Türkiye’deki Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümleri Ders Programlarının Düşünce Özgürlüğü Eğitimi Açısından Değerlendirmesi

Yıl 2020, Cilt: 34 Sayı: 4, 638 - 662, 30.12.2020

Meltem Dişli Bülent Yılmaz

https://doi.org/10.24146/tk.777559

Cited By: 2

Öz

Düşünce özgürlüğü, bilginin elde edilmesi, düzenlenmesi ve gereksinim duyanlara sunulması süreçlerinin bilimsel ve mesleki yöntemlerle gerçekleştirilmesine ilişkin bilgi ve becerilerin öğrencilere kazandırılmasını amaçlayan bilgi ve belge yönetimi eğitimi için temel etik çerçeve anlamına gelir. Bu nedenle, düşünce özgürlüğü eğitimi bilgi ve belge yönetimi eğitiminin en önemli bileşenleri arasında yer alır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’deki Bilgi ve Belge Yönetimi bölümlerinde verilmekte olan lisans ve lisansüstü eğitim içeriklerini ve uygulamalarını düşünce özgürlüğü eğitimi bağlamında değerlendirmektir. Araştırma kapsamında, öncelikle 10 bölümün lisans ve lisansüstü programlarına ilişkin Bologna Bilgi (AKTS-ECTS) Paketlerinde yer alan tüm ders içerikleri incelenmiş, 9 bölümde düşünce özgürlüğü ile ilişkili derslerin yer aldığı belirlenmiştir. Belirlenen 9 lisans ve 2 lisansüstü ders Bologna Bilgi Paketleri üzerinden içerik analizi yöntemi ile değerlendirilmiş, ayrıca bu dersleri veren öğretim üyelerinden 5’i ile görüşme yapılmıştır. Çalışma sonucunda, bölümlerde verilen düşünce özgürlüğüne ilişkin eğitimin bölümlerin politika ve yaklaşımlarına bağlı olarak bazı farklılıklar gösterdiği anlaşılmıştır. Çalışmada elde edilen sonuçlar doğrultusunda konu ile ilgili bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Düşünce özgürlüğü, Sansür, Kütüphanecilik ve düşünce özgürlüğü, Bilgi ve belge yönetimi eğitimi, Düşünce özgürlüğü eğitimi

Evaluation of the Syllabi of Information and Records Management Departments in Turkey in Terms of Intellectual Freedom Education

Öz

Intellectual freedom means the basic ethical framework for information and records management education, which aims to provide students with the knowledge and skills related to the process of obtaining, organizing and presenting information to those who need it through scientific and professional methods. Therefore, intellectual freedom education is among the most important components of information and records management education. The purpose of this study is to evaluate content and practices in undergraduate and graduate education in Information and Records Management departments in Turkey, in the context of intellectual freedom education. Within the scope of the research, first of all, all course contents in the Bologna Information (ECTS) Packages of the undergraduate and graduate programs of 10 departments were examined, and it was determined that there were courses related to intellectual freedom in 9 departments. The determined 9 undergraduate and 2 graduate courses were evaluated by content analysis method through the Bologna Information Packages and also interviews with 5 of the lecturers who give these courses were conducted. As a result of the study, it was understood that the education on intellectual freedom given in departments showed some differences depending on the policies and approaches of the departments. In line with the results obtained through the study, some suggestions were made on the subject.

Anahtar Kelimeler

Freedom of thought, Censorship, Education of librarianship, intellectual freedom, information and records management education, intellectual freedom education, librarianship and intellectual freedom

Kaynakça

• Alaca, E. ve Yılmaz, B. (2015). Halk kütüphaneciliğinde sansür ve düşünce özgürlüğü konusunda kullanıcı algısı üzerine bir araştırma. H. S. Keseroğlu, G. Demir, E. Bitri ve A. Güneş (Yay. Haz.), 1. Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu, Etik: Kuram ve Uygulama, 3-5 Eylül 2014 içinde (ss. 87-102). İstanbul: Hiperlink. http://acikerisim.ybu.edu.tr:8080/handle/123456789/352 adresinden erişildi.
• American Library Association. (2015). Intellectual Freedom Manual, Ninth Edition. https://www.alastore.ala.org/content/intellectual-freedom-manual-ninth-edition adresinden erişildi.
• American Library Association. (2017). First Amendment and Censorship. http://www.ala.org/advocacy/intfreedom/censorship adresinden erişildi.
• American Library Association. (2019). Library Bill of Rights. http://www.ala.org/advocacy/intfreedom/librarybill adresinden erişildi.
• American Library Association. (2020). Intellectual Freedom and Censorship Q&A. http://www.ala.org/advocacy/intfreedom/censorship/faq adresinden erişildi.
• Asato, N. (2014). Intellectual freedom education in Japan and the United States: A comparative study. International Information & Library Review, 46(1-2), 1-10. doi: 10.1080/10572317.2014.924776
• Berninghausen, D. K. (1969). Teaching a commitment to intellectual freedom. Book selection and censorship in the sixties. E: Moon (Ed.). New York: RR Bowker. 385-394. Canata, F. (2016). Düşünce özgürlüğü ve internet sansürü: İstanbul Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü 4. sınıf öğrencileri üzerine betimsel bir araştırma. Türk Kütüphaneciliği, 30(4), 619-639. http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/2728 adresinden erişildi.
• Cohen, L., Manion, L. ve Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th ed.). New York: Routledge. https://gtu.ge/Agro-Lib/RESEARCH%20METHOD%20COHEN%20ok.pdf adresinden erişildi.
• Çakmak, T. ve Yılmaz, B. (2012). Türkiye’de kültürel bellek kurumlarındaki dijitalleştirme çalışmalarının düşünce özgürlüğü bağlamında değerlendirilmesi. Bilgi Dünyası, 13(2), 418-436. https://bd.org.tr/index.php/bd/article/view/149 adresinden erişildi.
• Çelik, A. ve Tonta, Y. (1996). Düşünce özgürlüğü, bilgi edinme özgürlüğü ve bilgi hizmetleri. Bilgi Edinme Özgürlüğü içinde (1-13). Ed.Yaşar Tonta ve Ahmet Çelik. Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği. http://eprints.rclis.org/14748/ adresinden erişildi.
• Ekici, S. ve Yılmaz, B. (2013). Hacettepe Üniversitesi İlköğretim Bölümü Öğrencilerinin düşünce özgürlüğüne ilişkin tutumları. Bilgi Dünyası, 14(1), 17-36. http://bilgidunyasi.xyz/index.php/bd/article/view/1 adresinden erişildi.
• Fiske, M. (1959). Book selection and cencorship: A study of school and public libraries in California. Berkeley: University of California Press. Gülle, M. T. (1997). Türkiye'de düşünce özgürlüğü ve halk kütüphanelerine yansıması. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi. http://bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/15.pdf adresinden erişildi.
• Gülle, M. T. (1997). Türkiye'de düşünce özgürlüğü ve halk kütüphanelerine yansıması. (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. http://bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/15.pdf adresinden erişildi.
• International Federation of Library Associations and Institutions (IFLA). (2016). FAIFE Mission. https://www.ifla.org/faife/mission adresinden erişildi.
• Indiana University. (2020). Library and Information Science Courses. https://soic.iupui.edu/lis/master-library-science/courses/ adresinden erişildi.
• Kızılkan, Z. (1988). Düşünce özgürlüğü ve kütüphanecilik. Türk Kütüphaneciliği, 2(4), 159-165. http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/1305 adresinden erişildi.
• Kızılkan, Z. (1994). Düşünce özgürlüğü ve Türkiye'deki kütüphanecilik eğitimi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi. http://bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/35.pdf adresinden erişildi.
• Oltmann, S. M. (2017). Intellectual freedom in academic libraries: surveying deans about its significance. College & Research Libraries, 78(6), 741-760. doi: 10.5860/crl.78.6.741
• Özışık, M. E. (2019). Bilginin toplumsal iletişiminde düşünce özgürlüğü açısından kütüphanelerin rolü. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12575/69005 adresinden erişildi.
• Sağlamtunç, T. (1991). Kütüphanecilik açısından düşünce özgürlüğü ve sansür. Türk Kütüphaneciliği, 5(3), 93-99. http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/1239 adresinden erişildi.
• Samek, T. (2001). Introducing Intellectual Freedom Courses into the Canadian LIS Curriculum. Feliciter, (1). https://era.library.ualberta.ca/items/cb1245de-5514-4235-a5d1-1bb35a37953f/view/3e3eaa79-00ed-4766-a474-a2eeccd0b555/F_47_1_40.pdf adresinden erişildi.
• San Jose State University. (2019). Master of Library and Information Science electives courses. https://ischool.sjsu.edu/mlis-electives adresinden erişildi.
• Shuman, B. A. (1977). Intellectual freedom courses in graduate library schools. Journal of Education for Librarianship, 18(2), 99-109. https://www.jstor.org/stable/40322532 adresinden erişildi.
• Toronto University. (2020). Faculty of Information (iSchool) Courses. https://ischool.utoronto.ca/current-students/programs-courses/courses/ adresinden erişildi.
• Türk Dil Kurumu (2020). Sansür. https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişildi.
• Türk Kütüphaneciler Derneği. (2008). Türk Kütüphaneciler Derneği düşünce özgürlüğü bildirgesi. http://37.230.106.98/~kutuphaneciorg/wp-content/uploads/Dusunce_Ozgurlugu_Bildirgesi-724x1024.jpg adresinden erişildi.
• Türk Kütüphaneciler Derneği. (2010). Türk Kütüphaneciler Derneği mesleki etik ilkeleri. http://kutuphaneci.org.tr/bildirgeler/mesleki-etik-ilkeleri/ adresinden erişildi.
• Türk Kütüphaneciler Derneği. (2019). İfade özgürlüğü ve iyi kütüphaneciliğin ilkeleri. http://kutuphaneci.org.tr/bildirgeler/ifade-ozgurlugu-ve-iyi-kutuphaneciligin-ilkeleri/ adresinden erişildi.
• University of Alberta. (2020). School of Library and Information Studies MLIS Courses. https://www.ualberta.ca/school-of-library-and-information-studies/study/courses/mlis-courses.html adresinden erişildi.