Manevi Danışmanlık Açısından Duha Suresinin Psikolojik Analizi

Yıl 2022, Sayı: 5, 9 - 25, 30.06.2022

Naci Kula

https://doi.org/10.56432/tmdrd.1013752

Cited By: 4

Öz

Bu makale, Duha Suresinin bireyler için olan manevi önemini irdeleyerek surenin manevi danışmanlık açısından anlam ve önemini tartışmayı amaçlamaktadır. Çalışma, konu ile ilgili kaynaklardan yararlanılarak hazırlanan teorik bir çalışmadır. Bu bağlamda, Hz. Muhammed’in peygamberlik öncesi ve sonrasında yaşadığı sıkıntılar karşısında Allah’ın suredeki ona yönelik manevi desteğine değinilmektedir. Ayrıca, suredeki peygambere yönelik “yetimken barındırılması,” “yalnız bırakılmadığı,” “ihtiyaçlı iken nimetler verildiği” ifadeleri ve “daha iyi şartlara kavuşacağı” müjdesi, “umut” kavramı ile de ilişkili olarak bireye manevi destek noktaları şeklinde değerlendirilebilir. Peygamberimize sağlanan bu manevi destek noktaları Duha suresinde şöylece belirtilmiştir: Allah, “Rabbin seni terketmedi ve sana darılmadı” (Duha: 3). “Nitekim seni yetim bulup barınmanı sağlamadı mı? Şaşkın bir haldeyken seni doğru yola O iletmişti. İhtiyaçlıyken seni O zengin etmişti” (Duha: 6-8) ayetlerinde peygamberimize yönelik manevi desteğini ve yakınlığını hissettirmiştir. Bu destek çerçevesinde Allah’ın peygamberimize lütufları, ikramlarından da Duha, 4-5. ayetlerde “Muhakkak ki (Peygamberliğin) ilk dönemlerinden daha iyi olacaktır. (Bu çerçevede) Rabbin sana çeşitli imkânlar bahşedecek ve sen mutlu olacaksın” şeklinde bahsedilerek peygamberin manevi ve moral açıdan güçlü olması sağlanmıştır. Peygamberimizin yaşadığı sıkıntılar karşısında Allah’ın ona sağladığı manevi destekle yalnız olmadığı ve sıkıntıları aşacağına ve güzel şeyleri yaşayacağına ilişkin umut duygusunu aşılayıcı hususlar, her insanın hayatında yer almasını isteyeceği durumlardır. Zaman zaman günlük yaşamda yaşanan zorluk ve sıkıntılar nedeniyle bireyler kendilerini yalnız, umutsuz ve karamsar hissedebilir. Böylesi durumları aşmada etkili yöntemlerden biri manevi destek olabilir. İnsanın ilahi bir gücün yakınlığını ve kendisine yardım edeceği inancı ve güvenini hissetmesi manevi danışmanlık açısından en önemli yöntemlerden biridir. Duha Suresinde peygamberimiz örneğinde sıkıntıların aşılmasında yalnız olunmadığının belirtilmesi ve hayatın daha iyiye gideceğine ilişkin umut duygusunun önemine değinilmesi bireylerin günlük hayatlarında da manevi açıdan referans alabilecekleri hususlardır. Sonuç olarak, sure insanlara, Allah’ın onları yalnız bırakmadığını veya terk etmediğini hatırlatarak daha iyi bir hayat adına umut ve problemlerini çözmeleri için kaynaklar sunmasından ötürü manevi danışmanlık açısından anlamlı ve önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Manevi danışmanlık ve rehberlik, Duha suresi, Umut duygusu, Manevi destek, Zorluk ve sıkıntı

Psychological Analysis on Surah Ad-Duhaa in Terms of Spiritual Counseling

Öz

This article aims to discuss the meaning and significance of Surah ad-Duhaa with respect to spiritual counseling, examining its importance for individuals. This is a theoretical study benefitting from resources related to the issue. In this context, the spiritual support with which God provided the Prophet Muhammad in the face of the challenges he experienced before and after he was given the duty of prophethood will be examined. Besides, the expressions of “Your Lord has not abandoned you,” “did He not find you as an orphan then sheltered you,” and “did He not find you needy then satisfied your needs?” that are addressed to him in the surah as well as the good news that God will prepare better terms for him will be evaluated as issues about spiritual counseling connected to the concept of hope. The spiritual counseling given to the prophet and God’s closeness to him are expressed with the following ayahs: “Your Lord has not abandoned you, nor has He become hateful,” (Ad-Duhaa: 3) and “Did He not find you as an orphan then sheltered you? Did He not find you unguided then guided you? And did He not find you needy then satisfied your needs?” (Ad-Duhaa: 6-8). The prophet was made to be strong spiritually with the ayahs mentioning the gifts and favors God provided the prophet with: “And the next life is certainly far better for you than this one. And your Lord will give so much to you that you will be pleased.” (Ad-Duhaa: 4-5). That the prophet did not feel alone thanks to the spiritual counseling God provided with him and that he would overcome his problems and better things will come are among the things each person wants to experience in his/her life. People might feel lonely, hopeless and gloomy because of the challenges and problems in daily life. Spiritual counseling might be one of the effective ways of dealing with such situations. The most important method in spiritual counseling is to be able to feel the trust and the belief that God will help him/her. That it is expressed in the surah with the example of the prophet that God did not leave him and life would get better with respect to the feeling of hope are among the issues people could take as points of spiritual references in their daily lives. As a result, the surah is meaningful and significant for spiritual counseling as it provides people with the hope for a better life and the resources to deal with their problems, reminding them that God does not leave them alone or wouldn’t abandon them ever.

Anahtar Kelimeler

Spiritual counseling and care, Surah ad-Duha, Feeling of hope, Spiritual support, Difficulty and distress

Kaynakça

• Ağırman, C. (2007). Fert ve toplumun yetim ve öksüzlere karşı sorumlulukları. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2, 9-30.
• Algül, H. (1986). İslam tarihi I. İstanbul: Gonca Yayınları.
• Ayten, A. (2015). Din, erdem, sağlık. İstanbul: Çamlıca Yayınları.
• Bilgin, N. (1991). Sosyal psikolojiye giriş. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Bonab, B. G., & Koohsar, A. A. H. (2011). Reliance on God as a core construct of Islamic psychology. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 30, 216-220.
• Csikszentmihalyi, M. (2005). Akış: Mutluluk bilimi. (çev. S. Kunt Akbaş). Ankara: Hyb Yayıncılık.
• Çilingir, L. (2003).Umut felsefesi. Ankara: Elis Yayınları.
• Dağcı, A. (2014). Pozitif psikoloji bağlamında umudun dindarlıkla ilişkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Doğan, İ. (2019). Eğitim sosyolojisi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Düzgüner, S. (2021). Maneviyat algısı ve yansımaları. İstanbul: Çamlıca Yayınları.
• Elmalılı, H. (trhsiz). Hak dini Kur’an dili. (sad. İ. Karaçam ve ark.). İstanbul: Azim Yayıncılık.
• Göçen, G. (2020). Kavram atlası: Din psikolojisi 1. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Göka, E. (2020). Yalnızlık ve umut. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Göka, E. (2021). Psikoloji, varoluş, maneviyat. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Hefferon, K. & Boniwell, I. (2018). Pozitif Psikoloji, kuram, araştırma ve uygulamalar. (çev. T. Doğan). Ankara: Nobel Yayınları.
• İslamoğlu, M. (2011). Kur'an sûrelerinin kimliği. İstanbul: Akabe Yayınları.
• Kasapoğlu, A. (2007). Kur’anda iman- ümit ilişkisi. Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, 18 (8), 155-176.
• Kasapoğlu, F. (2020). Psikolojik danışmanların manevi konulara ilişkin tutumları. Ankara: Gece Yayınları.
• Mehmedoğlu, U. (2013). İnanç psikolojisine giriş. İstanbul: Çamlıca Yayınları.
• Mevdudi, E. A. (1991). Tefhim’ul Kur’an. (çev. M. H. Kayani ve ark.). İstanbul: İnsan Yayınları.
• Namlı, A. (2017). Kur’an’a göre peygamberleri inkâr sebepleri. İ.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8 (1), 169-197.
• Nar, C. (2020). 2020 yetim raporu. İstanbul: İnsamer.
• Okuyan, M. (2015). Kısa surelerin tefsiri. İstanbul: Düşün Yayıncılık.
• Okuyan, M. (2021). Kur'an: Meal-tefsir. İstanbul: Haliç Üniversitesi Yayınları.
• Öztürk, M. (2011). Kur’an-ı Kerim meali. İstanbul: Düşün Yayıncılık
• Sert, H. E. (2018) . Kur'ân-ı Kerîm ışığında güven duygusunun kaynağı olarak müslümanlık bilinci. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13 (2), 197-225.
• Uysal, V. & Göktepe, A. K. & Karagaöz, S. & İlerisoy, M. (2017). Dinî başa çıkma ile umut, hayat memnuniyeti ve psikolojik sağlamlık arasındaki etkileşim üzerine bir araştırma. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 52, 139-160.