Arap Baharı olarak adlandırılan
gelişmeler, Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkelerini önemli ölçüde etkilemiş ve
bölgede yeni dengelerin kurulmasına neden olmuştur. ABD ve Rusya gibi büyük
güçlerin bölgedeki etkinliklerine benzer olarak Almanya, İngiltere ve Fransa
gibi Avrupalı güçler de bölgeye yönelik çeşitli politikalar geliştirmişlerdir.
Bu çerçevede çalışmada, Fransa’nın Arap Baharı’na yönelik yaklaşımı Arap
Baharı’ndan önemli ölçüde etkilenen Tunus, Libya, Mısır ve Suriye çerçevesinde
2010-2015 dönemini kapsayacak şekilde incelenmiştir. Böylece, önemli bir
Avrupalı güç olan Fransa’nın Arap Baharı’ndaki rolü ve etkinliği gösterilmiş
olacaktır.
Adam Taylor, “France is asking the world to stop the chaos in Libya. Again.”, The Washington Post, 29.08.2014.
Alan Cowell, Steven Erlanger, “France Becomes First Country to Recognize Libyan Rebels”, The New York Times, 10.03.2011.
Amir Taheri, “France’s ‘Arab’ Policy: Time for a Debate”, American Foreign Policy Interests, Vol. 25, Issue 4, 2013, s. 323-336.
Ana Echagüe, Hélène Michou, Barah Mikail, “Europe and the Arab Uprisings: EU Vision versus Member State Action”, Mediterranean Politics, Vol. 16, No. 2, 2011, s. 329-335.
Angelique Chrisafis, “Sarkozy hopes Libya can boost France’s reputation-as well as his own”, The Guardian, 1.09.2011.
Aylin Ünver Noi, “Arap Baharı ve Türkiye-Avrupa Birliği İlişkileri”, Ortadoğu Analiz, Cilt: 4, Sayı 48, 2012, s. 10-19.
Barack Obama, David Cameron, Nicolas Sarkozy, “Libya’s Pathway to Peace”, The New York Times, 14.4.2011.
Barah Mikail, France and the Arab Spring: an opportunistic quest for influence, FRIDE Working Paper, No: 110, 2011.
“BM Libya’yı uçuşa yasak bölge ilan etti”, Hürriyet, 18.03.2011.
Chris Stephen, Kim Willsher, “French special forces assisting anti-Isis efforts in Libya, say sources”, The Guardian, 24.2.2016.
Ercüment Tezcan, “Fransa-Avrupa Birliği İlişkileri”, Avrupa Birliği ve Üye Devletler: AB15 Üzerine Bir İnceleme, Ercüment Tezcan ve İlhan Aras (eds.), Ankara: Detay Yayıncılık 2016, s. 7-69.
Erdem Denk, “Avrupa-Akdeniz Ortaklığı: Artan Refah ve Kurumsallaşan Bağımlılık”, Mülkiye, Cilt: XXIII, No: 219, 1999, s. 195-206.
Erhan Akdemir, “Arap Dünyasındaki Dönüşüm Süreci ve Türkiye-AB İlişkileri”, Ortadoğu Analiz, Cilt: 4, Sayı: 48, 2012, s. 30-38.
Erhan Ayaz, “Arap Baharı Sonrası Dönemde Avrupa Birliği’nin Orta Doğu ve Akdeniz Politikalarının Geleceği ve Türkiye’nin Rolü”, Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: VI, Sayı 1, 2013, s. 60-87.
Federica Bicchi, “The Union for the Mediterranean, or the Changing Context of Euro-Mediterranean Relations”, Mediterranean Politics, Vol. 16, No. 1, 2011, s. 3-19.
“Fransa Cumhurbaşkanı Hollande, Esad'la görüşen parlamenterleri eleştirdi”, Hürriyet, 26.02.2015.
“Fransa, Suriye’ye müdahale için BM Şartı koştu”, Hürriyet, 03.06.2012.
Jean-Pierre Darnis, François Hollande’s Presidency: A New Era in French Foreign Policy?, Istituto Affari Internazionali Working Papers 12/19, 2012.
Jean-Robert Henry, “Sarkozy, the Mediterranean and the Arab Spring”, trans. by Teresa Bridgeman, Contemporary French and Francophone Studies, Vol. 16, No. 3, 2012, s. 405-415.
Kenneth N. Waltz, İnsan, Devlet ve Savaş: Teorik Bir Analiz, çev: Enver Bozkurt vd., Ankara: Asil Yayın Dağıtım 2009.
Marc Pierini, “President François Hollande on the Foreign Policy Front”, Turkish Policy Quarterly, Vol. 11, No: 1, 2012, s. 73-77.
Melek Fırat, “Soğuk Savaş Sonrasında Fransa’nın Dış Politikası”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 64, Sayı: 1, 2009, s. 115-163.
Meliha Benli Altunışık, “Avrupa Birliği’nin Yeni Akdeniz Politikası ve Türkiye”, Türkiye ve Avrupa, Atila Eralp (haz.), Ankara: İmge Kitabevi Yayınları 1997, s. 351-383.
Mireia Delgado, “France and the Union for the Mediterranean: Individualism versus Co-operation”, Mediterranean Politics, Vol. 16, No. 1, 2011, s. 39-57.
Miron Lakomy, “The ‘Arab Spring’ in French Foreign Policy”, The Central European Journal of International and Security Studies, Vol. 6, Issue 3-4, 2012, s. 68-87.
Müge Kınacıoğlu, “Eski Şarap Yeni Şişe?: Bölgedeki Son Gelişmeler Işığında AB Dış Politikasında Akdeniz Havzası ve Orta Doğu”, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 33, Sayı 1, 2015, s. 137-156.
Müjge Küçükkeleş, AB’nin Ortadoğu Politikası ve Arap Baharına Bakışı, SETA Analiz, Sayı: 63, 2013.
Rachel Utley, “France and the Arab Upheavals”, The RUSI Journal, Vol. 158, No. 2, 2013, s. 68-79.
Romano Prodi, Europe As I See It, trans. by Allan Cameron, Cambridge: Polity 2000.
Savaş Biçer, “Avrupa Birliği’nin Akdeniz Politikası ve Barselona Süreci”, Dünden Bugüne Avrupa Birliği, Beril Dedeoğlu (der.), İstanbul: Boyut Kitapları 2003, s. 397-419.
Selin M. Bölme, Batı ve Kaddafi Makasında Libya, SETA Rapor, No: 3. 2011.
Timo Behr, “Enduring Differences? France, Germany and Europe’s Middle East Dilemma”, Journal of European Integration, Vol. 30, No.1, 2008, s. 79-96.
“Tunus Ulusal Diyalog Dörtlüsü Fransa'da”, Hürriyet, 16.10.2015.
Yahia H. Zoubir, “Libya and Europe: Economic Realism at the Rescue of the Qaddafi Authoritarian Regime”, Journal of Contemporary European Studies, Vol. 17, No. 3, 2009, s. 401-415.
Zeynep Songülen İnanç, “Fransa’nın Suriye Politikası”, Suriye Krizi’nde Bölgesel ve Küresel Aktörler (Perspektifler, Sorunlar ve Çözüm Önerileri), Ed. Birol Akgün, Ankara: Stratejik Düşünce Enstitüsü, 2012, s. 22-27.
İnternet Kaynakları
“Arab, Kurdish forces to get more support to fight Islamic State: Hollande”, 21.01.2016, http://www.reuters.com/article/us-france-hollande-idUSKCN0UZ1KK
Arzu Çakır, “Fransa Suriye Konferansı İçin Kötümser”, 16.12.2013, http://www.amerikaninsesi.com/content/fransa-suriye-konferansi-icin-kotumser/1811586.html
“Cameron ve Sarkozy Libya’da”, 15.09.2011, http://www.bbc.com/turkce/haberler/2011/09/110915_libya_3.shtml
“Fabius, Libya ziyaretinde yeni yönetime destek mesajı verdi”, http://www.trtturk.com/haber/fabius-libya-ziyaretinde-yeni-yonetime-destek-mesaji-verdi-16302.html
“France pledges one billion euros aid to troubled Tunisia as Essid meets Hollande”, 22.01.2016, http://www.english.rfi.fr/africa...
“France’s President Hollande praises Tunisia’s new democratic constitution”, 07.02.2014, http://www.euronews.com/2014...
“Fransa Cumhurbaşkanı Hollande, Esad'la görüşen parlamenterleri eleştirdi”, Hürriyet, 26.02.2015.
“Fransa Cumhurbaşkanı Hollande: Rusya, Esad’a verdiği desteği sonlandırmalı”, 12.02.2016, http://www.abhaber.com/fransa-cumhurbaskani-hollanderusya-esada-verdigi-destegi-sonlandirmali/
“Fransa Cumhurbaşkanı Hollande Tunus'ta”, 5.7.2013, http://www.haberler.com/fransa...
“Fransa Cumhurbaşkanı Hollande, Tunus'ta”, 04.07.2013, http://www.haber7.com/afrika...
“Fransa Dışişleri Bakanı Juppe: 'Suriye'ye müdahale için BM kararı gerekli'”, http://www.euractiv.com.tr/ab-ve-turkiye/article/fransa-disisleri-bakani-juppe-ankarada-acikladi-esad-icin-cok-gec-022491
“Fransa ile Almanya Mısır ile ilişkilerini gözden geçirecek”, 16.08.2013, http://aa.com.tr/tr/dunya...
“Fransa savunma bakanı Libya’da”, 25.02.2012, http://www.dunyabulteni.net/haber/198985/fransa-savunma-bakani-libyada
“Fransa Suriye büyükelçisini geri çağırdı, Dışişleri Bakanı Juppe Türkiye'ye geliyor”, http://www.euractiv.com.tr/yazici-sayfasi/article/fransa-suriye-buyukelcisini-geri-cagirdi-022445
“Fransa'dan Suriye'de tampon bölge önerisine destek”, http://www.euractiv.com.tr/ab-ve-turkiye/article/fabius-kobanide-atilacak-adimlari-turkiye-ile-gorustuk-030362
“Fransa-Tunus ilişkilerinde yeni dönem”, 18.7.2012, http://tr.euronews.com/2012...
“Gaddafi 'agreed to fund Sarkozy campaign', media say”, 29.04.2012, http://www.france24.com/en/...
“G8 leaders pledge $40 billion for Arab democracies”, 27.5.2011, http://www.france24.com/en/...
“Hollande: Suriye'ye müdahale etmediğimiz için pişmanım”, 05.01.2015, http://www.aljazeera.com.tr/haber/hollande-suriyeye-mudahale-etmedigimiz-icin-pismanim
“Hollande, Tunus Cumhurbaşkanı Sibsi ile görüştü”, 07.04.2015, http://www.timeturk.com/tr/2015...
“Hollande urges 'democratic transition' in Egypt during Sisi Paris visit”, 27.11.2014, http://www.france24.com/en/20141126-france-hollande-urges-democracy-egypt-sisi-paris-visit
John Irish, “France says Southern Libya now a 'viper's nest' for Islamist militants”, 07.04.2014, http://uk.reuters.com/article/uk-libya-france-islamists-idUKBREA360TR20140407
“Laurent Fabius: ‘B. al-Assad is the murderer of his people. He must leave power’”, http://www.ambafrance-fj.org/Laurent-Fabius-B-al-Assad-is-the
“Morsi to reject Ashton’s reconciliation offer – Islamist group”, http://newseurope.eu/2013/07/31/morsi-to-reject-ashtons-reconciliation-offer-islamist-group/
Musab Mertek, “AB’nin Suriye Çıkmazı”, 2013, http://odak.setav.org/page/abnin-suriye-cikmazi/5652
“Rusya için üretilen savaş gemileri Mısır’ın oldu”, 23.09.2015, http://tr.euronews.com/2015/09/23/rusya-istedi-misir-satin-aldi/
“Sarkozy admits France made mistakes over Tunisia”, The Guardian, 24.01.2011.
“Sarkozy ve ABD Kaddafi'ye hava saldırısı başlattı, askeri hedefler, tanklar bombalanıyor!”, http://www.euractiv.com.tr/yazici-sayfasi/article/kaddafiyi-vurmak-iin-geri-saym-balad-uaklar-hazr-016589
Sema Emiroğlu, “Libya’ya askerî müdahalenin önü açıldı”, 18.03.2011, http://dw.com/p/10brKSolène Solène...
“Sisi Batılı müttefikleri ile görüşüyor”, 26.11.2014, http://www.aljazeera.com.tr/haber/sisi-batili-muttefikleri-ile-gorusuyor
Solène Jeanjean, “France’s Reaction to the Arab Spring”, 21.12.2011, http://www.bilgesam.org/en/incele/412/-france%E2%80%99s-reaction-to-the-arab-spring/#.Vr-dVLSLRdg
“Suriye: Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne sevke veto”, 22.05.2014, http://www.bbc.com/turkce/haberler/2014/05/140522_suriye_veto
“Tunus ve Mısır’da G8 zirvesinde”, 27.05.2011. http://www.bbc.com/turkce/haberler/2011/05/110527_g8_egypt.shtml
Developments
which are called as Arab Spring have affected the Middle East and North Africa
countries and have caused new balances in region. Likewise the effectiveness of
big powers like the United States and Russia in the region, European big powers
such as Germany, United Kingdom and France have also developed various policies
towards region. In this framework, in the paper, France’s approach towards Arab
Spring is examined within the frame of Tunisia, Libya, Egypt, Syria that are
dramatically impressed by Arab Spring over the period 2010-2015. Thus, activity
and role of French, which is an important European power, will be shown in
context of Arab Spring.
Adam Taylor, “France is asking the world to stop the chaos in Libya. Again.”, The Washington Post, 29.08.2014.
Alan Cowell, Steven Erlanger, “France Becomes First Country to Recognize Libyan Rebels”, The New York Times, 10.03.2011.
Amir Taheri, “France’s ‘Arab’ Policy: Time for a Debate”, American Foreign Policy Interests, Vol. 25, Issue 4, 2013, s. 323-336.
Ana Echagüe, Hélène Michou, Barah Mikail, “Europe and the Arab Uprisings: EU Vision versus Member State Action”, Mediterranean Politics, Vol. 16, No. 2, 2011, s. 329-335.
Angelique Chrisafis, “Sarkozy hopes Libya can boost France’s reputation-as well as his own”, The Guardian, 1.09.2011.
Aylin Ünver Noi, “Arap Baharı ve Türkiye-Avrupa Birliği İlişkileri”, Ortadoğu Analiz, Cilt: 4, Sayı 48, 2012, s. 10-19.
Barack Obama, David Cameron, Nicolas Sarkozy, “Libya’s Pathway to Peace”, The New York Times, 14.4.2011.
Barah Mikail, France and the Arab Spring: an opportunistic quest for influence, FRIDE Working Paper, No: 110, 2011.
“BM Libya’yı uçuşa yasak bölge ilan etti”, Hürriyet, 18.03.2011.
Chris Stephen, Kim Willsher, “French special forces assisting anti-Isis efforts in Libya, say sources”, The Guardian, 24.2.2016.
Ercüment Tezcan, “Fransa-Avrupa Birliği İlişkileri”, Avrupa Birliği ve Üye Devletler: AB15 Üzerine Bir İnceleme, Ercüment Tezcan ve İlhan Aras (eds.), Ankara: Detay Yayıncılık 2016, s. 7-69.
Erdem Denk, “Avrupa-Akdeniz Ortaklığı: Artan Refah ve Kurumsallaşan Bağımlılık”, Mülkiye, Cilt: XXIII, No: 219, 1999, s. 195-206.
Erhan Akdemir, “Arap Dünyasındaki Dönüşüm Süreci ve Türkiye-AB İlişkileri”, Ortadoğu Analiz, Cilt: 4, Sayı: 48, 2012, s. 30-38.
Erhan Ayaz, “Arap Baharı Sonrası Dönemde Avrupa Birliği’nin Orta Doğu ve Akdeniz Politikalarının Geleceği ve Türkiye’nin Rolü”, Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: VI, Sayı 1, 2013, s. 60-87.
Federica Bicchi, “The Union for the Mediterranean, or the Changing Context of Euro-Mediterranean Relations”, Mediterranean Politics, Vol. 16, No. 1, 2011, s. 3-19.
“Fransa Cumhurbaşkanı Hollande, Esad'la görüşen parlamenterleri eleştirdi”, Hürriyet, 26.02.2015.
“Fransa, Suriye’ye müdahale için BM Şartı koştu”, Hürriyet, 03.06.2012.
Jean-Pierre Darnis, François Hollande’s Presidency: A New Era in French Foreign Policy?, Istituto Affari Internazionali Working Papers 12/19, 2012.
Jean-Robert Henry, “Sarkozy, the Mediterranean and the Arab Spring”, trans. by Teresa Bridgeman, Contemporary French and Francophone Studies, Vol. 16, No. 3, 2012, s. 405-415.
Kenneth N. Waltz, İnsan, Devlet ve Savaş: Teorik Bir Analiz, çev: Enver Bozkurt vd., Ankara: Asil Yayın Dağıtım 2009.
Marc Pierini, “President François Hollande on the Foreign Policy Front”, Turkish Policy Quarterly, Vol. 11, No: 1, 2012, s. 73-77.
Melek Fırat, “Soğuk Savaş Sonrasında Fransa’nın Dış Politikası”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 64, Sayı: 1, 2009, s. 115-163.
Meliha Benli Altunışık, “Avrupa Birliği’nin Yeni Akdeniz Politikası ve Türkiye”, Türkiye ve Avrupa, Atila Eralp (haz.), Ankara: İmge Kitabevi Yayınları 1997, s. 351-383.
Mireia Delgado, “France and the Union for the Mediterranean: Individualism versus Co-operation”, Mediterranean Politics, Vol. 16, No. 1, 2011, s. 39-57.
Miron Lakomy, “The ‘Arab Spring’ in French Foreign Policy”, The Central European Journal of International and Security Studies, Vol. 6, Issue 3-4, 2012, s. 68-87.
Müge Kınacıoğlu, “Eski Şarap Yeni Şişe?: Bölgedeki Son Gelişmeler Işığında AB Dış Politikasında Akdeniz Havzası ve Orta Doğu”, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 33, Sayı 1, 2015, s. 137-156.
Müjge Küçükkeleş, AB’nin Ortadoğu Politikası ve Arap Baharına Bakışı, SETA Analiz, Sayı: 63, 2013.
Rachel Utley, “France and the Arab Upheavals”, The RUSI Journal, Vol. 158, No. 2, 2013, s. 68-79.
Romano Prodi, Europe As I See It, trans. by Allan Cameron, Cambridge: Polity 2000.
Savaş Biçer, “Avrupa Birliği’nin Akdeniz Politikası ve Barselona Süreci”, Dünden Bugüne Avrupa Birliği, Beril Dedeoğlu (der.), İstanbul: Boyut Kitapları 2003, s. 397-419.
Selin M. Bölme, Batı ve Kaddafi Makasında Libya, SETA Rapor, No: 3. 2011.
Timo Behr, “Enduring Differences? France, Germany and Europe’s Middle East Dilemma”, Journal of European Integration, Vol. 30, No.1, 2008, s. 79-96.
“Tunus Ulusal Diyalog Dörtlüsü Fransa'da”, Hürriyet, 16.10.2015.
Yahia H. Zoubir, “Libya and Europe: Economic Realism at the Rescue of the Qaddafi Authoritarian Regime”, Journal of Contemporary European Studies, Vol. 17, No. 3, 2009, s. 401-415.
Zeynep Songülen İnanç, “Fransa’nın Suriye Politikası”, Suriye Krizi’nde Bölgesel ve Küresel Aktörler (Perspektifler, Sorunlar ve Çözüm Önerileri), Ed. Birol Akgün, Ankara: Stratejik Düşünce Enstitüsü, 2012, s. 22-27.
İnternet Kaynakları
“Arab, Kurdish forces to get more support to fight Islamic State: Hollande”, 21.01.2016, http://www.reuters.com/article/us-france-hollande-idUSKCN0UZ1KK
Arzu Çakır, “Fransa Suriye Konferansı İçin Kötümser”, 16.12.2013, http://www.amerikaninsesi.com/content/fransa-suriye-konferansi-icin-kotumser/1811586.html
“Cameron ve Sarkozy Libya’da”, 15.09.2011, http://www.bbc.com/turkce/haberler/2011/09/110915_libya_3.shtml
“Fabius, Libya ziyaretinde yeni yönetime destek mesajı verdi”, http://www.trtturk.com/haber/fabius-libya-ziyaretinde-yeni-yonetime-destek-mesaji-verdi-16302.html
“France pledges one billion euros aid to troubled Tunisia as Essid meets Hollande”, 22.01.2016, http://www.english.rfi.fr/africa...
“France’s President Hollande praises Tunisia’s new democratic constitution”, 07.02.2014, http://www.euronews.com/2014...
“Fransa Cumhurbaşkanı Hollande, Esad'la görüşen parlamenterleri eleştirdi”, Hürriyet, 26.02.2015.
“Fransa Cumhurbaşkanı Hollande: Rusya, Esad’a verdiği desteği sonlandırmalı”, 12.02.2016, http://www.abhaber.com/fransa-cumhurbaskani-hollanderusya-esada-verdigi-destegi-sonlandirmali/
“Fransa Cumhurbaşkanı Hollande Tunus'ta”, 5.7.2013, http://www.haberler.com/fransa...
“Fransa Cumhurbaşkanı Hollande, Tunus'ta”, 04.07.2013, http://www.haber7.com/afrika...
“Fransa Dışişleri Bakanı Juppe: 'Suriye'ye müdahale için BM kararı gerekli'”, http://www.euractiv.com.tr/ab-ve-turkiye/article/fransa-disisleri-bakani-juppe-ankarada-acikladi-esad-icin-cok-gec-022491
“Fransa ile Almanya Mısır ile ilişkilerini gözden geçirecek”, 16.08.2013, http://aa.com.tr/tr/dunya...
“Fransa savunma bakanı Libya’da”, 25.02.2012, http://www.dunyabulteni.net/haber/198985/fransa-savunma-bakani-libyada
“Fransa Suriye büyükelçisini geri çağırdı, Dışişleri Bakanı Juppe Türkiye'ye geliyor”, http://www.euractiv.com.tr/yazici-sayfasi/article/fransa-suriye-buyukelcisini-geri-cagirdi-022445
“Fransa'dan Suriye'de tampon bölge önerisine destek”, http://www.euractiv.com.tr/ab-ve-turkiye/article/fabius-kobanide-atilacak-adimlari-turkiye-ile-gorustuk-030362
“Fransa-Tunus ilişkilerinde yeni dönem”, 18.7.2012, http://tr.euronews.com/2012...
“Gaddafi 'agreed to fund Sarkozy campaign', media say”, 29.04.2012, http://www.france24.com/en/...
“G8 leaders pledge $40 billion for Arab democracies”, 27.5.2011, http://www.france24.com/en/...
“Hollande: Suriye'ye müdahale etmediğimiz için pişmanım”, 05.01.2015, http://www.aljazeera.com.tr/haber/hollande-suriyeye-mudahale-etmedigimiz-icin-pismanim
“Hollande, Tunus Cumhurbaşkanı Sibsi ile görüştü”, 07.04.2015, http://www.timeturk.com/tr/2015...
“Hollande urges 'democratic transition' in Egypt during Sisi Paris visit”, 27.11.2014, http://www.france24.com/en/20141126-france-hollande-urges-democracy-egypt-sisi-paris-visit
John Irish, “France says Southern Libya now a 'viper's nest' for Islamist militants”, 07.04.2014, http://uk.reuters.com/article/uk-libya-france-islamists-idUKBREA360TR20140407
“Laurent Fabius: ‘B. al-Assad is the murderer of his people. He must leave power’”, http://www.ambafrance-fj.org/Laurent-Fabius-B-al-Assad-is-the
“Morsi to reject Ashton’s reconciliation offer – Islamist group”, http://newseurope.eu/2013/07/31/morsi-to-reject-ashtons-reconciliation-offer-islamist-group/
Musab Mertek, “AB’nin Suriye Çıkmazı”, 2013, http://odak.setav.org/page/abnin-suriye-cikmazi/5652
“Rusya için üretilen savaş gemileri Mısır’ın oldu”, 23.09.2015, http://tr.euronews.com/2015/09/23/rusya-istedi-misir-satin-aldi/
“Sarkozy admits France made mistakes over Tunisia”, The Guardian, 24.01.2011.
“Sarkozy ve ABD Kaddafi'ye hava saldırısı başlattı, askeri hedefler, tanklar bombalanıyor!”, http://www.euractiv.com.tr/yazici-sayfasi/article/kaddafiyi-vurmak-iin-geri-saym-balad-uaklar-hazr-016589
Sema Emiroğlu, “Libya’ya askerî müdahalenin önü açıldı”, 18.03.2011, http://dw.com/p/10brKSolène Solène...
“Sisi Batılı müttefikleri ile görüşüyor”, 26.11.2014, http://www.aljazeera.com.tr/haber/sisi-batili-muttefikleri-ile-gorusuyor
Solène Jeanjean, “France’s Reaction to the Arab Spring”, 21.12.2011, http://www.bilgesam.org/en/incele/412/-france%E2%80%99s-reaction-to-the-arab-spring/#.Vr-dVLSLRdg
“Suriye: Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne sevke veto”, 22.05.2014, http://www.bbc.com/turkce/haberler/2014/05/140522_suriye_veto
“Tunus ve Mısır’da G8 zirvesinde”, 27.05.2011. http://www.bbc.com/turkce/haberler/2011/05/110527_g8_egypt.shtml