siirt ili örneği. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi. 6(2):142-152.
• Sırma, M. ve Güncan, A., 1997. Tokat ve yöresinde buğday ekim alanlarında sorun oluşturan yabancı otlar ve önemlilerinden bazılarının topluluk oluşturma durumları üzerine bir araştırma. Türkiye II. Herboloji Kongresi (1-4 Eylül 1997, İzmir-Ayvalık) Bildiriler, 289-296.
• Taştan, B. ve Erciş, A., 1991. Orta Anadolu bölgesi buğday ekim alanlarında gözlenen yabancı otların yayılış ve yoğunlukları üzerinde araştırmalar. Bitki Koruma Bülteni, 31: 39-60.
• Tepe, I., 2014. Yabancı Otlarla Mücadele. Sidas Medya Ziraat Yayın No:031, 292 s., İzmir.
• Tursun, N., 2002. Kahramanmaraş ili ve ilçelerinde buğday ekim alanlarında sorun olan yabancı otların belirlenmesi. Türk. Herb. Derg., 5 (1): 1-11.
• Uludağ, A., 1993. Diyarbakır ve Yöresinde Buğday, Mercimek Kültürlerindeki Önemli Yabancı Otların Dağılışı ve Bunların Biyolojik Özellikleri Üzerinde Araştırmalar. Cumhuriyet Üniversitesi, Fen Bil. Enst., Yüksek Lisans Tezi, 50 s., Tokat.
• Uludağ, A. ve Demir, A., 1997. Güneydoğu Anadolu bölgesi’nde hububat mercimek münavebe alanlarında bulunan bazı turpgiller (Brassicaceae)’in belirlenmesi. Türkiye II. Herboloji Kongresi (1-4 Eylül 1997, İzmir-Ayvalık) Bildiriler, 385-389.
• Uluğ, E., Kadıoğlu, İ. ve Üremiş, İ., 1993. Türkiye’nin Yabancı Otları ve Bazı Özellikleri. T.K.B. Adana Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü, Yay. No: 78, 513s., Adana.
• Uludağ, A., Üremiş, İ. and Arslan, M., 2018. Biological Weed Control, Non-Chemical Weed Control, (Eds.: Jabran, K, Chauhan BS, Academic Press, pp 115-132, UK.Uygur, F.N., 1985. Untersuchungen zu art und Bedeutung der Verunkrautung in der Çukurova Unterbesonderer Berücksichtigung von Cynodon dactylon (L.) Pers. und Sorghum halepense (L.) Pers. PLITS 1985/3 (5), 169 p., Stuttgart.
• Uygur, S., 1997. Çukurova Bölgesi Yabancı Ot Türleri, Bu Türlerin Konukçuluk Ettiği Hastalık Etmenleri ve Dağılımları İle Hastalık Etmenlerinin Biyolojik Mücadelede Kullanılma Olanaklarının Araştırılması. Çukurova Üniversitesi, Fen Bil. Enst., Doktora Tezi, 148s., Adana.
• Üstüner, T. and Güncan, A. (2002). Researchs on weed species which are problem density and importance with association in potato fields of Niğde province. Turkish Journal of Weed Science, 5 (2): 30-42.
• Üstüner, T., Altın, N.B. 2003. Niğde yöresinde buğdayda sorun olan yabancı otlar ve yoğunlukları. Türkiye Herboloji Dergisi, 6(2): 32-44.
• Zel, M., 1994. Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri Hububat Tarlalarında Bulunan Yabancıotların Dağılımı ve Ortalama Yoğunlukları. Türkiye Fitopatoloji Derneği Yayınları, Yayın No:8, İzmir.
• Zimdahl, R.L., 2018. Fundamentals of Weed Science, 5th Edition, Academic Press, 758p.