Zorluk ve Sıkıntılarla Başa Çıkma Süreçlerinde Manevi Destek Örneği Olarak İnşirah Suresi Üzerine Psikolojik Analizler

Yıl 2021, Sayı: 3, 9 - 23, 30.06.2021

Naci Kula

Öz

İslam dininin kutsal kitabı Kur’an-ı Kerim, semitik bir kutsal metin olarak inananları için terapötik değer taşıma özelliğine sahiptir. Bu çalışma, İnşirah Suresi’nin zorluk ve sıkıntı yaşayan bireyler için manevi önemini irdeleyerek surenin manevi danışmanlık açısından anlam ve önemini tartışmayı amaçlamaktadır. Çalışma konu ile ilgili kaynaklardan yararlanan teorik bir çalışmadır. Bu bağlamda, surede yer alan Peygamberimizin göğsünün genişletilmesi hakkındaki ifadenin duygusal açıdan değerine değinilecektir. Peygamberimizin içinde bulunduğu toplumun kötü durumuna üzülmesi ve çözüm olarak elinden bir şeyin gelmemesine bağlı hissettiği ağır yük peygamberlik görevi ile hafifletilmiştir. Peygamberimiz ilahi görev ile birlikte hakarete ve işkencelerle uğramasına rağmen İslam’ı kabul eden bireylerin sayısı arttığı için insanlara manevi anlamda destek sağlamak durumundaydı. Bu noktada surenin peygamberimiz için öneminin anlaşılması günümüzde sıkıntı yaşayan bireylere örnek teşkil etmesi açısından son derece değerlidir. İnşirah suresinde Peygamberimizin göğsünün genişlemesi sürecini anlaşılır kılacak bilişsel ve davranışsal bilgilendirme söz konusudur. 5. ve 6. ayette her zorlukla beraber kolaylığın olduğunun belirtilmesi ile yaşananlarda genelde kolaylığın ön planda olacağı vurgulanmaktadır. Bilişsel açıdan yaşananlarda kolaylığın öneminin vurgulanması manevi destek açısından son derece değerlidir. Yaşananlarda kolaylığın olduğunu bilmek ve olaylara bu gözle bakmak sıkıntı ve zorlukların aşılmasında manevi güç olarak önem taşımaktadır. 7. ve 8. ayetlerde de davranışsal açıdan manevi desteğin ipuçları karşımıza çıkmaktadır. 7. ayette bir işi bıraktığında diğerine geçme ya da bir işte yorulduğunda başka bir işi yapmanın tavsiye edilmesi göğsün genişlemesi ve rahatlaması açısından davranışı değiştirmeye dikkat çekilmektedir. Surenin son ayetinde Rabbe rağbet etme davranışının tavsiye edilmesi etkili bir manevi destek özelliğine sahiptir. Rabbe yönelmek bireyin dini duygu ve düşüncesinin güçlenmesini sağlayarak zorluk ve sıkıntılarının üstesinden gelebilme imkânını oluşturmaktadır. Bütün bu özellikler surenin dini ve manevi kaynaklardan yararlanarak insanlara yaşadıkları sorunlarıyla başa çıkmaları için rehberlik etmek suretiyle manevi danışmanlık için anlam ve önemine işaret etmektedir. Bu noktada, İnşirah Suresi’nin Peygamberin şahsında zorluk ve sıkıntıları aşmada rehberlik örneği olarak sunulması insanlara manevi bir kaynak olma özelliğini taşıdığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Manevi danışmanlık ve rehberlik, İnşirah suresi, Manevi destek, Zorluk ve sıkıntı, Dini başa çıkma

Psychological Analysis on Surah Al-Inshirah as an Example of Spiritual Support in Coping with Difficulties and Distresses

Öz

The Holy Qur'an, the book of the Islamic religion, has a therapeutic value for its believers as a semitic scripture. This study aims to discuss the meaning and significance of Surah Al-Inshirah in spiritual counseling by examining its spiritual importance for individuals who have difficulties and problems. This is a theoretical study that benefited from the related resources about the issue. In this context, the sentimental value of the expression about expanding the chest of Prophet Muhammad will be talked about. The heavy burden the Prophet felt as he was upset about the unfortunate situation of the society he lived in and was not able to do anything to solve it was relieved when he was granted with the duty of prophethood. Although the Prophet faced insult and torture as a result of his duty, he still had to carry out his mission of providing the people with the spiritual support as the number of individuals who accepted Islam was increasing. At this point, understanding the significance of the surah for the prophet has utmost value to provide an example to people who are experiencing problems. In the surah, there are cognitive and behavioral ways of presenting information in making the process of expansion of the Prophet’s chest comprehensible. In the fifth and the sixth verses of the ayah it is stated that there is ease with each hardship, underlining that most of the time ease/relief has more weight than hardship in challenging situations. Echoing the importance of ease in problems cognitively has utmost value for spiritual support. Understanding that there is ease/relief for each difficult situation and evaluating the events in line with this perspective is a significant tool of spiritual strength in overcoming challenges. Moreover, in the seventh and eight ayahs of the surah there are also clues of spiritual support with respect to behavioral aspects. It is suggested that people start another task/turn to devotion when they finish a task, drawing attention to changing behavior for the expansion and relief of the chest /heart. That it is advised to turn to the Lord for everything in the last verse is an effective way of spiritual support. Turning to God strengthens individuals’ religious emotions and thoughts, enabling them to get through difficulties and problems. All these aspects point to the surah’s meaning and importance in spiritual counseling in guiding people to deal with their problems through benefitting from religious and spiritual resources. At this point, it could be asserted that presenting the surah as an example of guide for overcoming difficulties and problems in the case of the Prophet is a spiritual resource for the people.

Anahtar Kelimeler

Spiritual counseling and care, Surah al-inshirah, Spiritual support, Difficulty and distress, Religious coping

Kaynakça

• Altıntaş, E. & Gültekin, M. (2005). Psikolojik danışma kuramları. İstanbul: Aktüel Yayınları.
• Cüceloğlu, D. (1991). İnsan ve davranışı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Dökmen, Ü. (2000). Varolamak, gelişmek, uzlaşma. İstanbul: Sistem Yayınları.
• Ekşi, H. & Keskinoğlu, Ş. M. (2020). Manevi yönelimli psikolojik danışma teknikleri. [içinde] Manevi Yönelimli Psikolojik Danışma. ed. H. Ekşi. (ss. 220-264). İstanbul: Nobel Yayınları.
• Hökelekli, H. (2008). Psikolojiye giriş. Bursa: Düşünce Kitabevi.
• Karapınar, A. (2016). Zorluk ve sıkıntıların aşılmasında manevi destek: İnşirah suresi örneğinde Hz. Muhammed (sav)'in hayatı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kula, N. (2006). İstenmedik ve beklenmedik olaylarla karşılaşan bireylere yönelik manevi desteğin önemi (Depremzede ve bedensel engellilik örneği). Din Bilimleri Akademik Araştırmalar Dergisi, 6 (3), 73-94.
• Mevdudi, E. (1991). Tefhim'ul Kur'an (çev. M. Kayani ve ark.). İstanbul: İnsan Yayınları.
• Okuyan, M. (2021). Kur'an: Meal-tefsir. İstanbul: Haliç Üniversitesi Yayınları.
• Summermatter, A. (2017). Bilişsel davranışçı terapiler ve maneviyat. [içinde] Psikoterapi ve Psikolojik Danışmada Maneviyat, Kuramlar ve Uygulamalar. ed. H. Ekşi. (ss. 87-115). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Uludağ, S. (2007). "Rağbet", "rehbet" maddeleri. İslam Ansiklopedisi-34, 408.Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Yalın, S. H. & Türk T. & Yabanigül, A. (2020). İslam geleneğinde manevi danışma. [içinde] Manevi Yönelimli Psikolojik Danışma. ed. H. Ekşi. (ss. 116-164). İstanbul: Nobel Yayınları.
• Yazır, E. (t.y.). Hak dini Kur'an dili. İstanbul: Azim Yayınları.