Türkiye’de 2003-2020 Döneminde Gıda Sektöründe İhracat ve İthalatın İstihdam Üzerindeki Etkileri

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 1, 22 - 40, 30.12.2023

Uğur Karakaya

Öz

İşsizlik gelişmekte olan ve gelişmiş hemen her ülkenin en temel problemlerinden biridir. Dış ticaretin istihdamı artıracağı tezinden hareketle ülkeler, istihdamı artırmak amacıyla farklı dış ticaret politikalarını hayatta geçirmektedir. Bunun temel nedeni ihracatta meydana gelen artışın istihdamı artıracağı yönündeki beklentidir.
Bu çalışmayla dış ticaretin Türkiye’de yiyecek içecek sektöründe istihdam üzerindeki etkilerinin ortaya çıkarılması amaçlamıştır. Bu araştırmada Leontief’e ait girdi çıktı analizinden hareketle ortaya çıkarılmış istihdam içeriği yöntemi kullanılmıştır. Çalışmada öncelikle Türkiye’de ve dünyada yiyecek ve içecek sektörünün genel durumu incelenmiştir. Daha sonra Devlet İstatistik Enstitüsü’nden elde edilen verilerle Türkiye’de 2003-2020 yılları arasında ihracat ve ithalatın istihdamı nasıl ve ne yönde etkilediği araştırılmıştır.
Genel olarak incelenen dönemde dış ticaretin istihdam üzerindeki etkileri olumludur. 2003-2006 yılları arasında ihracattan etkilenen istihdam miktarı istikrarlı olarak artmış, 2007 yılında düşmüştür. 2008 yılında yaşanan toparlanmayla birlikte sağlanan istikrar 2015’e kadar sürmüştür. 2015 ile 2016’da istihdam düşüşleri yaşanmıştır. 2017-2020 döneminde ihracatın etkilediği istihdam miktarlarında belirgin artışlar görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Dış ticaret, ihracat, ithalat, istihdam, üretim

Effects of Exports And Imports on Employment in The Food Sector in Turkey During The Period 2003-2020

Öz

Unemployment is one of the most fundamental problems of almost every developing and developed country. Based on the thesis that foreign trade will increase employment, countries implement different foreign trade policies in order to increase employment. The main reason for this is the expectation that the increase in exports will increase employment.
This study aimed to reveal the effects of foreign trade on employment in the food and beverage sector in Turkey. In this research, the employment content method inspired by Leontief's input-output analysis was used. In the study, firstly, the general situation of the food and beverage industry in Turkey and the world was examined. Then, with the data obtained from the State Institute of Statistics, it was investigated how and in what direction exports and imports affected employment in Turkey between 2003 and 2020.
In general, the effects of foreign trade on employment were positive in the examined period. The amount of employment affected by exports increased steadily between 2003 and 2006 and decreased in 2007. The stability achieved with the recovery in 2008 continued until 2015. There were employment declines in 2015 and 2016. There were significant increases in the amount of employment affected by exports in the 2017-2020 period.

Anahtar Kelimeler

Foreign trade, export, import, employment, production

Kaynakça

• Adrian W. (1995), North South Trade Unemployment and Inequality: Changing Fortunes in a Skill-Driven World, Oxford University Press, U.S.A, pp.169- 324
• Ayaş, N. ve Ceştepe, H. (2010), “Dış Ticaretin İstihdam Üzerindeki Etkileri: Türk İmalat Sanayi Örneği”, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 2010, Cilt:15, Sayı:2, ss. 259-281
• Başer, F. ve Akgül, B. (2002): “Dahilde İşleme Rejiminde Tarım ve Gıda Sanayi Ürünlerinin Yeri”, Dış Ticaret Dergisi, Nisan 2002, Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracat Genel Müdürlüğü, Ankara, ss.1-2.
• Bonnaz H., Courtot N. and Nivat D. (1994), "Le contenu en emplois des échanges industriels de la France avec les pays en développement", Economie et Statistique, No: 279- 280., p. 11-33
• Borjas, G., Freeman, R., and Lawrence, K. (1991). "On the Labor Market Effects of Immigration and Trade," NBER Working Paper Numero:3761, June 1991, pp. 1-3 http://www.nber.org/papers/w3761.pdf (Erişim: 19-11-2021).
• Chinembiri Evans Wally Kudzai (2010). An Empiricial Assess¬ment Of The Impact Of Trade Liberalization on Employment in South Africa, Trade & Industrial Policy Strategies, January 2010 http://www.ilo.org/public/libdoc/nonigo/2010/458846.pdf (Erişim: 12-05-2020).
• Shumacher, D. (1984) ‘‘Le commerce Nord Sud et ses effets sur l’emploi. Etude comparative de six pays de la communauté Economique Européenne, Revue Internationale du travail, 132 Mai-Juin 1984, pp. 361-377
• Driver C, Kilpatrick A. et Naisbitt B. (1988), « The Sensitivity of Estimated Employment Effects in Input-Output Studies », Economic Modelling, vol. 5, No: 8, pp. 145-150.
• Dutt, P., Mitra D. ve Ranjan, P. (2009). “International Trade and Unemployment: Theory and Cross-Na¬tional Evidence” National Journal of International Econo¬mics, Volume: 78, Issue: 1, June 2009, pp. 32-44
• Ekrem, G. E. ve Kamacı, A. (2012), ''Dış Ticaretin İstihdam Üzerindeki Etkileri: Bir Panel Veri Analizi'', Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Aralık 2012, Cilt: 12, Sayı:4, ss. 23-32
• Erlat, G. (2000), "Measuring the Impact of Trade Flows on Employment in the Turkish Manufacturing Industry", Applied Economics, Volume: 32, Issue:9 , ss. 1169-1180.
• Ernst, C.(2005). “Trade Liberalization, Export Ori¬entation and Employment in Argentina, Brazil and Mexico”, Employment Strategy Papers, Employment Analysis Unit, Employment Strategy Department, 2005/15
• Feenstra, R., Ma, H. ve Xu, Y., (2017), “Us Export and Employment”, Nber Working Paper Series (NBER), Working Paper 24056, Working Paper 24056, http://www.nber.org/papers/w24056(e.t.08.05.2018).
• Gaston N. ve Trefler D. (1997), ‘‘The Labour Market Consequences of the Canada-U.S. Free Trade Agreement’’ Canadian Journal of Economics, Vol. 30, No. 1, pp. 18-41 Gıda ürünleri ve İçecek İmalatı Sektörel Analiz Raporu 2015, TR62 Bölgesi, https://www.kalkinmakutuphanesi.gov.tr/dokuman/tr62-bolgesi-gida-urunleri-ve-icecek-imalati-sektorel-analiz-raporu/142 (Erişim: 6 Kasım 2021)
• Gıda ürünleri ve İçecek İmalatı Sektörel Analiz Raporu 2015, TR62 Bölgesi, https://www.kalkinmakutuphanesi.gov.tr/dokuman/tr62-bolgesi-gida-urunleri-ve-icecek-imalati-sektorel-analiz-raporu/142 (Erişim: 6 Kasım 2021)
• Gıda ürünleri ve İçecek İmalatı Sektörel Analiz Raporu 2015, TR62 Bölgesi, https://www.kalkinmakutuphanesi.gov.tr/dokuman/tr62-bolgesi-gida-urunleri-ve-icecek-imalati-sektorel-analiz-raporu/142 (Erişim: 6 Kasım 2021)
• Gıda ve İçecek Sektörü Raporu (2013/2), T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, https://docplayer.biz.tr/1913809-Gida-ve-icecek-sektoru-raporu-2013-2.html (Erişim: 30.01.2020)
• Gıda ve İçecek Sektörü Raporu 2019, T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, https://www.sanayi.gov.tr/plan-program-raporlar-ve-yayinlar/sektor-raporlari/mu0303011411 (Erişim: 30.1.2020)
• Gıda ve İçecek Sektörü Raporu 2019, T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, https://www.sanayi.gov.tr/plan-program-raporlar-ve-yayinlar/sektor-raporlari/mu0303011411 (Erişim: 30.1.2020).
• Gıda ve İçecek Sektörü Raporu 2020, T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, https://www.sanayi.gov.tr/plan-program-raporlar-ve-yayinlar/sektor-raporlari/mu1003011412 (Erşim: 30.1.2020)
• Gözgör, G. ve Pişkin A. (2011), “İşsizlik ve Dış Ticaret: Türkiye’deki Bölgeler İçin Genelleştirilmiş Momentler Yöntemi-Dinamik Panel Veri Yaklaşımı”, Business and Economics Research Journal, 2011, Volume: 2, No: 3, pp. 121-138
• Abowd, J. M. & Lemieux, T. (1990), "The Effects of International Competiton on Collective Bargaining Outcomes: A Comparison of the United States and Canada," NBER Working Papers 3352, National Bureau of Economic Research, Inc, pp. 343-367
• Karataş, A. (2021), ‘‘COVID 19’un Türkiye Dış Ticaretine Kısa Dönem Etkilerinin Ürün Grubu Bazında İncelenmesi’’, Journal of The Human and Socal Science Researches. 10(3), pp. 2129-2152 http://www.itobiad.com/tr/download/article-file/1568341 (Erişim: 13 Kasım 2021)
• Krugman P. (1995), Technology, Trade and Factor Prices, NBER working paper series, No:5355, pp.1-49 http://www.nber.org/papers/w5355.pdf (Erişim 19-11-2021).
• Marzan M.H., Chen X., Sarker Md M., Akter, S. (2020) ‘‘The Impact of International Trade on Unemployment: Evidence from OECD Countries’’, IOSR Journal of Economics and Finance (IOSR-JEF) e-ISSN: 2321-5933, p-ISSN: 2321-5925.Volume: 11, Issue: 3, Ser. I (May – June 2020), pp. 52-59
• Muhammad A., Muhammad U. Y., Sharafat A.(2014), Impact of Trade Liberalization on Employment: Review of SAARC Countries, Applied Sciences and Business Economic, Volume: 1(1), pp. 49-55
• Polat, Ö. ve Uslu E.E. (2010) ‘‘Türkiye İmalat Sanayinde Dış Ticaretin İstihdam Üzerindeki Etkisi’’, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(3), ss. 489 -504. (http://sbe.gantep.edu.tr
• Revenga, Ana L., (1992), “Export Jobs? The Impact of Import Competition on Employment and Wage in U.S. Manufacturing”, The Quarterly Journal of Economics, Vol: 107, No: 1, pp. 255-284
• Sakurai K. (2004). “How Does Trade Affect the Labor Market? Evidence from Japanese Manufacturing.” Japan and the World Economy, Volume: 16, Issue: 2, pp. 139-16
• Steven J. D., Hitwager J. (1992) ‘‘Gross Job Creation, Gross Job Destruction And Employment Reallocation’’, The Quarterly Journal of Economics, Vol. 107, No. 3, pp. 819-863
• Susmuş, T., Ozan, M.H. (2011), “Türk Gıda Sektörü Verilerinin Değerlendirilmesi Başabaş Noktası ve Faaliyet Kaldıraç Analiz”, Dayanışma Dergisi, 111, ss: 8-22.
• T. C. Kalkınma Bakanlığı, On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023), Tarım ve Gıdada Rekabetçi Üretim, Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara 2018 https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/04/Tarim_ve_GidadaRekabetciUretimOzelIhtisasKomisyonuRaporu.pdf (Erişim: 13 Kasım 2022)
• Türkiye Cumhuriyeti Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Gıda ve İçecek Sektörü Raporu 2020 https://www.gtb.org.tr/dosya/pdf/2020-yili-gida-ve-icecek-raporu-sanayi-ve-teknoloji-bakanligi.pdf
• Türkiye Gıda ve İçecek Sanayi 2016 Envanteri, 2016: 13 https://www.gidahatti.com/wp-content/uploads/2017/07/2016-envanteri.pdf (Erişim: 30.11.2020)
• Türkiye İstatistik Kurumu, Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri Veri Portalı (https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=dis-ticaret-104&dil=1, (Erişim 30.10.2023)
• UNIDO, Industrial Development Report 2013, Sustaining Employment Growth: The Role of Manufacturing and Structural Change https://www.unido.org/sites/default/files/2013-12/UNIDO_IDR_2013_main_report_0.pdf (Erişim: 6 Kasım 2021)
• Xiaolan Fu, V. N. Balasubramanyam (2005). “Exports, Foreign Direct Investment and Employment: The Case of China” The World Economy, Vo.28, No: 4, pp. 607-625 https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1467-9701.2005.00694.x (Erişim: 19-11-2021).
• Yanıkkaya, H. (2013), “Is Trade liberalization a Solution to the Unemployment Problem?”, Portuguese Economic Journal, Volume: 12 (1), ss. 57-85