Öz
Suç toplum düzenini ihlal eden bir davranış olduğundan soruşturulması ve yargılanması topluma ait bir egemenlik yetkisidir. Bu sebeple kişilerin adli süreçler hakkında bilgi sahibi olmasında kamu yararı bulunmakta ve bu da çoğunlukla basın vasıtasıyla gerçekleşmektedir. Her ne kadar soruşturma evresinde gizlilik prensibi geçerli olsa da haber verme hakkı kapsamında soruşturmaya konu fiil hakkında haber yapılması mümkündür. Ancak soruşturma veya kovuşturma evresinde ya da hukuk yargılamasında hâkim tarafından yayım yasağı konulması halinde olay hakkında haber yapılması yasaklanmaktadır. Basının aynı zamanda kamusal nitelikteki bir görevi olarak kamu adına bilgi toplamak ve kamuoyunu bilgilendirmek şeklinde tezahür eden haber verme hakkına getirilen bu sınırın soruşturmanın gizliliği, yargının tarafsızlığı, ceza soruşturmasının etkinliği, suçlu sayılmama karinesi ve özel hayatın korunması hakkı gibi yararlar ile denge kurularak sağlanması gerekmektedir. Bu itibarla çalışmada basın hürriyetinin sınırlanmasına ilişkin AYM ve AİHM tarafından ortaya konulan standartlar incelenmiştir. AİHM kararlarına göre yayımdan önce yasaklama kararı verilmesi halinde yasağın kapsamı üzerinde sıkı bir kontrol ve uygulanmasının ardından kötüye kullanılmasını engellemek için etkili bir yargısal denetim sağlayan yasal bir çerçevenin kurulması gerekmektedir. Bu doğrultuda ceza muhakemesinde yayım yasağı uygulamasının kanuni dayanakları ve sonuçları değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler
basın özgürlüğü haber alma-verme hakkı yayım yasağı ceza muhakemesi hukuku soruşturmanın gizliliği.
Kaynakça
- Armağan S, ‘Basın Hürriyeti ve Sınırları’ (1997) 2 [1-2] Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 197
- Centel N ve Zafer H, ‘Ceza Soruşturması İle Kovuşturması Evrelerinde Uygulanan Yayın Yasağı Kararlarının Hukuki Dayanağı’, içinde Feridun Yenisey vd (ed), Dr. Dr. h.c. Silvia Tellenbach’a Armağan (Seçkin Yayınevi 2018) 929
- Centel N ve Zafer H, Ceza Muhakemesi Hukuku (16. bs, Beta Yayınevi 2019)
- Dönmezer S ve Bayraktar K, Basın Hukuku (6. bs, Beta Yayınevi 2016)
- Dönmezer S ve Erman S, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku: Cilt II (15. bs, Der Yayınevi 2021)
- Ekmekçi D, ‘Kitle İletişim Özgürlüğünün Sınırı Olarak Türk Hukukunda Adil Yargılanma Hakkına Karşı Suçlar’ (Doktora, Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2013)
- Erbaş R, Ceza Muhakemesinin Soruşturma Evresinin Aleniyete Karşı Korunması (Adalet Yayınevi 2024)
- Erem F, ‘Türk Milleti Adına ... Deyimi’ (1969) 2 Ankara Barosu Dergisi 309
- Gökcen A, ‘1296 (1879) Tarihli Usul-i Muhakemat-ı Cezaiye Kanun-ı Muvakkatı’ (1994) 4 [1- 2] Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 203
- Göktürk N, ‘Suçun Yasal Tanımında Yer Alan Hukuka Aykırılık İfadesinin İcra Ettiği Fonksiyon’ (2016) 7 [1] İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 407
- Horozgil D, ‘İfade ve Basın Özgürlüğü Çerçevesinde Soruşturma Evresinde Yayın Yasakları Üzerine Bazı Tespit ve Değerlendirmeler’ (2012) 2 [2] Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi 146
- Iancu DV, ‘Freedom of the Press a Component of Freedom of Expression’ (2010) 6 [1] Acta Universitatis Danubius Juridica 57
- İçel K, Kitle İletişim Hukuku (15. bs, Beta Yayınevi 2023)
- İnceoğlu S, ‘Hak ve Özgürlükleri Sınırlama ve Güvence Rejimi’ içinde Sibel İnceoğlu (ed), İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa; Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Kapsamında Bir İnceleme (Beta Yayınevi 2013)
- Karpen U, ‘Freedom of Expression as a Basic Right: A German View’ (1989) 37 [2] The American Journal of Comparative Law 395
- Kunter N, Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku (9. bs, Beta Yayınevi 1989)
- Kurt Konca N, Medeni Usul Hukukunda Aleniyet İlkesi (Adalet Yayınevi 2009)
- Minez Y, ‘Ceza Muhakemesinde Duruşmanın ve Kararların Aleniyeti’ (Yüksek Lisans, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü 2019)
- Özbek VÖ, Doğan K ve Bacaksız O, Ceza Muhakemesi Hukuku (17. bs, Seçkin Yayınevi 2024) Özgenç İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (20. bs, Seçkin Yayınevi 2024)
- Salihpaşaoğlu Y, Türkiye’de Basın Özgürlüğü (Seçkin Yayınevi 2007)
- Selçuk S, ‘Doğru Terim ‘Muhakeme’ Değil, ‘Yargılama’dır’ (2013) 19 [2] Prof. Dr. Nur Centel’e Armağan / Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi Özel Sayı 295
- Soyaslan D, Ceza Muhakemesi Hukuku (8. bs, Yetkin Yayınevi 2020)
- Şahin C ve Göktürk N, Ceza Muhakemesi Hukuku (15. bs, Seçkin Yayınevi 2024)
- Turabi S, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Rehberi (Seçkin Yayınevi 2017)
- Üzülmez İ, ‘Suçsuzluk Karinesi ve Basın Özgürlüğü’ in Prof. Dr. Fahiman Tekil’in Anısına Armağan (Beta Yayınevi 2003) 929
- Yaşar O ve Otacı C, Ceza Muhakemesi Kanunu: Cilt II (10. bs, Seçkin Yayınevi 2022)
- Yenisey F ve Nuhoğlu A, Ceza Muhakemesi Hukuku (Seçkin Yayınevi 2024)
- Yılmaz MN, Gizliliğin İhlali Suçları (Adalet Yayınevi 2018)
- Zafer H, ‘Medya Özgürlüğü ve Adli Haberlerin Verilişi’ in Prof. Dr. Selahattin Sulhi Tekinay’ın Hatırasına Armağan (Beta Yayınevi 1999) 751
- https://platform24.org/arsiv/punto24-yayin-yasagi-kararina-itiraz-etti/
- https://sozluk.gov.tr/
- https://www.aa.com.tr/tr/gundem/rtuk-tusas-a-yonelik-teror-saldirisi-sonrasinda-mahkeme tarafindan-yayin-yasagi-karari-alindigini-bildirdi/3371802#
- https://www.aljazeera.com.tr/haber/gazeteciye-yayin-yasagini-ihlal-iddianamesi?utm
- https://rayp.adalet.gov.tr/resimler/278/dosya/silifke-cbs-basin28-11-202101-23.pdf
- https://www.karar.com/guncel-haberler/muslumenin-olumuyle-ilgili-yayin-yasagina- uymayanlara-sorusturma-1641025
- https://www.rtuk.gov.tr/ https://www.tbmm.gov.tr/kanun-ve-karar-bilgi-sistemi
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Hukuk Teorisi, İçtihat ve Hukuki Yorum |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 5 Kasım 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 18 Nisan 2025 |
| Kabul Tarihi | 24 Temmuz 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 3 Sayı: 2 |