İktidar Her Yerdedir: Biyo-İktidar Bağlamında Kitap Okuma Kültürü ve “The Bookshop” Filminin Çözümlenmesi

Yıl 2022, Cilt: 36 Sayı: 2, 149 - 168, 30.06.2022

Ebru Gülbuğ Erol , Beyza Sargın

https://doi.org/10.24146/tk.1074139

Öz

Amaç: Foucault iktidarı, birilerinin başkalarının eylemleri üzerinde uyguladığı eylem kipi olarak tanımlar. İktidar iki rakibin çatışması ya da diğeri ile öbürü arasında bağ kurulmasından farklı olarak, ya bireylerin ya da grupların davranışlarına ne şekilde yön verebileceğini gösteren bir “yönetim” sorunudur. Bu açıdan ele alındığında Foucault iktidarın siyasi bir mertebe değil, toplumun tümüne egemen olmuş mikro bir yapılanma olduğunu savunur. Kısacası iktidar her yerdedir ve toplumsal ağlar bütününe kök salmıştır. İktidar mekanizmasını yaşatan iki unsur ise özgürlük ve direniştir. Özneler iktidarın belirlediği ölçüde özgür olmalıdır. Özne özgürse orada direniş vardır. Bu unsurlar olmadan iktidarın uygulanması mümkün değildir. The Bookshop filmi ve filmde geçen kitaplar, iktidarın her yerde olduğuna dair önemli ipuçları barındırmaktadır. Filmin küçük bir kasabada geçmesi ve iktidar ilişkilerinin bir kadın tarafından başka bir kadının eylemleri üzerinden uygulanması, iktidarın mikro yapılanmasını gözler önüne serer. Filmde geçen kitaplar da filmle paralel olarak biyo-iktidara yönelik önemli ipuçları verir. Bu çalışmanın amacı, Foucault’nun biyo-iktidar kavramının iktidarın her yerdeliğini The Bookshop filmi ve filmde konusu geçen kitaplar üzerinden göstermektir. Yöntem: Bu çalışmada The Bookshop filmine ve filmdeki kitaplara yönelik Foucault’nun iktidar analizi, söylem çözümlemesi yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Bulgular: Filmin ana karakteri ve kitapevi sahibi Florence Green, Violet Gamart’ın iktidar ilişkilerin de direnişi gerçekleştiren öznedir. Gamart, iktidarını Green ve Eski Ev üzerinden gerçekleştirmek ister ve türlü iktidar oyunlarına başvurarak Green’i kasabayı terk etmek zorunda bırakır. Böylece Violet Gamart kasabada iktidarını üretmiş olur. Filmde geçen kitaplar da Foucault’nun iktidar analizini desteklemektedir. Sonuç: The Bookshop filminde Foucault’un biyo-iktidarına yönelik birçok örnekle karşılaşılmıştır. Film kadar filmde konusu geçen kitaplar, iktidarın her yerde olabileceğini göstermiştir. Özgünlük: Foucault’nun biyo-iktidar kavramının analizine yönelik alanyazında az sayıda çalışma bulunmaktadır. Bu sebeple, bir filme yönelik gerçekleştirilen iktidar analizinin alanyazına katkı sağlayarak çalışmaları çeşitlendireceği ve bundan sonra yapılacak olan çalışmalara yol göstereceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Foucault;, biyo-iktidar, the bookshop, film analizi, kitap okuma kültürü

Kaynakça

• Canpolat, N. (2003). “Michel Foucault” (ss. 75-130). Kadife Karanlık içerisinde. Su Yayınları.
• Deveci, C. (1999). “Foucault’nun İktidar Kavramsallaştırmasında Siyasal Boyutun Ayrıştırılamazlığı”(ss. 25-44). Doğu-Batı Düşünce Dergisi Söylem Üstüne Söylem içinde. Sayı: 9. Doğu Batı Yayınları.
• Foucault, M. (1978a). Discipline and Punish The Birth of the Prison. Vintage Books.
• Foucault, M. (1978b). The History of Sexuality Volume 1: An Introduction. Pantheon Books.
• Foucault, M. (1992). Hapishanenin Doğuşu. (Çev: M. A. Kılıçbay). İmge Yayınları.
• Foucault, M. (1993). Ders Özetleri 1970-1982. (Çev: S. Hilav). Yapı Kredi Yayınları.
• Foucault, M. (2002). Toplumu Savunmak Gerekir. (Çev: Ş. Aktaş). Yapı Kredi Yayınları.
• Foucault, M. (2007a). Cinselliğin Tarihi. (Çev: H. U. Tanrıöver). Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2007b). İktidarın Gözü içinde “İktidarın Gözü”. (ss. 85-105), (Çev: I. Ergüden).Seçme Yazılar 4. 2. Basım, Ayrıntı Yayınları. Foucault, M. (2007c). İktidarın Gözü içinde “İktidar ve Bilgi”. (ss. 167-185), (Çev: I. Ergüden).Seçme Yazılar 4.(2. bs.).Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2011). Entelektüelin Siyasi İşlevi.Seçme Yazılar-1.Ayrıntı Yayınları. Foucault, M. (2021a). Özne ve İktidar içinde “Özne ve İktidar”. Seçme Yazılar-2. Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2021b). Özne ve İktidar içinde “İktidarın Halkaları”. Seçme Yazılar-2. Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2021c). Özne ve İktidar içinde “Bir Özgürlük Pratiği Olarak Kendilik Kaygısı Etiği”. Seçme Yazılar-2. Ayrıntı Yayınları. Kahraman, H. B. (2004). Leviathan Liberalizm Sularında Görüldü Liberalizm-Hobbescu Devlet Gizli İlişkisine Ussallık Bağlamında Foucaultgil Bir Yorum. (ss. 99-127). Doğu-Batı Düşünce Dergisi İdeolojiler-1 içinde. Sayı: 28. Doğu Batı Yayınları.
• Lemke, T. (2016). Biyopolitika. (Çev: U. Özmakas). İletişim Yayınları. Merquior, J. G. (1986). Foucault. (Çev: N. Elhüseyni). Afa Yayıncılık.
• Sarup, M. (2004). Post-yapısalcılık ve Post-modernizm. (Çev. A. Güçlü). Bilim ve Sanat Yayınları.
• Urhan, V. (2010). Foucault.Fikir Mimarları Serisi-24.Say Yayınları.