The Classification of' Republican Period Records in View of Modern Diplomatics: A Study ofCurrent Records II

Yıl 2013, Cilt: 27 Sayı: 3, 431 - 450, 01.07.2013

Niyazi Çiçek

Öz

Although Ottoman document types have been studied, the documents of the Republican era have not yet been sufficiently studied. Academic studies and university publications of recent years can be seen as promising developments, albeit quite inadequate considering the hundreds of documents in institutions. It is thought that classification of records types will assist users in various fields of study such as administrative law, public administration, and history and in records-information management fields such as archives and electronic records management. In particular, the metadata tag of document type is an important element in electronic records management applications. In this article, records of the Republican period are evaluated. Samples collected in field work done in the 2000s are evaluated in light of the regulations that are the grounds for its being produced.Records of Republican period are considered modern documents and have been classified according to common features of types. The records are classified using methods of modern diplomatics. Due to its length, this article is divided into two parts. In this second part, “probative records ” are discussed.

Anahtar Kelimeler

Republican period records, classification of records, records types, modern records, probative records, archival studies, modern diplomatics

Modern Diplomatik Anlayışa Göre Cumhuriyet Dönemi Belge Türlerinin Tasnifi Denemesi: Güncel Belgeler Üzerine Bir İnceleme II

Öz

Osmanlı belge türleriyle ilgili çalışmalar yapılmış olmasına rağmen Cumhuriyet dönemi belgeleri henüz yeteri kadar incelenmemiştir. Son yıllarda üniversitelerde yürütülen akademik çalışmalar ve yapılan yayınlar ümit verici gelişmeler olsalar da kuramlardaki yüzlerce belge türü göz önüne alındığında oldukça yetersiz kalmaktadır. Belge türlerini tasnif etmenin idare hukuku, kamu yönetimi, tarih, arşivcilik ve elektronik belge yönetimi gibi sahalardaki bilgi kullanıcılarına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Özellikle elektronik belge yönetimi uygulamalarında, belge türü başlığı, üstveriler arasında önemli bir elemanı teşkil etmektedir. Bu çalışmada daha çok Cumhuriyet dönemine ait güncel belgeler ele alınmıştır. Modern belge olarak bilinen Cumhuriyet dönemi belgeleri, türlerin sahip olduğu öznitelikler göz önünde bulundurularak sınıflandırılmıştır. 2000’li yıllarda farklı kurumlarda saha çalışması yapılarak derlenen örnekler, üretilme gerekçesi olan mevzuat ışığında değerlendirilmiştir. Çalışmada modern diplomatiğin belge sınıflandırma yöntemi kullanılmıştır. Hacmi büyük olduğu için çalışma, iki makaleye bölünmüştür. Bu ikinci makalede “yetki belgeleri” ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet dönemi belgeleri, belgelerin sınıflandırılması, belge türleri, modern belgeler, yetki belgeleri, arşivcilik, modern diplomatik

Kaynakça

• Altınöz, M. ve Ediz, A. (1988). Büro yönetimi ve dosyalama teknikleri. Ankara: Yargı Kitap ve Yayınevi.
• Analitik Bütçe Sınıflandırması. (2008). Maliye Bakanlığı Mali Kontrol Bütçe Genel Müdürlüğü, 26 Aralık 2008 tarihinde http://www.bumko.gov.tr/TR,138/analitik-butce-siniflandirmasi.html tarihinde adresinden erişildi.
• Analiz Raporu. (1998). 19.11.1998 tarihli ve B.10.RSH.1.02-30/4420 sayı ve 697 numaralı, Kovanpınar Kaynak Suyu Ruhsat Dosyası. İstanbul: İl Sağlık Müdürlüğü, Gıda ve Çevre Kontrol Şube Müdürlüğü.
• Ar, F. (1994). Dosyalama-arşiv, resmi yazışma rapor yazma teknikleri. Ankara: TODAİE.
• Araç Muayene ve Kontrol Raporu. (1999). Terkin Yazışmaları Dosyası. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Satınalma Daire Başkanlığı Ambarlar Müdürlüğü Terkin-Satış ve Kiralama Şefliği.
• Araştırma Fonlarının Kullanım ve Yönetimi Esaslarına İlişkin Yönetmelik, T.C. Resmi Gazete (18406, 25 Mayıs 1984).
• Atlı, M. S. ve Çevik, O. N. (t.y.). Mevzuatımızda defter ve belgeler: Tutulması zorunlu defterler, defterlerin tasdiki, düzenlenecek belgeler. Ankara: (y.y.).
• Bakanlıkların Kuruluş ve Görev Esasları Hakkında 174 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 13.12.1983 Gün ve 174 Sayılı Bakanların Kuruluş ve Görev Esasları Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Bazı Maddelerinin Kaldırılması ve Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında 202 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun. (1984). Kanun Nu: 3046, T.C. Resmi Gazete (18540, 9 Ekim 1984).
• Başbakanlık Özlük ve Yazı İşleri Genel Müdürlüğü’nün Resmi Yazışma Usulü Hakkındaki 02.10.1980 tarih ve 383-10322 sayılı Genelgesi. (1991). Başbakanlık Dış Genelgeler. Ankara: Başbakanlık Personel ve Prensipleri Genel Müdürlüğü.
• Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun. (2011). Kanun Nu: 6111, T.C. Resmi Gazete (27857, 25 Şubat 2011).
• Çevre Sağlığı Değerlendirme Raporu. (2000). İstanbul: İl Sağlık Müdürlüğü Çevre Sağlığı ve Kontrol Şube Müdürlüğü.
• Çiçek, N. (2009). Bir yazışma türü olan üst yazının belge yönetimi uygulamalarında dosya bütünlüğüne katkısı. İ. Keskin, H. Kutluoğlu, S. Pamuk (Yay. haz.), Tülin Aren Armağanı içinde (ss. 97-106). İstanbul: Pamuk Yayınları.
• Demirtola, H. (1987). Yönetimde haberleşme aracı olarak formlar ve rapor. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Doğrusöz, K. (1969). İl ve ilçelerin idare kuruluşlarının dış yazışma kanalları üzerine bir araştırma. Ankara: İçişleri Bakanlığı.
• Duran, L. (1946). İdari müracaatlar ve bunlar karşısında idarenin sükutu meselesi. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, XII/1, ss.130-199.
• Ebelik ve Hemşirelik Çalışma Kurulu Raporu. (2000), Kurul Dosyası, Sağlık Bakanlığı Hemşirelik Daire Başkanlığı.
• Erkural, K. (1991). Muhasebe prensipleri ve uygulama. İstanbul: Nihat Sayan Yayın ve Yardım Vakfı.
• Ersoy, A. (1993). Elektronik bankacılıkta belge düzeni. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Fezleke. (1999). İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Teftiş Kurulu Başkanlığı.
• Gayri Sıhhi Müesseseler Yönetmeliği. (1999). T.C. Resmi Gazete (22416, 26 Eylül 1999).
• Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği. (2005). T.C. Resmi Gazete (25839, 08 Haziran 2005).
• Gizlilik Dereceli Evrak ve Gereç’in Güvenliği Hakkında Esaslar. (1970). (HİZMETE ÖZEL), Ankara: Etibank.
• Gücenme, Ü. (1988). Bankacılıkta tek düzen hesap planı kullanılması. Bursa: (y.y.).
• Hukuk Muhakemeleri Kanunu. (2011). Kanun Nu. 6100, T.C. Resmi Gazete (27836, 04 Şubat 2011).
• İçişleri Bakanlığı Özel Kalem Müdürlüğünün 08.03.1933 tarih ve 302 numaralı Tamimi. (1933). İdare, yıl 6, sayı 60 (Mart), s.1390.
• İç Denetçilerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik. (2006). T.C. Resmi Gazete (26226, 12 Temmuz 2006).
• İdari ve Mali Mevzuat. (1988). Haz. Cavit Gümrükçü. Ankara: Tarım ve Köyişleri Bakanlığı.
• İl Kaynak Suları İnceleme Kurulu Raporu. (2000). İstanbul: İl Sağlık Müdürlüğü Çevre Sağlığı ve Kontrol Şube Müdürlüğü.
• İlköğretim Kurumlan Yönetmeliği. (1992). T.C. Resmi Gazete (21166, 09 Mart 1992) Milli Eğitim Bakanlığı, 26 Ekim 2011 tarihinde http://mevzuat.meb.gov.tr/html/225_0.html adresinden erişilmişitir.
• İspir, E.G. (1977). Türkiye’de devlet memurlarının denetimi. Ankara: Ankara Üniversitesi İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi.
• İstanbul Ticaret Odası’nın 14 Ekim 1993 ve 1993-1396 nolu Kapasite Raporu. (1993). Pressan Madeni Eşya Sanayi ve Ticaret A. Ş. Dosyası. İstanbul: İl Sağlık Müdürlüğü Gıda ve Çevre Kontrol Şube Müdürlüğü.
• İstanbul Üniversitesi Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği. (2005). T.C. Resmi Gazete (25904, 12 Ağustos 2005), 24 Ağustos 2010 tarihinde http://www.istanbul.edu.tr/yonetmelikler/ LisansustuYonetmelik.htm adresinden erişilmiştir.
• İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası. (2006). Elektronik Ortamda Defter ve Belge Kullanımı. 19 Temmuz 2009 tarihinde http://www.istanbulymmo.org.tr/_dosya/MaliPlatform/39.%20 elektronik%20ortamda%20defter%20ve%20belge%20kullanimi.pdf' adresinden erişiMi.
• Kambiyo. (2010). Bankacılık terimleri. 20 Kasım 2010 tarihinde http://www.bankalar.org/bankacilikterimleri/ adresinden erişildi.
• Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, Kanun Nu: 5018, T.C. Resmi Gazete (25326, 10 Aralık 2003).
• Kuru, B. (ve öte.). (1988). Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu, 5. bs. (y.y.): S Yayınları.
• Kütükoğlu, M. (1994). Osmanlı belgelerinin dili (diplomatik). İstanbul: Kubbealtı.
• Mahalli İdare Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği. (2006). T.C. Resmi Gazete (26104, 10 Mart 2006).
• Maliye Bakanlığı Teftiş Kurulu Yönetmeliği. (1964). T.C. Resmi Gazete (11708, 21 Mayıs 1964).
• Maliye ve Gümrük Bakanlığı Devlet Harcama BelgeleriYönetmeliği. (1991). T.C. Resmi Gazete (21021, 14 Ekim 1991).
• Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun. (1999). Kanun Nu: 4483, T.C. Resmi Gazete (23898, 02 Aralık 1999).
• Merkezi Yönetim HarcamaBelgeleri Yönetmeliği. (2005). T.C. Resmi Gazete (26040, 31 Aralık12.2005.
• Mert, H. (1992). Muhasebe belge ve belgelendirme düzeni. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Milli Eğitim Bakanlığı Kontrollü ve Gizli Evrak Kısımları Özel Yönergesi. (1982). (Milli Eğitim Bakanlığı Yönergesi No. 460-4). Ankara: Bakanlık.
• Mülkiye Müfettişlerinin 1983-1984 Kış Dönemi İnceleme Araştırma Raporu. (1985). Ankara: İçişleri Bakanlığı.
• Osmanlıca Türkçe Sözlük. (1983). Haz. Mustafa Nihat Özen. İstanbul: İnkılâp ve Aka.
• Özel Hastaneler Tüzüğü. (1983). T.C. Resmi Gazete (17924, 10 Ocak1983).
• Özel Hastaneyle İlgili İl Bayındırlık ve İskan Müdürlüğünün Hazırlamış Olduğu Rapor. (1998). İstanbul: İl Sağlık Müdürlüğü Tedavi Kurumlan Şube Müdürlüğü.
• Özel Polikliniklerin Açılış ve İşleyiş ve Denetimleri İle İlgili Genelge. (1999). Sayı: 356, 11.01.1999, Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• Öztek, Z. (1999). Sağlık ocağı işlevi ve yönetimi, (birinci basamak sağlık personeli için). 7. bs. Ankara: Sağlık Bakanlığı.
• Periyodik Fenni Muayene Raporu. (1995). Pressan Madeni Eşya Sanayi ve Ticaret Dosyası. İstanbul: İl Sağlık Müdürlüğü, Gıda ve Çevre Kontrol Şube Müdürlüğü.
• Poroy, R. (2007). Kıymetli evrak hukuku esasları (18. bs.). İstanbul: Arıkan.
• Resmi Yazışmalarda Uygulanacak Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik. (2004). T.C. Resmi Gazete (25658, 07 Ekim2004).
• Resmi Yazışma Kuralları TS 1391. (1990). Ankara: TSE.
• Resmi Yazışma Kurallarını Belirleyen Esaslar. (1994). Ankara: Başbakanlık.
• Sağlık Bakanlığı Arşiv Mevzuatı Usül ve Esasları. (1998). Ankara: Sağlık Bakanlığı İdari ve Mali İşler Daire Başkanlığı.
• Sağlık Bakanlığı Teftiş Kurulu Tüzüğü. (1990). Ankara: Bakanlık.
• Sağlık Bakanlığı Teftiş Kurulu Tüzük Taslağı. (2000). Ankara: Bakanlık, Teftiş Kurulu Başkanlığı.
• Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Kontrollü ve Gizli Evrak Özel Yönergesi. (1983). 15 Şubat 1983, Yönerge Nu: 72, Ankara: Bakanlık.
• Seyahat: Raporları. (2008). TÜBİTAK, 24 Temmuz 2008 tanlnnde httpVÂubitak. gov.tr/tubitak_content_ files/ICIM/icim/seyahat_formlari/seyahat_raporu.doc adresinden erişildi.
• Sezginer, M. (1998). Usul kanunlarında idari işlemin dış görüntüsü. İdari Usul Kanunu Hazırlığı Uluslararası Sempozyumu Bildirileri, (17-18 Ocak 1998, Ankara) kitabı içinde (ss. 209-216). Ankara: Başbakanlık.
• Sihay, J. ve Sevilengül, O. (1997). Banka muhasebesi, Ankara: Gazi Büro Kitapevi.
• Taşınır Mal Yönetmeliği. (2007). T. C. Resmi Gazete (26407, 18 Ocak 2007), 12 Nisan 2008 tarihinde http://mevzuat.meb.gov.tr ü/html/26407_0.html adresinden erişilmiştir.
• Tekışık, H. H. (1962). Desimal dosya usulüne göre ilköğretim teşkilatı yazışma rehberi. Ankara: Rehber Yayınları.
• Teminat mektupları nedir? (2008). 3 Mayıs 2008 tarihinde http://www.oyhukuk.gen.tr/file/docs/teminat. doc adresinden erişildi.
• Tortop, N. (1969). Sicilsistemi ve değerlendirme. Sevkve İdare KursuNotları,Ankara: Türk Belediyecilik Derneği.
• Türk Ticaret Kanunu. (2011). Kanun Nu: 6102, T.C. Resmi Gazete (27846, 14 Mart 2011).
• Vergi Usul Kanunu. (1961). Kanun Nu: 213, T.C. Resmi Gazete (10703-10705, 10 Ocak 1961), 26 Mayıs 2008 tarihinde http://www.mevzuat. adalet. gov.tr/html/1045.html adresinden erişilmiştir.
• Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği. (1999). Sıra No: 274, T.C. Resmi Gazete (23708, 28 Haziran 1999).
• Yangın Bakımından Tetkik Edilen İşyerine Ait Muayene Raporu. (1995). T. 28.11.1995 Pressan Madeni Eşya Sanayi ve Ticaret A.Ş. Dosyası. İstanbul: İl Sağlık Müdürlüğü, Gıda ve Çevre Kontrol Şube Müdürlüğü.
• Yılmaz, E. ve Yılmaz, H.Ü. (1990). Örneklerle adli yazı ve yazışma usulleri (2. Bs). Ankara: Yetkin Elektronik Yayın.
• Yükseköğretim Kanunu. (1981). T.C. Resmi Gazete (17506, 6 Kasım 1981), 16 Ağustos 2008, tarihinde http://www.yok.gov.tr /mevzuat/kanun/kanun2.html adresinden erişilmiştir.
• Yüksel, A. S. (2004). Bankacılık hukuku ve işletmesi, (genişletilmiş 19. Bs). İstanbul: Beta.
• Zemin Elek Analizi Deney Raporu. (1999). İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Fen İşleri Daire Başkanlığı, Altyapı Koordinasyon Müdürlüğü, Araştırma Laboratuarı Şefliği.